Τις επτά βασικές πρωτοβουλίες που περιλαμβάνει η στρατηγική της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας παρουσίασε, την Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης, σε ειδική συνέντευξη Τύπου, με τη συμμετοχή του προέδρου του Δ.Σ της ΕΥΔΑΠ, Χ. Σαχίνη και του Γ.Γ. Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, Π. Βαρελίδη.
Στο πλαίσιο της συνέντευξης Τύπου ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας υπογράμμισε: «Η κατανάλωση με μέτρο πρέπει να γίνεται, ασχέτως με τη διαθεσιμότητα νερού. Η μετρημένη κατανάλωση είναι ένας γενικός κανόνας ζωής. Ωστόσο, αν έχουμε άλλη μία κακή περίοδο ανομβρίας, μπορεί να εξετάσουμε τη λήψη και άλλων μέτρων που να περιορίζουν την κατανάλωση, για να έχουμε ασφάλεια, με την πιθανότητα ότι θα είναι πιο ακραία τα φαινόμενα, από τα ακραία που αντιμετωπίσαμε. Ζούμε σε μία περίοδο πολύ μεγάλης αβεβαιότητας. Για την ώρα, όμως, αυτό που ζητάμε είναι κατανάλωση με μέτρο».
Ο κ. Σκυλακάκης αναφέρθηκε σε μία σειρά από ενέργειες στις οποίες έχει προβεί το Υπουργείο σε σχέση με το θέμα της λειψυδρίας, όπως είναι: η εξασφάλιση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, καθώς και από το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών, από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νησιών και από το Πράσινο Ταμείο, η έγκριση επικαιροποιημένων Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής, η ίδρυση Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) για τον έλεγχο των παρόχων υπηρεσιών ύδατος (ν. 5037/2023), η υποχρέωση όλοι οι πάροχοι να καταθέτουν ποσοτικά στοιχεία για την ύδρευση και την τιμολόγηση σε πληροφοριακό σύστημα και η αξιολόγησή τους με βάση δείκτες, κ.ά.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας παρέθεσε επτά βασικές πρωτοβουλίες για τη λειψυδρία, στις οποίες εντάσσονται:
- Η υδροδότηση της πρωτεύουσας μέσα από τη διερεύνηση πρόσθετων πηγών τροφοδοσίας
Η Αθήνα υφίσταται οξεία μείωση των αποθεμάτων νερού -από 1100 εκατ. m3 (στοιχεία – Οκτώβριος 2022) σε κάτω από των 700 εκατ. m3 (εκτίμηση για Οκτώβριο 2024). Μάλιστα, σε περίπτωση συνέχισης της ανομβρίας, τα υφιστάμενα αποθέματα νερού αρκούν για περίπου 4 έτη, βάσει υπολογισμών.
Με αυτά τα δεδομένα, τα μέτρα που δρομολογούνται, χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες, με κριτήριο τον χρόνο υλοποίησής τους ως εξής:
Βραχυπρόθεσμα μέτρα:
– Η ενεργοποίηση γεωτρήσεων στη Μαυροσουβάλα και η προσθήκη εφεδρικών γεωτρήσεων μέσου ρου του Βοιωτικού Κηφισού (75 εκατ. m3/έτος), με το κόστος του έργου να διαμορφώνεται στα 2 εκατ. ευρώ.
Μεσοπρόθεσμα μέτρα:
– Η ενίσχυση του ταμιευτήρα Ευήνου από ποταμούς που τροφοδοτούν τη λίμνη των Κρεμαστών (έως περίπου 200 εκατ. κ.μ. ανάλογα με τις ανάγκες). Για το σκοπό αυτό θα δρομολογηθεί η σχετική μελετητική και διαγωνιστική διαδικασία.
– Η επιλογή της αφαλάτωσης ως στρατηγική εφεδρεία ή/και ως μέτρο άμεσης υλοποίησης.
Μακροπρόθεσμα μέτρα:
– Πρόσθετα έργα για την ενίσχυση του ταμιευτήρα Ευήνου από την Λίμνη Κρεμαστών
– Η επαναχρησιμοποίηση ύδατος προερχόμενου από την Ψυττάλεια για βιομηχανική χρήση και άρδευση, καθώς και για εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα
2.Έργα ύδρευσης, λυμάτων και αφαλάτωσης, ύψους 200 εκατ. ευρώ (χρηματοδότηση από ΕΣΠΑ)
Σε συνεργασία με το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, μέσω ΕΣΠΑ, παρέχεται χρηματοδότηση:
Α) ύψους περίπου 150 εκατ. ευρώ, σε Κορινθία, Σαρωνικό, Αλεξανδρούπολη, Κασσάνδρα και Ρέθυμνο για ολιστικά έργα ύδρευσης και λυμάτων.
Β) περίπου 50 εκατ. ευρώ κατευθύνονται σε άνυδρα νησιά, κυρίως για έργα αφαλάτωσης.
