Στο καιρό της κρίσης και του μεγάλου «κουρέματος» στον προϋπολογισμό της Αυτοδιοίκησης, η αναγγελία, πολύ περισσότερο η υλοποίηση αναπτυξιακών προγραμμάτων στους δήμους, είναι σα να «δίνεις νερό» σε κάποιον που … η δίψα τον θανατώνει.
Πολύ περισσότερο που η αναπτυξιακή «ανομβρία» στους δήμους της χώρας είχε εγκατασταθεί πολύ πριν την κρίση, απλά τώρα με την κορύφωσή της η κατάσταση έχει υπερβεί κάθε όριο.
Άρα, λοιπόν, το πρόγραμμα «Αυτοδιοίκηση –Κοινωνική Συνοχή – Ισόρροπη Ανάπτυξη» (Α.Κ.Σ.Ι.Α.) δείχνει να έρχεται την πιο κατάλληλη στιγμή για τους δήμους της χώρας, αρκεί η υλοποίησή του να μη σκοντάψει σε διάφορους σκοπέλους…
Σύμφωνα με το μέχρι τώρα σχεδιασμό και τις πρόσφατες ανακοινώσεις της ηγεσίας του υπουργείου Εσωτερικών, η διάρθρωση του προγράμματος θα βασίζεται σε έξι άξονες οι οποίοι, εν πολλοίς, αποτελούν μια αναπτυξιακή «ομπρέλα», στην οποία «χωράνε», τα έργα που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα «Θησέας», η συμμετοχή των δήμων στα Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ, και του Προγράμματος «Αλέξανδρος Μπαλτατζής», το πρόγραμμα αυτεπιστασίας, τα έργα που σχετίζονται με την Εξοικονόμηση Ενέργειας, το Ειδικό Πρόγραμμα Εξυγίανσης των ΟΤΑ και το πρόγραμμα «ΕΛΛΑΔΑ».
Η χρηματοδότηση του Α.Κ.Σ.Ι.Α. θα πραγματοποιηθεί από πόρους που προέρχονται από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, εθνικούς και θεσμοθετημένους πόρους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπως είναι για παράδειγμα ο Φόρος Ζύθου, το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας και το Τέλος Διαφήμισης.
Μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου θα πρέπει να έχει εκδοθεί απόφαση του υπουργού Εσωτερικών, με τη σύμφωνη γνώμη της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ), με την οποία θα καθορίζονται όλες οι λεπτομέρειες του προγράμματος Α.Κ.Σ.Ι.Α.
Διαχειριστής του προγράμματος θα είναι η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Ανάπτυξης (ΕΕΤΑΑ Α.Ε.). Εποπτεύουσα αρχή θα είναι η Επιτροπή Παρακολούθησης στην οποία θα προεδρεύει ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών. Τα μέλη της θα ορίζονται από στελέχη των αρμόδιων υπηρεσιών του υπουργείου, της Ειδικής Γραμματείας ΕΣΠΑ και εκπροσώπους των κεντρικών συλλογικών οργάνων της Αυτοδιοίκησης.
Οι βασικοί πυλώνες του προγράμματος Α.Κ.Σ.Ι.Α.
Ο πρώτος άξονας περιλαμβάνει τα έργα που έχουν ήδη συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα ΘΗΣΕΑΣ. Από αυτά τα μεν επιλέξιμα έργα για το ΕΣΠΑ θα ενταχθούν προς χρηματοδότηση σ’ αυτό, μέσω του Ενδιάμεσου Φορέα Διαχείρισης. Όσα έργα δεν χαρακτηριστούν επιλέξιμα για να χρηματοδοτηθούν από το ΕΣΠΑ θα υλοποιηθούν με χρηματοδότηση εθνικών πόρων. Ως αρχή πληρωμής για τη χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους θα λειτουργήσει το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων.
Ο δεύτερος άξονας του προγράμματος Α.Κ.Σ.Ι.Α. περιλαμβάνει τη συμμετοχή των δήμων στο ΕΣΠΑ και ιδιαίτερα τα επιχειρησιακά προγράμματα «Διοικητική Μεταρρύθμιση» και «Ψηφιακή Σύγκλιση».
Ο τρίτος άξονας αφορά τη χρηματοδότηση εκτέλεσης μικρών και μεσαίων έργων τοπικής σημασίας μέσω των διαδικασιών της αυτεπιστασίας. Το πρόγραμμα αυτεπιστασίας αναμένεται να απασχολήσει πάνω από 100.000 εργαζόμενους.
Ο τέταρτος άξονας αφορά προγράμματα χρηματοδότησης, τα οποία σχετίζονται με την εξοικονόμηση ενέργειας. Η χρηματοδότηση και γι’ αυτό τον άξονα έχει εξασφαλιστεί από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων καθώς και από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Ο πέμπτος άξονας αφορά στο Πρόγραμμα Εξυγίανσης των ΟΤΑ. Τα ειδικότερα αντικείμενα του συγκεκριμένου άξονα είναι:
- Η χρηματοδότηση δανείων των δήμων για τον ισοσκελισμό των προϋπολογισμών τους και την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών τους.
