Κύριος στόχος του Συνεδρίου της ΚΕΔΕ είναι να προσδιοριστούν οι άξονες για μια μεταρρύθμιση στην Αυτοδιοίκηση, η οποία θα αποβλέπει στην μετάβαση από τον συγκεντρωτικό σχεδιασμό στο μοντέλο της τοπικής διακυβέρνησης με αποκέντρωση τονίζει στη συνέντευξή του στο localit.gr ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Γ. Πατούλης.
Παράλληλα στο συνέδριο θα κατατεθεί η θέση της Αυτοδιοίκησης για το εκλογικό σύστημα, αλλά και για τα άλλα θέματα που απασχολούν σήμερα τους δήμους, όπως η οικονομική τους βιωσιμότητα, η καταστατική θέση των αιρετών, η τοπική ανάπτυξη, το κοινωνικό κράτος, τονίζει στη συνέντευξή του στα «Συνεδριακά Νέα» ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Γ. Πατούλης.
Υπογραμμίζει ότι οι δήμοι μαζί με τους πολίτες μπορούν να διαμορφώσουν το μέλλον των τοπικών κοινωνιών υπό την προϋπόθεση της αποκέντρωσης του κράτους και ταυτόχρονη μεταφορά πόρων και αρμοδιοτήτων στην Τ.Α. Α’ Βαθμού. Να έχουν διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια με ταυτόχρονη διασφάλιση της διαφάνειας. Συμπληρώνει ότι κρίσιμo ζήτημα για την οικονομική αυτοτέλεια είναι η φορολογική αποκέντρωση με πρώτο βήμα της μεταβίβαση του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας στου δήμους.
«Στόχος μας, υπογραμμίζει ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, είναι με τη μεταφορά νέων αρμοδιοτήτων, τα ενοποιημένα έσοδα της Αυτοδιοίκησης να φτάσουν στα επόμενα χρόνια από το 3,7% του ΑΕΠ στο 8%, που είναι ο μέσος όρος της Ευρώπης».
Σε ότι αφορά την αλλαγή του εκλογικού συστήματος που προωθεί η κυβέρνηση σημειώνει:
«Θέλουμε απλή λογική στη λειτουργία του Κράτους, και όχι απλή αναλογική στις εκλογές της Αυτοδιοίκησης. Πουθενά στον κόσμο δεν συνιστά μεταρρύθμιση η αλλαγή του εκλογικού συστήματος. Η εμμονή της κυβέρνησης να βάζει στον πυρήνα του μεταρρυθμιστικού της οράματος την αλλαγή του εκλογικού συστήματος στις δημοτικές εκλογές, χωρίς να έχει πει ούτε μία κουβέντα για τις διαρθρωτικές αλλαγές που σχεδιάζει, είναι πραγματικά ανεξήγητη».
Το συνέδριο της ΚΕΔΕ πραγματοποιείται σε μια κρίσιμη περίοδο για την Αυτοδιοίκηση λόγω της επικείμενης αλλαγής του Καλλικράτη και της μεταρρύθμισης στη λειτουργία του Κράτους. Ποιους άξονες και στόχους αναμένεται να θέσει το συνέδριο;
H χώρα έχει ανάγκη από ένα νέο μοντέλο οργάνωσης και λειτουργίας του κράτους. Χρόνος για περαιτέρω πειραματισμούς δεν υπάρχει. Είναι αναγκαίο να επιτευχθεί εκ βάθρων μία ριζική μεταρρύθμιση, για ένα νέο μοντέλο Τοπικής Διακυβέρνησης με μία ισχυρή Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αυτό είναι και το κεντρικό μήνυμα του φετινού μας Συνεδρίου. Να αλλάξουμε το κράτος, τις ζωές μας τη χώρα.
Η ΚΕΔΕ θα παρουσιάσει ένα ρεαλιστικό και εφαρμόσιμο σχέδιο επανεκκίνησης της Αυτοδιοίκησης, με αιχμή την αποκέντρωση του κράτους και την ενδυνάμωση της φωνής των πολιτών.
Στόχος μας είναι, μέσα από τη διαδικασία του διαλόγου, στο συνέδριο να προσδιοριστούν οι άξονες τόσο για το ζήτημα της μεταρρύθμισης, όσο και για άλλα θέματα που απασχολούν τους δήμους μας, όπως οικονομικά, ενίσχυση καταστατικής θέσης αιρετών, τοπική ανάπτυξη, εργασιακά, εκλογικό σύστημα, κοινωνικό κράτος κ.α.
Επιπρόσθετα θα παρουσιαστούν οι μελέτες που εκπόνησε το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΙΤΑ) για τα ευρωπαϊκά εκλογικά συστήματα και τη φορολογική αποκέντρωση.
