H βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στις κτηριακές και άλλες υποδομές των ΟΤΑ, η διευκόλυνση της χρήσης καινοτόμων χρηματοδοτικών μηχανισμών μέσω Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης με Μεικτή Χρηματοδότηση, ήταν το θέμα διαδικτυακής συζήτησης στρογγυλής τραπέζης που διοργανώθηκε από την ΚΕΔΕ στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού έργου «PRODESA» : «Ανάπτυξη έργων ενεργειακής απόδοσης στη νότια Αττική», με βασικούς εταίρους τους Δήμους Αλίμου, Αγίου Δημητρίου, Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης, Αγίων Αναργύρων Καματερού και συντονιστή της συζήτησης τον γενικό γραμματέα της ΚΕΔΕ Δημήτρη Καφαντάρη.
Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Δημήτρης Παπαστεργίου ανοίγοντας τη συζήτηση τόνισε ότι το θέμα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους Δήμους και γίνεται ακόμη πιο επίκαιρο τώρα που το ενεργειακό κόστος, τουλάχιστον αυτήν την περίοδο, έχει αυξηθεί πάρα πολύ.
Ο κ. Παπαστεργίου σημείωσε ότι «η Αυτοδιοίκηση προβληματίζεται πάρα πολύ για το πώς θα μπορέσουμε να βγάλουμε τη νέα χρονιά, εφόσον βέβαια συνεχίσουμε να κινούμαστε σε τέτοιες τιμές ρεύματος. Το πρώτο ζήτημα που μας απασχολεί είναι να δούμε αν μπορούμε και πώς να βοηθηθούμε. Το δεύτερο είναι το τι κάνουμε εμείς για το ενεργειακό κόστος. Και αυτό το οποίο πρέπει να κάνουμε είναι να δούμε πρώτα τις καταναλώσεις μας, δηλαδή να δούμε πώς θα μπορέσουμε να μειώσουμε τις καταναλώσεις και για αυτές που δεν μπορούμε να τις αποφύγουμε, να δούμε πώς μπορούμε να τις περιορίσουμε. Και το πρώτο που έρχεται στο μυαλό μας όταν αναφερόμαστε στην μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης είναι ο οδοφωτισμός στις πόλεις μας».
Αναφερόμενος ο κ. Παπαστεργίου στις Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης τόνισε πως μέχρι πριν μερικά χρόνια ήταν ένα θέμα ταμπού, καθώς θεωρούνταν ως κάτι τελείως μη αποδεκτό. Αντιθέτως θα έπρεπε να είναι κάτι εντελώς αυτονόητο, δηλαδή για το πώς μπορούμε να βρούμε τα σωστά νομικά μονοπάτια αλλά και το σωστό μείγμα μόχλευσης ιδιωτικών και δημόσιων κεφαλαίων προκειμένου να καταφέρουμε να προχωρήσουμε σε έργα ενεργειακής αναβάθμισης».
Σε ότι αφορά στα χρηματοδοτικά εργαλεία που έχει σήμερα στη διάθεσή της η Αυτοδιοίκηση για τέτοιου είδους έργα σημείωσε ότι «βρισκόμαστε μπροστά σε ένα καινούργιο τοπίο» και ότι «κυρίως μιλάμε για το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και για τα εργαλεία που δόθηκαν μέσω του «Αντώνης Τρίτσης» και κυρίως με την πρόσκληση ΑΤ03, που προβλέπει μείωση ενεργειακού κόστους κυρίως στις ΔΕΥΑ».
Ωστόσο υπογράμμισε την ανάγκη οι δήμοι να τύχουν ορθής νομικής κάλυψης αλλά και καθοδήγησης για να τρέξουν διαγωνισμοί χωρίς προβλήματα, «γιατί είδαμε στο παρελθόν ότι αρκετοί δήμοι προσπάθησαν και κόλλησαν στα γρανάζια των διαγωνισμών».
«΄Αρα, κατέληξε ο κ. Παπαστεργίου, με την χρήσιμη εμπειρία που αποκτήθηκε μέσω του εξαιρετικού έργου PRODESA, αυτά πλέον πρέπει να θεωρούνται λυμένα. Οπότε, πλέον τα πράγματα θα είναι πολύ πιο εύκολα. Και με δεδομένο ότι η κιλοβατώρα αυτήν την ώρα κινείται 0.3- 0,4 μεσοσταθμικά, μάλλον είναι μονόδρομος να πάρουμε αυτά τα συμπεράσματα και να τα κάνουμε άμεσα πράξη».
Ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών Στέλιος Πέτσας, τόνισε ότι είναι μεγάλος βραχνάς και για την Τοπική Αυτοδιοίκηση το ενεργειακό κόστος, για το οποίο «από τον Οκτώβριο, ως κυβέρνηση κάναμε πολλές προσπάθειες να το συγκρατήσουμε».
Σημείωσε ότι «σε ένα βαθμό οι προτάσεις της Αυτοδιοίκησης δεν προχώρησαν όπως ίσως θα θέλαμε μέχρι αυτήν τη ώρα, αλλά οι γενικότερες προσπάθειες της κυβέρνησης να τιθασεύσει αυτό το κόστος είναι μεγάλες. Συνολικά από το φθινόπωρο μέχρι και τώρα έχουμε διαθέσει 1,7 δις ευρώ, περίπου μία μονάδα του ΑΕΠ, για να συγκρατήσουμε το ενεργειακό κόστος και τις ανατιμήσεις που προήλθαν από την αύξησή του».
΄Οπως τόνισε ο κ. Πέτσας «αυτή η στήριξη ήταν μια αντίδραση στην αυξημένη τιμή ενέργειας. ΄Εχουμε όμως και εργαλεία που μπορούν να σηματοδοτήσουν τη δράση, ώστε να μειώσουμε την κατανάλωσή μας σε βιώσιμα επίπεδα και να απεξαρτηθούμε σε μεγάλο βαθμό από τέτοιου είδους μεγάλες αναταράξεις. Τέτοια είναι τα παραδοσιακά αλλά περιορισμένου βεληνεκούς εργαλεία, όπως το ΠΔΕ και σημαντικές δράσεις από το Πράσινο Ταμείο. Αλλά τώρα πλέον έχουμε και το χρηματοδοτικό εργαλείο «Αντώνης Τρίτσης» και το Ταμείο Ανάκαμψης.
Άρα, αφού έχουμε χρηματοδοτικά εργαλεία, τι πρέπει να δούμε; Πρέπει να δούμε projects, όπως αυτό της PRODESA, το οποίο βάζει τα θεμέλια για τον τρόπο χρηματοδότησης έργων ενεργειακής απόδοσης, οδηγεί σε ένα μέλλον για πιο έξυπνες πόλεις με λιγότερο ενεργειακό αποτύπωμα, ενώ οι εμπειρίες που αποκτήθηκαν μπορούν να προχωρήσουν σε ένα ενεργειακό μοντέλο για όλους».
Όσον αφορά το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» ο κ. Πέτσας είπε πως μέχρι τώρα στην πρόσκληση ΑΤ03, για δράσεις ενεργειακής αναβάθμισης, έχουν κατατεθεί 139 προτάσεις δήμων συνολικού προϋπολογισμού 347 εκ. ευρώ, έχουν ενταχθεί 25 προτάσεις, ύψους 87 εκ. ευρώ και αναμένεται ο πολλαπλασιασμός των εντάξεων αυτών των έργων, με συνέργειες και από το Ταμείο Ανάκαμψης καθώς όσα έργα δεν μπορέσουν να ενταχθούν στο «Αντώνης Τρίτσης» θα ενταχθούν στο Ταμείο Ανάκαμψης.
Αυτό που πάντως έκανε αίσθηση, είναι η δέσμευση του Αν. Υπ. Εσωτερικών για το θέμα της περαιτέρω ενίσχυσης των Δήμων λόγω του αυξημένου ενεργειακού κόστους αλλά και της επιβολή του τέλους ταφής. Είπε συγκεκριμένα ο Υπουργός (εδώ ολόκληρο το δελτίο τύπου):
«Το ερχόμενο διάστημα θα προχωρήσουμε στη σύσταση μίας κοινής προπαρασκευαστικής ομάδας εργασίας ανάμεσα στην Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας, το Υπουργείο Οικονομικών και το Υπουργείο Εσωτερικών, με βασικό αντικείμενο: α) την αναμόρφωση και περαιτέρω ενίσχυση του χρηματοδοτικού φακέλου των ΚΑΠ, β) τη μόνιμη μείωση του επιτοκίου στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και γ) τη βελτίωση της εισπραξιμότητας από τους δήμους των ληξιπρόθεσμων οφειλών τρίτων. Μέσα σε αυτή την ομάδα, θα εντάξουμε δύο ακόμη βασικούς άξονες: την ενίσχυση της Αυτοδιοίκησης για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών που προκύπτουν από την αύξηση του ενεργειακού κόστους και των ανατιμήσεων, καθώς και το πώς θα αντισταθμιστεί η πρόσθετη επιβάρυνση που αναμένεται να προκύψει από την επιβολή του τέλους ταφής, το οποίο εφαρμόζεται από τις αρχές του έτους, σύμφωνα με τη σχετική κοινοτική οδηγία».
Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης είναι μία από τις πιο βασικές πολιτικές όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη, τόνισε ο Αντώνης Μαρίνος, διευθυντής Γραφείου της γενικής γραμματέως υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Αλ. Σδούκου.
Το Δημόσιο, τόνισε ο κ. Μαρίνος, οφείλει να έχει υποδειγματικό και πιλοτικό ρόλο στην υλοποίηση αυτών των πολιτικών. Σημείωσε ότι το βασικότερο πρόγραμμα για τα δημόσια κτίρια, που θα τρέξει το επόμενο διάστημα, είναι το νέο «ΗΛΕΚΤΡΑ», που παρουσιάστηκε σήμερα και στο οποίο έχουν προστεθεί νέοι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης και νέες προϋποθέσεις ένταξης.
Σύμφωνα με τον κ. Μαρίνο το νέο πρόγραμμα «ΗΛΕΚΤΡΑ» θα είναι η βασική κινητήριος δύναμη για την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος των φορέων του Δημοσίου και των ΟΤΑ. Οι επιδοτήσεις θα αγγίζουν το 85% και θα αφορούν έργα ενεργειακής αναβάθμισης, ΑΠΕ και συστημάτων ενεργειακής εξοικονόμησης. Για την ένταξή τους, απαραίτητες προϋποθέσεις είναι να υπάρχει πρόβλεψη για επίτευξη τουλάχιστον 35% εξοικονόμησης ενέργειας και τα κτίρια να φθάσουν τουλάχιστον στην Β΄ κλάση. Τέλος, βασική παράμετρος του προγράμματος είναι η προώθηση και στήριξη των Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης.
Η δήμαρχος Αγίου Δημητρίου Μαρία Ανδρούτσου, ενός εκ των εταίρων της κοινοπραξίας, σημείωσε ότι ο Δήμος μέσω του PRODESA, παρά την υποστελέχωση της τεχνικής υπηρεσίας του, κατάφερε να μελετήσει σε βάθος το ενεργειακό προφίλ του. Υπογράμμισε ωστόσο ότι οι δήμοι χρειάζονται βοήθεια για να εξαλειφθούν τα πολλά «αγκάθια» που βρίσκονται στο δρόμο τους, όπως αυτό του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού, που το αντιμετωπίζει και ο δήμος Αγίου Δημητρίου.
Όπως είπε η κ. Ανδρούτσου ο δήμος προωθεί την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε 35 κτίρια, κυρίως σχολεία, ισχύος 2.380 κιλοβάτ, που θα παράξουν 3,5 εκ. κιλοβατώρες.
«Όμως, είπε, αν δε λύσουμε το ζήτημα του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού δεν θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε. Έχουμε έτοιμη τη διακήρυξη σε συνεργασία με το ΚΑΠΕ για Σύμβαση Ενεργειακής Απόδοσης. Αν δεν συμψηφίσουμε την ενεργειακή απόδοση και με τον οδοφωτισμό μας δεν θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε. Και αυτό είναι κάτι που πρέπει να θεσμοθετηθεί.
Ο δήμαρχος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, ανέφερε ότι ο δήμος σε συνεργασία με το ΕΜΠ έχει ολοκληρωμένη μελέτη παρεμβάσεων σύμφωνα με τους άξονες του PRODESA σε 35 κτίρια, ύψους 2,7 εκ. ευρώ. Προβλέπεται η εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας 715 Mwh/έτος, εξοικονόμηση 166.500 ευρώ/έτος και μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα 1.380 τόνων/έτος.
Ο δήμος υπέβαλε αίτηση χρηματοδότησης στο Πρόγραμμα Χρηματοδοτικού Μηχανισμού Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου για παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης σε 7 κτίρια που μελετήθηκαν από το PRODESA.
