Η διοικητική κράτηση αλλοδαπών, η αποτελεσματικότητα της ευρωπαϊκής δεξαμενής παρατηρητών της Frontex, οι οποίοι επιβλέπουν τις επιχειρήσεις επιστροφών, οι αναγκαστικές και εθελούσιες επιστροφές, και τα όριά τους σε ένα κράτος δικαίου συζητήθηκαν στο Διεθνές Συνέδριο «Εξωτερικός έλεγχος Επιστροφών. Οι προκλήσεις για την Ελλάδα και την Ευρώπη», που διοργάνωσε ο Συνήγορος του Πολίτη στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών με τη συμμετοχή εκπροσώπων του Συμβουλίου της Ευρώπης, της FRONTEX, του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Οι δυο στόχοι της κυβέρνησης σχετικά με το προσφυγικό-μεταναστευτικό είναι η θέσπιση ενός ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου και ένα κοινό ευρωπαϊκό σύστημα επιστροφών, ανέφερε ο γενικός γραμματέας Μεταναστευτικής Πολιτικής, Υποδοχής και Ασύλου, Πάτροκλος Γεωργιάδης στο συνέδριο.
«Οι εθελοντικές επιστροφές αλλοδαπών παραμένουν η επιλογή μας, για αυτό συνεργαζόμαστε με το Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, αλλά δεν σημαίνει ότι αφήνουμε τις αναγκαστικές επιστροφές, τις οποίες, όμως, απευχόμαστε να υπάρχουν», σημείωσε ο κ. Γεωργιάδης. Επισήμανε ότι οι πρεσβείες κάποιων χωρών δε συνεργάζονται με τις ελληνικές αρχές, δεν δίνουν, για παράδειγμα, ταξιδιωτικά έγγραφα στους υπηκόους που πρόκειται να γυρίσουν στις χώρες καταγωγής τους.
«Αύξηση των κρατουμένων δε συνεπάγεται αύξηση των επιστροφών»
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ελληνικής αστυνομίας, το 2018 πάνω από 3.000 αλλοδαποί παρέμεναν σε διοικητική κράτηση, παρ’ όλα αυτά οι αναγκαστικές επιστροφές μειώθηκαν κατά 42%, γεγονός που δείχνει ότι «αύξηση των κρατουμένων δε συνεπάγεται αύξηση των επιστροφών», σημείωσε ο Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης. Η δε επέκταση της διοικητικής κράτησης δοκιμάζει τόσο το κράτος δικαίου, όσο και την ελευθερία των ανθρώπων, επισήμανε ο κ. Ποττάκης.
Η διοικητική κράτηση, εξήγησε ο κ. Ποττάκης, «έρχεται να καλύψει αδυναμίες του ίδιου του διοικητικού μηχανισμού». Με τον πρόσφατο νόμο 4540/2018 δεν επιλύονται προβλήματα, όπως η ταχεία εκκαθάριση μεταγενέστερων αιτημάτων ασύλου της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας για ευάλωτα άτομα, που έχουν ουσιώδης λόγους διεθνούς προστασίας.
Λογοδοσία και διαφάνεια στους παρατηρητές της Frontex
Σχετικά με την αποτελεσματικότητα της ευρωπαϊκής δεξαμενής παρατηρητών, συγκροτημένη από τη Frontex, ο Συνήγορος του Πολίτη, αλλά και ο Μάρκους Γέγκερ, επικεφαλής της διεύθυνσης Ανεξαρτήτων Αρχών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της γενικής διεύθυνσης Δικαιωμάτων και Κράτους Δικαίου του Συμβουλίου της Ευρώπης διατηρούν επιφυλάξεις.
«Δεν είναι μόνο η έλλειψη διαφάνειας –σαφών κανόνων λειτουργίας και χρηματοδότησης της δεξαμενής παρατηρητών– αλλά, κυρίως η έλλειψη λογοδοσίας», τόνισε ο κ. Ποττάκης. Οι παρατηρητές προέρχονται από μη κυβερνητικές οργανώσεις κατά 90% και από ανεξάρτητες αρχές μόλις το 10%, γεγονός που δείχνει μια αναντιστοιχία, σημείωσε ο κ. Ποττάκης. «Οι εκθέσεις των παρατηρητών πηγαίνουν στη Frontex, όπου συντάσσεται εσωτερικά μια έκθεση και τέλος. Δε δημοσιοποιούνται, δεν γίνονται συστάσεις προς την αστυνομία. Άρα το σύστημα δε δουλεύει σωστά», υποστήριξε ο κ. Γέγκερ. «Άνθρωποι μπορεί να εξαφανιστούν κατά τη διάρκεια της επιστροφής, όμως οι καταγγελίες δεν ακούγονται», ανέφερε. Επίσης, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεν μπορεί να ελέγξει τη Frontex, γιατί χειρίζεται καταγγελίες κατά κρατών και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι κράτος, πρόσθεσε.
Ανεξάρτητος μηχανισμός εξωτερικού ελέγχου
Η δημιουργία ανεξάρτητου μηχανισμού εξωτερικού ελέγχου των επιχειρήσεων αναγκαστικής επιστροφής αλλοδαπών σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, γνωστή και ως «πρωτοβουλία του Ναυπλίου», αποτελεί θετικό βήμα, συμφώνησαν ο κ. Γιέγκερ, ο αντιπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Φιλίπ Λεκλέρκ και ο Μάικλ Νέσπορ, από τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στόχος του νέου ανεξάρτητου μηχανισμού, που ξεκίνησε με πρωτοβουλία του κ. Ποττάκη, είναι η προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και η κατοχύρωση της διαφάνειας και νομιμότητας των συγκεκριμένων επιχειρήσεων καθώς επίσης και της λογοδοσίας όσων εμπλέκονται σε αυτές.
ΑΠΕ – ΜΠΕ