Ποιες είναι οι αναγκαίες προϋποθέσεις για να θεωρηθεί μία μεταρρύθμιση πετυχημένη;
Τα τελευταία 20 χρόνια επιχειρήθηκε δύο φορές η μεταρρύθμιση της αυτοδιοίκησης. Τα Προγράμματα «Καποδίστριας» και «Καλλικράτης», περιόρισαν μεν τον αριθμό των δήμων, αλλά δεν τους έδωσαν τα απαιτούμενα κονδύλια και τα εργαλεία που θα οδηγούσαν σε μια πραγματική τοπική ανάπτυξη. Θεωρούμε σημαντικό να προσδιοριστεί το εύρος των αλλαγών που επιθυμεί η κυβέρνηση, να ξεκαθαρίσουν οι αρμοδιότητες πρώτου, δεύτερου βαθμού και της κεντρικής διοίκησης, ενώ πρέπει να εξασφαλιστούν και οι αναγκαίοι πόροι για την υλοποίηση ενός σχεδίου.
Το ζητούμενο, είναι η ριζική μεταρρύθμιση στο διοικητικό μοντέλο του κράτους. Σταθερά προσηλωμένοι σε αυτόν τον προσανατολισμό στο φετινό μας συνέδριο η Αυτοδιοίκηση θα βγει μπροστά, δείχνοντας το δρόμο για την έξοδο από την παρακμή και την επιστροφή στην ανάπτυξη.
Κλειδί για την επιστροφή στην ανάπτυξη η αποκέντρωση
Έχουν τη δυνατότητα οι δήμοι να αποφασίζουν για το μέλλον των τοπικών τους κοινωνιών;
Σας λέω ξεκάθαρα πως όχι. Οι Δήμοι μπορούν να διαμορφώνουν το μέλλον των τοπικών κοινωνιών, μόνο με την αποκέντρωση του κράτους και ταυτόχρονη μεταφορά πόρων και αρμοδιοτήτων στην Τ.Α. Α’ Βαθμού. Οι Δήμοι για να μπορέσουν να δώσουν αναπτυξιακή ανάσα στις πόλεις τους πρέπει να έχουν διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια. Να λειτουργούν αυτόνομα και δεν εννοώ ανεξέλεγκτα. Είμαστε ανοιχτοί σε κάθε έλεγχο με στόχο τη διασφάλιση της διαφάνειας, αρκεί να μην καθυστερεί το έργο των υπηρεσιών μας από δαιδαλώδεις γραφειοκρατικές διαδικασίες. Αυτό που ζητάμε είναι να μας δείξει και το κράτος, έμπρακτα, ότι μας εμπιστεύεται. Γιατί την εμπιστοσύνη των πολιτών πιστεύω ότι την έχουμε κερδίσει.
Ποιες αλλαγές πρέπει να γίνουν για να καταστεί εφικτός ο στόχος της τοπικής ανάπτυξης .
Θεωρώ πως απαραίτητη προϋπόθεση για να κερδίσει η χώρα το στοίχημα της ανάπτυξης, είναι η ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών. Απαιτείται να γίνει πράξη η έννοια της τοπικής διακυβέρνησης, προκειμένου να μπορεί ο κάθε τόπος να αποφασίζει για το μέλλον του, χωρίς κηδεμόνες.
Η μεταρρύθμιση της Ελληνικής Τ.Α.. θα πρέπει να λάβει υπόψη και τον «Ευρωπαϊκό Χάρτη Τ.Α.». Η κεντρική διοίκηση οφείλει να παράσχει στην αυτοδιοίκηση εργαλεία τα οποία είναι δεδομένα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Έχει φτάσει η ώρα για να γίνει πράξη η «τοπική δημοκρατία» και η «τοπική αυτονομία με βάση την αρχή της εγγύτητας». Μέχρι σήμερα το συγκεντρωτικό και γραφειοκρατικό κράτος το μόνο που κατάφερε ήταν να οδηγήσει τη χώρα στην οικονομική καταστροφή και τους πολίτες στην εξαθλίωση. Αντίθετα η αυτοδιοίκηση με τα πενιχρά μέσα που διέθετε αποτέλεσε τη δύναμη της κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής.
Μπορεί να επιτευχθεί μεταρρύθμιση, χωρίς επαρκή χρηματοδότηση από το Κράτος;
Δεν μπορεί να υπάρξει μεταρρύθμιση χωρίς πόρους. Δεν πρέπει να επαναληφθεί η ιστορία του Καποδίστρια και του Καλλικράτη. Ουσιαστικό στοιχείο της μεταρρύθμισης, είναι η ενίσχυση της οικονομικής ανεξαρτησίας και αυτοτέλειας των Δήμων.