- Η χρηματοδότηση δανεικών συμβάσεων στις οποίες θα προβλέπεται επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων.
- Η εξασφάλιση χρηματοοικονομικών διευκολύνσεων προς δήμους που θα ενταχθούν στο Ειδικό Πρόγραμμα Εξυγίανσης.
Ο έκτος άξονας αφορά στο πρόγραμμα ΕΛΛΑΔΑ, το οποίο θα λειτουργήσει συμπληρωματικά προς το ΕΣΠΑ και θα χρηματοδοτεί κυρίως μη επιλέξιμα έργα και δράσεις.
Πρόγραμμα Αυτεπιστασίας: Πώς θα γίνει η εφαρμογή του
Η νέα ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών έχει ήδη δώσει το «πράσινο φως» προκειμένου να ξεκινήσει η διαδικασία πρόσληψης τουλάχιστον 100.000 ανέργων σε έργα αυτεπιστασίας των δήμων. Η σχετική διαδικασία έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει το αργότερο μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου 2011 με στόχο τέλος Ιανουαρίου αρχές Φεβρουαρίου να έχουν ξεκινήσει να απασχολούνται άνεργοι στα σχετικά αναπτυξιακά έργα. Της όλης διαδικασίας θα έχει προηγηθεί η έκδοση μεγάλης προκήρυξης θέσεων από τον ΟΑΕΔ. Οι προσλήψεις, θα μπορούν να διενεργηθούν από τους δήμους μέσω των συγκεκριμένων καταλόγων. Θα αφορούν κυρίως εργατοτεχνικό προσωπικό για έργα τοπικού χαρακτήρα. Το προσωπικό θα μπορεί να απασχολείται με αυτεπιστασία, χωρίς, ωστόσο, να μπορεί να υπερβαίνει τα 135 ημερομίσθια το χρόνο. Σύμφωνα με τις πρώτες διευκρινίσεις, που έχει δώσει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών, οι δήμοι που διαθέτουν δικούς τους πόρους μπορούν σε πρώτη φάση, να προχωρήσουν σε προσλήψεις. Όσοι όμως δεν διαθέτουν τους απαιτούμενους πόρους θα πρέπει να περιμένουν μέχρι την 1η Φεβρουαρίου 2012, οπότε και θα ξεκινήσει η εφαρμογή του προγράμματος.
Το πρόγραμμα αυτεπιστασίας, συνολικού κόστους 3 δις ευρώ, θα χρηματοδοτηθεί κατά 50% (περίπου) από πόρους του ΟΑΕΔ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο κ.λπ.) και κατά 50% από δάνειο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Το δάνειο θα αποπληρωθεί με τα έσοδα από το Φόρο Ζύθου, το ΤΑΠ και τα Τέλη Διαφήμισης.
Στόχος του προγράμματος αυτεπιστασίας είναι η αύξηση της τοπικής απασχόλησης και n τόνωση της περιφερειακής ανάπτυξης. Η ρύθμιση για την υλοποίηση του όλου εγχειρήματος έχει συμπεριληφθεί στο πολυνόμο, το οποίο μεταξύ άλλων καθιερώνει το νέο ενιαίο μισθολόγιο στο δημόσιο και θεσπίζει την εφεδρεία στο στενό και ευρύτερο δημόσιο τομέα. Με τη νέα νομοθετική πρόβλεψη το άρθρο 209 του ν.3584/2007 (Κώδικας Δημοτικών Υπαλλήλων) τροποποιείται με σκοπό να επιτραπεί στην κυβέρνηση και την Τοπική Αυτοδιοίκηση να υλοποιήσουν ένα Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Τοπικής Απασχόλησης και Ανάπτυξης.
Κυλιόμενοι πίνακες
Με βάση τα όσα προβλέπονται, οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα μπορούν να καλύπτουν τις έκτακτες ανάγκες τους για την εκτέλεση τεχνικών έργων με αυτεπιστασία, απορροφώντας προσωπικό μέσα από ένα σύστημα Κυλιόμενων Πινάκων Κατάταξης, που θα συντάσσονται από τον ΟΑΕΔ. Οι πίνακες που θα τηρούνται θα ελέγχονται και θα εγκρίνονται από το ΑΣΕΠ. Ειδικότερα το νέο θεσμικό πλαίσιο θα επιτρέπει την πρόσληψη προσωπικού οποιασδήποτε ειδικότητας με συμβάσεις εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου συνεχούς ή διακεκομμένης απασχόλησης, κατά ημέρα, εβδομάδα ή μήνα και έως 135 ημέρες ετησίως, ανάλογα με τις ανάγκες του έργου. Αξίζει να επισημανθεί ότι η πρόσληψη του προσωπικού θα γίνεται με απόφαση του δημάρχου χωρίς να απαιτείται η έγκριση της Επιτροπής της Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ).