Όπως είπε ο κ. Κωνσταντέλλος η διαχειριστική αρχή του Προγράμματος θα χρηματοδοτήσει με 1,3 εκ. ευρώ τις παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης στα 7 κτίρια μέσω ξεχωριστής διαγωνιστικής διαδικασίας-σύμβασης ενώ οι παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης στα υπόλοιπα 28 κτίρια, ύψους 1,4 εκ. ευρώ θα χρηματοδοτηθούν μέσω Σύμβασης Ενεργειακής Απόδοσης με ορίζοντα 5ετίας.
Εκ μέρους του Δήμου Αλίμου, η αντιδήμαρχος νομικών και κοινωνικών υπηρεσιών Αναστασία Σιμητροπούλου, τόνισε ότι το PRODESA, το πρώτο και το μοναδικό έργο στην Ελλάδα που χρηματοδοτείται από το HORIZON 2020, ολοκληρώνεται στο τέλος Ιανουαρίου και έχει ως βασικό στόχο να βοηθήσει τους Δήμους να εξεύρουν αποτελεσματικούς τρόπους και εργαλεία χρηματοδότησης απαραίτητων για την αναβάθμιση των υποδομών τους και να αυξήσουν το ενεργειακό τους αποτύπωμα. Σημείωσε ακόμη ότι οι Δήμοι δεν μπορούν να σηκώσουν μόνοι τους το υψηλό κόστος αυτών των έργων και υπογράμμισε την ανάγκη συνδρομής της πολιτείας για την υλοποίησή τους.
Ο αντιδήμαρχος οικονομικών και διοικητικών υπηρεσιών του Δήμου Αγίων Αναργύρων Καματερού Δημήτρης Ζαλακούδης ανέφερε πως ο Δήμος του υλοποιεί ήδη έργα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.
Στο πλαίσιο δε του έργου PRODESA έχει εντάξει για ενεργειακή αναβάθμιση 26 κτίρια. Η χρηματοδότησή τους θα γίνει από ίδιους πόρους του Δήμου και με Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης. Ο κ. Ζαλακούδης αναφέρθηκε στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δήμοι στην υλοποίηση τέτοιων έργων, φέρνοντας ως παράδειγμα την άρνηση των διαχειριστικών αρχών να χρηματοδοτήσουν με ενιαίο τρόπο τα έργα και για τα 26 κτίρια με αποτέλεσμα για τα 19 η χρηματοδότηση να γίνει μέσω ΣΕΑ και τα υπόλοιπα με απλές εργολαβικές συμβάσεις.
Στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης έλαβαν μέρος οι εξής:
Βασιλική Σίτα, διευθύντρια Ενεργειακής Πολιτικής και Ενεργειακής Απόδοσης στο υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος,
Στέλλα Αλεξοπούλου, Γραφείο υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων του υπουργείο Ανάπτυξης,
Πέτρος Ευγενικός, συνεργάτης Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων & ΕΣΠΑ του υπουργείου Ανάπτυξης,
Γιώργος Κουλτούκης, επικεφαλής Δ/νσης Δανείων ΟΤΑ του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων,
Στέργιος Σουγιουτζόγλου, γενικός διευθυντής της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας
Ιωάννα Μαντζαβινάτου, προϊστάμενη Τεχνικής Υπηρεσίας Δήμου Αγίων Αναργύρων Καματερού,
Βασίλης Κουτσοβασίλης, αντιδήμαρχος Δήμου Αγ. Δημητρίου
Δημήτρης Γεωργιάκος, αντιδήμαρχος Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Βάρης Βουλας Βουλιαγμένης,
Στέλιος Ψωμάς, σύμβουλος σε θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος στην ENFINITY,
Μηνάς Ιατρίδης, προϊστάμενος Τμήματος Ανάλυσης Ενεργειακής Πολιτικής του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας,
Αργυρώ Γιακουμή, Τμήμα Ανάλυσης Ενεργειακής Πολιτικής του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας,
Εύα Αθανασάκου, υπεύθυνη Προγράμματος Ενεργειακής Αποδοτικότητας του ΕΥΔΙΤΗ,
Αριστοτέλης Μπότζιος , συνεργάτης του Τμήματος Εφαρμογών Αναπτυξιακών Έργων του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας,
Λένα Λαμπροπούλου, προϊσταμένη του Τμήματος Κτιρίων του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