Ωστόσο πίσω από τους αριθμούς του προϋπολογισμού του 2018 διαπιστώνουμε ότι η Αυτοδιοίκηση, για μια ακόμη χρονιά, καλείται να σηκώσει το βάρος της επίτευξης δημοσιονομικών πλεονασμάτων, όταν το υπόλοιπο Κράτος εξακολουθεί να παράγει ελλείμματα. Οι Δήμοι καλούνται να λειτουργήσουν δομές και να προσφέρουν υπηρεσίες στους πολίτες χωρίς να διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους. Οι δαπάνες για επενδύσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προβλέπεται να μειωθούν κατά 335 εκατ. €. Είναι σημαντικό να καταλάβει η κυβέρνηση ότι οι δήμοι δε διεκδικούν αυξήσεις, αλλά απαιτούν την εφαρμογή του Συντάγματος και του Ν. 3852/2010. Απαιτούν να ξεκινήσει ο διάλογος για τη νέα γενιά παρακρατηθέντων, να μη γίνει καμία περαιτέρω μείωση των ΚΑΠ και να υπάρξει γενναία αύξηση της ΣΑΤΑ.
Οικονομική αυτοτέλεια μέσω φορολογικής αποκέντρωσης
Με ποιον τρόπο θα υπάρξει οικονομική αυτοτέλεια για τους Δήμους;
Κρίσιμο ζήτημα για την οικονομική αυτοτέλεια της αυτοδιοίκησης είναι η φορολογική εξουσία η οποία στην Ελλάδα ανήκει αποκλειστικά στο Κράτος. Γι αυτό η φορολογική αποκέντρωση είναι πρόκληση.
Στο Συνέδριο θα παρουσιαστεί και η μελέτη του ΙΤΑ για τα οικονομικά της αυτοδιοίκησης στην οποία υπάρχουν προτάσεις για την εξασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας. Η μελέτη προτείνει την ταυτόχρονη αλλαγή των κριτηρίων κατανομής πόρων διασφαλίζοντας αυξητικές τάσεις σε όλους τους δήμους. Η οικονομική αυτοτέλεια των δήμων μπορεί να επιτευχθεί με την υιοθέτηση συγκεκριμένων πολιτικών, όπως:
- Προώθηση της Φορολογικής Αποκέντρωσης. Πρώτο βήμα, ο Φόρος Ακίνητης Περιουσίας να αποτελέσει τοπικό φόρο, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε Δήμου, ώστε να προωθεί την τοπική ανάπτυξη.
- Άμεση απόδοση των παρακρατηθέντων της περιόδου 2010-2016, το ύψος των οποίων ξεπερνά τα 13 δις ευρώ.
- Αποκατάσταση των Κ.Α.Π. χωρίς περαιτέρω μείωση των πόρων που αποδίδονται στους Δήμους, μέσω του κρατικού προϋπολογισμού.
- Δημιουργία Αναπτυξιακού Προγράμματος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
- Αξιοποίηση των πόρων του «Πράσινου Ταμείου» για τη χρηματοδότηση έργων περιβαλλοντικής αποκατάστασης στους Δήμους.
- Πρόσβαση των Δήμων στο ΕΣΠΑ, μέσω ειδικού προγράμματος ύψους 2.000.000.000 ευρώ.
- Μεταφορά ακινήτων του Δημοσίου στους Δήμους.
- Σχεδιασμό και εφαρμογή ενός Ειδικού Προγράμματος για τους μικρούς ορεινούς και νησιωτικούς Δήμους.
- Απόδοση πόρων που μας αφαιρέθηκαν τα προηγούμενα χρόνια (τέλη χρήσης βοσκότοπων, φόρος ζύθου, πετρελαιοειδή, τέλη παραχωρησιούχων δημοσίου, κλπ).
- Παραχώρηση στους Ο.Τ.Α. του δικαιώματος χρήσης των αιγιαλών και παράλληλη απόδοση μέρους των εσόδων στο Κεντρικό Κράτος.
Στόχος μας είναι με τη μεταφορά νέων αρμοδιοτήτων, τα ενοποιημένα έσοδα της Αυτοδιοίκησης να φτάσουν στα επόμενα χρόνια από το 3,7% του ΑΕΠ στο 8%, που είναι ο μέσος όρος της Ευρώπης.
Θέλουμε απλή λογική και όχι απλή αναλογική
H κυβέρνηση έχει εξαγγείλει την αλλαγή του εκλογικού συστήματος και τη θέσπιση της απλής αναλογικής. Ποια είναι η θέση της Κ.Ε.Δ.Ε.;
Θέλουμε απλή λογική στη λειτουργία του Κράτους, και όχι απλή αναλογική στις εκλογές της Αυτοδιοίκησης. Πουθενά στον κόσμο δεν συνιστά μεταρρύθμιση η αλλαγή του εκλογικού συστήματος. Η εμμονή της κυβέρνησης να βάζει στον πυρήνα του μεταρρυθμιστικού της οράματος την αλλαγή του εκλογικού συστήματος στις δημοτικές εκλογές, χωρίς να έχει πει ούτε μία κουβέντα για τις διαρθρωτικές αλλαγές που σχεδιάζει, είναι πραγματικά ανεξήγητη. Μα κανείς δεν βλέπει ότι «ο βασιλιάς είναι γυμνός»; Το πρόβλημα των πολιτών δεν είναι με ποιο σύστημα θα πάμε στις εκλογές.