3.Έκτακτα έργα κατά της λειψυδρίας ύψους 80 εκατ. ευρώ (χρηματοδότηση από ΠΔΕ)
Δρομολογούνται έργα ύδρευσης, ύψους 80 εκατ. ευρώ, για άμεση υλοποίηση, με χρηματοδότηση, από το ΠΔΕ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Οι αρμόδιες Υπηρεσίες των Υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας & Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής συνεργάζονται για την προτεραιοποίηση περιοχών που αντιμετωπίζουν αμεσότερο πρόβλημα (π.χ. νησιά Ν. Αιγαίου). Στις περιοχές αυτές, γίνεται ιεράρχηση των απαιτούμενων έργων μετά από λεπτομερή ανάλυση των πραγματικών δεδομένων (π.χ. επιδιόρθωση δικτύων, διαχωρισμός δικτύων άρδευσης και ύδρευσης, νέες γεωτρήσεις, αφαλατώσεις με προτεραιότητα στα υφάλμυρα νερά, φράγματα, τηλεμετρία και ψηφιακοί υδρομετρητές, επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων για άρδευση).
4.Έργα αφαλατώσεων, ταμιευτήρων πολλαπλού σκοπού, συνδυαζόμενα με έργα ΑΠΕ, κ.ά. στο Ταμείο Απανθρακοποίησης Νησιών, με ελάχιστη δημόσια ενίσχυση 166 εκατ. ευρώ
Στο υπό σύσταση Ταμείο Απανθρακοποίησης Νησιών έχουν συμπεριληφθεί αφαλατώσεις και ταμιευτήρες πολλαπλού σκοπού, συνδυαζόμενα με έργα ΑΠΕ, με κρατική συνεισφορά συνολικού ύψους 166 εκατ. ευρώ, με δυνατότητα τα έργα αυτά να φθάσουν έως 450 εκατ. ευρώ ανάλογα με την τιμή του CO2.
5.Μεταρρύθμιση για Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ)
Η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση περιλαμβάνει πρωτοβουλίες που σχετίζονται με τη δημιουργία ισχυρότερων παρόχων με μείωση αριθμού τους στο 1/4, την ενεργοποίηση ΕΥΔΑΠ Νήσων για υποστήριξη των νησιών και της Κρήτης για εκτέλεση μεγαλύτερων έργων, όπου είναι αδύναμος ο πάροχος και ανεπαρκής η εισπραξιμότητα (< 85%). Ειδική πρωτοβουλία λαμβάνεται σε περιοχές που υφίσταται οξεία κρίση λειψυδρίας (π.χ. Κυκλάδες), με ανάληψη της συνολικής ευθύνης από την ΕΥΔΑΠ νήσων, υπό την οποία θα τεθούν οι επί μέρους ΔΕΥΑ, με την εύλογη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Επιπλέον, προβλέπεται ευνοϊκός διακανονισμός του 75% των χρεών των ΔΕΥΑ για δαπάνες ηλεκτρικού ρεύματος.
6.Υπό έκδοση ΚΥΑ κοστολόγησης – τιμολόγησης υπηρεσιών ύδατος
Η εν λόγω Κοινή Απόφαση (ΚΥΑ) των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Εσωτερικών, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, περιλαμβάνει σαφείς και διαφανείς κανόνες, σύμφωνα με την Οδηγία 2000/60 που απαιτεί πλήρη ανάκτηση κόστους υπηρεσιών ύδατος.
Προβλέπει πως τα τιμολόγια καθορίζονται από τον πάροχο και ελέγχονται από την ΡΑΑΕΥ και δεν μπορούν (γενικός κανόνας) να αυξηθούν περισσότερο από τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, ενώ δίνεται η δυνατότητα να καθοριστούν από τον ίδιο πάροχο διαφορετικές τιμές ανά περιοχή.
Στο πλαίσιο της Απόφασης παρέχεται, επίσης, η δυνατότητα καθορισμού διαφορετικών τιμών ανά περιοχή, η κλιμακωτή χρέωση ανάλογα με τα επίπεδα κατανάλωσης, με υποχρέωση η πρώτη κλίμακα κατανάλωσης να είναι οικονομικά προσιτή και να καλύπτει τις ανάγκες διαβίωσης του πληθυσμού.
Υπάρχει μέριμνα για: ειδικό τιμολόγιο για συγκεκριμένους χρήστες, όπως είναι οι δημόσιες κοινωνικές υποδομές, τα ευάλωτα νοικοκυριά και οι πολύτεκνες ή τρίτεκνες οικογένειες, για υποχρέωση καταμέτρησης της κατανάλωσης 3 φορές ετησίως κ.ά.
7.Μελέτη για την καλύτερη πρόβλεψη των ακραίων υδρολογικών φαινομένων
Αντικείμενο αυτής της μελέτης θα είναι τα ακριβέστερα, κλιματικά μοντέλα ανά Περιφέρεια για την πρόβλεψη των συνεπειών της κλιματικής κρίσης, περιλαμβανομένων και των υδρολογικών φαινομένων. Προετοιμάζεται με ευθύνη της Ακαδημίας Αθηνών και τα πρώτα δεδομένα θα είναι διαθέσιμα εντός του φθινοπώρου.