Ο Συνήγορος του Πολίτη υπέβαλε στον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας τις παρατηρήσεις του επί του ισχύοντος κανονιστικού πλαισίου ένταξης καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας στο Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ) και στο Μητρώο Ευάλωτων Πελατών (ΜΕΠ), καθώς και σχετικές βελτιωτικές προτάσεις αποβλέπουσες στην ενδυνάμωση των απονεμόμενων δικαιωμάτων.
Παράλληλα, η Αρχή εισηγήθηκε στον υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης τη διεύρυνση της διασύνδεσης των πληροφοριακών συστημάτων των οικείων φορέων με σκοπό την άμεση άντληση και επικαιροποίηση στοιχείων στο πλαίσιο της διαδικασίας εξέτασης αιτήσεων καταναλωτών για ένταξη στο ΚΟΤ και στο ΜΕΠ.
Σύμφωνα με την υπ’ αριθ. Δ5-ΗΛ/Β/Φ29/16027/2010 απόφαση του Υφυπουργού ΠΕΚΑ – όπως αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει- η ένταξη των δικαιούχων καταναλωτών στο ΚΟΤ πραγματοποιείται, κατόπιν αίτησής τους, για ένα ολόκληρο έτος. Στη συνεχεία, η παραμονή στο συγκεκριμένο ειδικό τιμολογιακό καθεστώς των ήδη ενταχθέντων καταναλωτών, προϋποθέτει την υποβολή νέας αίτησης εντός δυο (2) μηνών από τη λήξη της οριζόμενης ή της παραταθείσας προθεσμίας υποβολής των δηλώσεων φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων, καθώς και τη διενέργεια επανελέγχου της συνδρομής των απαιτούμενων από τον νόμο προϋποθέσεων. Ανάλογες ρυθμίσεις υφίστανται και για την ανανέωση ένταξης ευάλωτων καταναλωτών στο ΜΕΠ, με τη διαφορά ότι στην περίπτωση έγκρισης της παραμονής τους στο ΚΟΤ επέρχεται αυτόματα η επανυπαγωγή στο Μ.Ε.Π.
Περαιτέρω, βάσει της υπ’ αριθ. 424/2019 απόφασης του Υπουργού Επικρατείας, έχει προβλεφθεί η διασύνδεση των πληροφοριακών συστημάτων και εφαρμογών της ΑΑΔΕ και της ΗΔΙΚΑ ΑΕ, με στόχο την άντληση και διασταύρωση στοιχείων και πληροφοριών για την αξιολόγηση των υποβαλλόμενων αιτήσεων υπαγωγής στο ΚΟΤ.
Εν προκειμένω, ευάλωτοι καταναλωτές, οι οποίοι είχαν καταστεί δικαιούχοι του ΚΟΤ, προσέφυγαν στην Αρχή διαμαρτυρόμενοι ότι εξήλθαν προσωρινά του προνομιακού καθεστώτος, παρότι πληρούσαν τις νόμιμες προϋποθέσεις παραμονής σε αυτό, εξαιτίας της μη εμπρόθεσμης υποβολής της απαιτούμενης αίτησης ανανέωσης.
Με αφορμή τα παραπάνω, ο Συνήγορος πρότεινε τη θέσπιση της άπαξ υποβολής αίτησης ένταξης στο ΚΟΤ και στο ΜΕΠ καθώς και της αυτεπάγγελτης διενέργειας ετήσιου διοικητικού ελέγχου επί των νόμιμων προϋποθέσεων παραμονής των καταναλωτών στο οικείο καθεστώς, προκειμένου να αποφεύγονται καταστάσεις προσωρινής απώλειας νομίμων δικαιωμάτων.
Στο πλαίσιο της ιδίας παρέμβασης, σε σχέση με τη διαδικασία ελέγχου των προϋποθέσεων ένταξης ευάλωτων καταναλωτών στο ΚΟΤ, διατυπώθηκαν από την Αρχή οι ακόλουθες κρίσιμες επισημάνσεις:
- Βάσει της σχετικής απόφασης του Υφυπουργού ΠΕΚΑ, η εξακρίβωση της ιδιότητας του ΑμεΑ ή της μεταβολής της οικογενειακής κατάστασης (απόκτηση πρόσθετου τέκνου) διενεργείται αποκλειστικά μέσω της τελευταίας εκκαθαρισμένης δήλωσης εισοδήματος, η οποία όμως αφορά το προηγούμενο του έτους ένταξης στο ΚΟΤ (φορολογικό) έτος. Κατά συνεπεία, νοικοκυριά τα οποία αποκτούν τέκνο ή έχουν στη σύνθεσή τους μέλη που πιστοποιήθηκαν ως ΑμεΑ κατά τη διάρκεια ενός οικονομικού έτους, δεν δύνανται να απολαύσουν το σχετικό ευεργέτημα ευθύς αφότου επέλθουν οι σχετικές μεταβολές και υποχρεούνται να περιμένουν τη φορολογική δήλωση του επόμενου οικονομικού έτους προκειμένου να δηλώσουν τα νέα στοιχεία αναφορικά με την αναπηρία ή την οικογενειακή κατάσταση και να αιτηθούν εν συνεχεία την υπαγωγή στο ΚΟΤ.
- Με δεδομένο ότι σύμφωνα με το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο, το σχετικό ευεργέτημα δεν τυγχάνει αναδρομικής εφαρμογής -δηλαδή παρέχεται στους δικαιούχους ευάλωτους καταναλωτές από τον χρόνο έγκρισης της σχετικής αίτησής τους και εφεξής και όχι από τον χρόνο επέλευσης των παραπάνω μεταβολών- γίνεται αντιληπτό ότι η ελλιπής νομοθετική πρόνοια έχει εν προκειμένω ως επακόλουθο τη μη ανεκτή δικαιοκρατικά απώλεια απονεμόμενων δικαιωμάτων.
Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, η Αρχή πρότεινε:
- Την τροποποίηση του κανονιστικού πλαισίου για την άρση της ανωτέρω δυσμενούς συνθήκης.
- Τη διασύνδεση των πληροφοριακών συστημάτων και εφαρμογών της ΗΔΙΚΑ ΑΕ με το ηλεκτρονικό σύστημα υποστήριξης των ΚΕΠΑ και με το πληροφοριακό σύστημα Δημοτολογίων-Ληξιαρχείων για την άντληση και επικαιροποίηση των απολύτως αναγκαίων σχετικών στοιχείων και πληροφοριών.