Για μας είναι ξεκάθαρο ποιες πρέπει να είναι οι προτεραιότητες για να λειτουργήσουν καλύτερα οι Δήμοι μας. Δεν είναι κυρίαρχο ζήτημα η αλλαγή του εκλογικού νόμου, αλλά η ενίσχυση της οικονομικής ανεξαρτησίας και λειτουργικής μας αυτοτέλειας. Η διαρκής μείωση της χρηματοδότησης των Δήμων, η επικάλυψη αρμοδιοτήτων, η έλλειψη προσωπικού είναι τα μεγάλα μας προβλήματα, όχι η απλή αναλογική. Η απλή αναλογική δεν θα μοιράσει περισσότερα χρήματα στους Δήμους. Δεν θα ανακατανέμει δημόσιες εξουσίες, αλλά χάος.
Ποια είναι η θέση σας σχετικά με την πρόθεση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε μείωση της θητείας των αιρετών;
Είμαστε αντίθετοι στη μείωση της θητείας των αιρετών της Αυτοδιοίκησης στα 4 χρόνια. Πιστεύουμε ότι εφόσον μπει όριο στις θητείες των αιρετών της Αυτοδιοίκησης, το ίδιο όριο θα πρέπει να μπει και για τους βουλευτές. Οι εκλογές της Αυτοδιοίκησης δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται ως «κινητή εορτή». Ούτε είναι δυνατόν να αλλάζει ο χρόνος διεξαγωγής τους, ανάλογα με τις όποιες μικροπολιτικές σκοπιμότητες.
Για εμάς η γνώμη όλων των αιρετών έχει αξία
Υπάρχουν κάποιες καινοτομίες σ’ αυτό το συνέδριο;
Πράγματι έχουμε εισαγάγει μια σειρά από καινοτομίες μέσω των οποίων εξασφαλίζεται ένας ευρύτερος συμμετοχικός διάλογος και επιτυγχάνεται αμεσότερη συμμετοχή των συνέδρων.
Στις καινοτόμες ενέργειές μας εντάσσεται η διαδικασία του διαλόγου όπου οι αιρετοί, μέσω ειδικής εφαρμογής που αναπτύχθηκε στην ιστοσελίδα της ΚΕΔΕ απάντησαν στο ερωτηματολόγιο με τίτλο «Η γνώμη σου έχει Αξία».
Πρόκειται για μια πρωτοβουλία της ΚΕΔΕ μέσω της οποίας τέθηκαν όλα τα μεγάλα ζητήματα που αφορούν το θεσμό της αυτοδιοίκησης Α΄ βαθμού και δόθηκε η δυνατότητα στους αιρετούς και τους πολίτες να καταθέσουν τις προτάσεις τους, μέσω πολλαπλών επιλογών.
Με τον τρόπο αυτό επετεύχθη ένας ευρύτερος ανοιχτός διάλογος, μέσω ενός ερωτηματολογίου στο οποίο απάντησαν περίπου 2000 αιρετοί. Να σημειωθεί ότι θέσεις αυτές ελήφθησαν υπόψη στην κατάρτιση του σχεδίου θέσεων που θα συζητηθεί στο Συνέδριο.
Μια άλλη καινοτομία που επιχειρήθηκε έχει να κάνει με τις εγγραφές των συνέδρων οι οποίες γίνονται ηλεκτρονικά μέσω της ηλεκτρονικής διεύθυνσης www.kede.gr/register. Επίσης οι ενδιαφερόμενοι για το συνέδριο και τις εργασίες του θα μπορούν να ενημερώνονται, τόσο από το live streaming, όσο από την ιστοσελίδα www.kede.gr, καθώς και από την ενημερωτική σελίδα της ΚΕΔΕ www.localit.gr.
Τέλος για πρώτη φορά, θα υπάρξει θεματική ενότητα που θα απευθύνεται σε διευθυντικά στελέχη δήμων, με στόχο τη συνεχή εκπαίδευση και κατάρτιση του προσωπικού των δήμων, ώστε να ανταποκρίνονται με επάρκεια στα καθήκοντά τους. Στόχος μας επίσης είναι να υπάρξει ειδικό χρονόμετρο για τη διάρκεια τοποθέτησης των συνέδρων προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι θα μιλήσουν, όσο το δυνατό περισσότεροι.