Επιλογή του προσωπικού
Η επιλογή του προσωπικού θα γίνεται μετά από αίτημα του δημάρχου προς την αρμόδια Υπηρεσία του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού. Ο ΟΑΕΔ θα διατηρεί Κυλιόμενου Πίνακα Κατάταξης. Οι άνεργοι θα τοποθετούνται στο πίνακα, ο οποίος θα είναι ετήσιας διάρκειας, ανά ειδικότητα. Προτεραιότητα θα έχουν οι μακροχρόνια άνεργοι, οι νέοι έως 29 ετών και οι άνεργοι άνω των 55 ετών. Η οικογενειακή κατάσταση και η ανεργία του ή της συζύγου θα έχουν υψηλό συντελεστή βαρύτητας.
Η έκδοση του Πίνακα και ο τρόπος εκδήλωσης ενδιαφέροντος των ανέργων θα προσδιοριστούν με Κοινή Απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.
Βασική προϋπόθεση θα είναι να έχει διατυπώσει τη σύμφωνη γνώμη του το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού. Οι Πίνακες πριν την οριστικοποίηση ή επικαιροποίησή τους θα εγκρίνονται από το ΑΣΕΠ και θα αναρτώνται στο διαδικτυακό τόπο τόσο του ΟΑΕΔ, όσο και του ΑΣΕΠ. Κατά των πινάκων αυτών θα επιτρέπεται η υποβολή ένστασης προς το Α.Σ.Ε.Π., μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δέκα ημερών. Ο κάθε υποψήφιος με την αίτησή του θα επιλέγει τη σειρά προτίμησης των θέσεων (μέχρι τριών φορέων) που διεκδικεί, ενώ θα δηλώνει υποχρεωτικά την ειδικότητά του και τα προσόντα του.
Κάλυψη κόστους
Με Κοινή Απόφαση των Υπουργών Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Οικονομικών και Εσωτερικών, η οποία εκδίδεται μετά από γνώμη του Διοικητικού Συμβουλίου του ΟΑΕΔ, «μέρος ή το σύνολο της δαπάνης για την αμοιβή του προσωπικού που προσλαμβάνεται, είναι δυνατόν να καλύπτεται με επιχορήγηση από τον ΟΑΕΔ». Με την ίδια ή παρόμοια απόφαση καταρτίζονται ειδικά συγχρηματοδοτούμενα ή μη προγράμματα απασχόλησης, σύμφωνα με τους όρους των οποίων διενεργείται η επίμαχη επιχορήγηση. Με ανάλογη αξιοποίηση του θεσμικού πλαισίου ο ΟΑΕΔ μπορεί να επιδοτεί μέχρι και το 100% των ασφαλιστικών εισφορών εργοδοτών και εργαζομένων.
Πρόγραμμα Ε.ΛΛ.Α.Δ.Α.
Το πρόγραμμα ΕΛΛ.Α.Δ.Α. (Ελληνική Αρχιτεκτονική Διοίκησης Αυτοδιοίκησης) προέβλεπε μεταξύ άλλων τη σύσταση κοινωνικών υποδομών, προγραμμάτων οδικής ασφάλειας και συμπράξεις με τον ιδιωτικό τομέα. Η εφαρμογή του θα αναπτυσσόταν σε βάθος τετραετίας και θα υποστηριζόταν οικονομικά με 4 δισεκατομμύρια ευρώ. Με το νέο σχεδιασμό του υπουργείου Εσωτερικών το πρόγραμμα θα μετεξελιχθεί και θα ενταχθεί στο πρόγραμμα Α.Κ.Σ.Ι.Α. Στόχος είναι μέσω του προγράμματος να επιτευχθεί μία αναπτυξιακή και οικονομική ανάκαμψη σε τοπικό επίπεδο. Το συγκεκριμένο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα θα πορευτεί παράλληλα με το ΕΣΠΑ και θα έχει ως στόχο του την αναμόρφωση όλων των πτυχών λειτουργίας φορέων και υποδομών όπου εμπλέκεται η Αυτοδιοίκηση. Στο ΕΛΛ.Α.Δ.Α. θα μπορούν να ενταχθούν μικρά και μεσαία αναπτυξιακά έργα που δεν έχουν εξασφαλίσει χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ.
Οι άξονες των στόχων του αφορούν κυρίως δράσεις, όπως η ολοκλήρωση σημαντικών υποδομών, η προστασία του περιβάλλοντος, η εξασφάλιση της κοινωνικής συνοχής, η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, η υποστήριξη των ορεινών περιοχών, η προώθηση του θεσμού των συνεργασιών και η επιβράβευση της καινοτομίας.
Οι παρεμβάσεις του προγράμματος περιέχουν βασικούς πυλώνες με συγκεκριμένες δράσεις που θα επηρεάζουν και θα βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των πολιτών. Στους πυλώνες εντάσσεται και το πρόγραμμα που αφορά στοχευόμενες παρεμβάσεις μέσω των οποίων δίνεται η δυνατότητα σε κάθε Δήμο να επιλέξει τα έργα και τις ενέργειες που ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες του και τις επιμέρους ανάγκες της κάθε περιοχής.