Ιδιαίτερη σημασία δίνει η ΚΕΔΕ στη νέα προγραμματική περίοδο 2014 -2020 και το ρόλο που θα κληθεί να διαδραματίσει η Πρωτοβάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση σε αυτή. Εξάλλου, η δημοσιονομική κρίση και η πορεία των οικονομικών των δήμων την τελευταία τετραετία τοποθετούν τους κοινοτικούς πόρους ως τη σημαντικότερη πηγή χρηματοδότησης τοπικών επενδυτικών πρωτοβουλιών. Ωστόσο, οι προηγούμενες προγραμματικές περίοδοι, έτσι όπως εξειδικεύτηκαν σε εθνικό επίπεδο, δεν περιείχαν μία σαφή τοπική ή αστική διάσταση. Στην Ελλάδα, ο προγραμματισμός και η διαχείριση της πολιτικής συνοχής περιορίστηκε σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Στην πράξη, οι ελληνικές τοπικές αρχές δεν ήταν ισότιμοι εταίροι στο σχεδιασμό, διαχείριση και υλοποίηση του ΕΣΠΑ.
Το θέμα απασχόλησε και τη συνεδρίαση του ΔΣ της Ένωσης όπου διατυπώθηκαν και συγκεκριμένες προτάσεις. Είναι σημαντικό ότι η νέα πολιτική συνοχής 2014-2020 (Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης), που τίθεται σε εφαρμογή ουσιαστικά το επόμενο τρίμηνο, ενσωματώνει για πρώτη φορά τον πυλώνα της εδαφικής συνοχής, ως ισότιμο με τους πυλώνες της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής. Όμως, παρά το γεγονός ότι οι θέσεις των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως διατυπώθηκαν, ήταν αρκετά ξεκάθαρες για την ανάγκη αποκέντρωσης και την ποιότητα της εταιρικής σχέσης στη νέα προγραμματική περίοδο, στην εγκύκλιο του υπουργείου Ανάπτυξης, τη σχετική με το σχεδιασμό και την κατάρτιση του αναπτυξιακού προγράμματος της περιόδου 214-2020, απλά αναφέρονται. Είναι χαρακτηριστικό, ότι ενώ οι υπηρεσίες της ΕΕ έχουν δεσμεύσει ακόμα και ποσοστό για τις ολοκληρωμένες αστικές παρεμβάσεις (5% του συνολικού προϋπολογισμού του προγράμματος), το ποσοστό αυτό οι εθνικές αρχές (προς το παρόν) το παρέβλεψαν.
Στο «πλέγμα» των προτάσεων που καταθέτει η ΚΕΔΕ περιλαμβάνονται:
Εκπόνηση 13 ΠΕΠ
Ειδικότερα, σημαντικό ποσοστό των πόρων της νέας προγραμματικής περιόδου προτείνεται να κατανεμηθεί σε 13 Πολυταμειακά και Πολυτομεακά Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα τα οποία θα χρηματοδοτηθούν από όλα τα Διαρθρωτικά Ταμεία, έτσι ώστε να εξυπηρετείται συνεκτικά μια ολοκληρωμένη αναπτυξιακή στρατηγική για την Περιφέρεια. Έργα που χωροθετούνται εντός των διοικητικών ορίων της περιφέρειας να εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Διαχειριστικής Αρχής της Περιφέρειας αυτής.
Αποτελεσματικές υπηρεσίες και μηχανισμός υποστήριξης των δήμων στην προετοιμασία για την υλοποίηση των προγραμμάτων
Συγκεκριμένα, προτείνεται :
Α. Ο λειτουργικός εκσυγχρονισμός των οριζόντιων υπηρεσιών των Δήμων (προγραμματισμού, οικονομικής, τεχνικής, πληροφορικής, ανθρωπίνου δυναμικού) μέσω του Ε.Π. «Διοικητική Μεταρρύθμιση). Επίσης η πιστοποίηση των υπηρεσιών αυτών και η συνεχής υποστήριξη, παρακολούθηση και αξιολόγησή τους.
Β. Η δημιουργία ενός ισχυρού υποστηρικτικού μηχανισμού των δήμω, που δυσκολεύονται να ακολουθήσουν τα δεδομένα και τις «αιρεσιμότητες» που προκύπτουν στη νέα προγραμματική περίοδο (ιδιαίτερα στους μικρούς νησιωτικούς και ορεινούς ΟΤΑ). Για να αποφευχθούν αναποτελεσματικότητες στο μηχανισμό θα πρέπει να συμμετέχουν θεσμικοί φορείς με μεγάλη εμπειρία υλοποίηση κοινοτικών προγραμμάτων και γνώση των δήμων.
Αρχιτεκτονική του νέου προγράμματος
Προτείνεται η πρωτοβάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση να έχει συγκεκριμένο και διακριτό ρόλο τόσο στο σχεδιασμό όσο και στην διαχείριση. Στην κατεύθυνση αυτή υπάρχουν δύο εναλλακτικές προτάσεις
Α. Ο σχεδιασμός ενός Εθνικού Πολυταμειακού Προγράμματος για την προώθηση της εδαφικής συνοχής και της ολοκληρωμένης αστικής ανάπτυξης. Η ύπαρξη ενός ξεχωριστού επιχειρησιακού προγράμματος για την εδαφική συνοχή θα συνέβαλε στην αύξηση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας των δράσεων και των παρεμβάσεων τοπικής ανάπτυξης. Η διαχείριση ενός τέτοιου επιχειρησιακού προγράμματος θα μπορούσε να ανατεθεί σε φορέα που θα διασφαλίζει την ενεργό συμμετοχή των τοπικών αρχών, την ισότιμη συμμετοχή τους, τη βελτίωση της διαδικασίας επιλογής των σχεδίων ολοκληρωμένης τοπικής ανάπτυξης, την αποκέντρωση της λήψης αποφάσεων και την προώθηση δράσεων και έργων πιο κοντά στις ανάγκες των πολιτών και των επιχειρήσεων.
Β. Ως δεύτερη εναλλακτική μέθοδος προτείνεται η συμπερίληψη της εδαφικής συνοχής στα νέα επιχειρησιακά προγράμματα. Η μέθοδος αυτή συνίσταται στην ενσωμάτωση ενός ειδικού άξονα προτεραιότητας στα νέα επιχειρησιακά προγράμματα της χώρας. Όμως η επιλογή των ειδικών στόχων αυτού του άξονα προτεραιότητας, καθώς και η διαχείρισή του θα πρέπει να αφεθεί στην αρμοδιότητα των τοπικών αρχών.
Απλοποίηση και βελτίωση του κανονιστικού πλαισίου
Προτείνεται για το τρέχον ΕΣΠΑ, ώστε να εφαρμοστούν στα νέα Επιχειρησιακά Προγράμματα από την αρχή της υλοποίησής τους :
Α. Για τη βελτίωση της ωρίμανσης έργων: Αύξηση του ποσοστού της επιλέξιμης χρηματοδότησης για απαλλοτριώσεις και εν γένει απόκτηση γης σε ειδικές κατηγορίες κοινωνικών έργων, ή χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους. Επιτάχυνσης των διαδικασιών αδειοδότησης έργων του ΕΣΠΑ από τις εμπλεκόμενες Υπηρεσίες.
Β. Απλοποίηση των διαδικασιών ένταξης έργων και συστηματικότερη ενημέρωση των Διαχειριστικών Αρχών από το ΥΠΑΝ.
Γ. Για την επιτάχυνση της υλοποίησης των έργων : Συντόμευση των διαδικασιών αδειοδότησης από τις εμπλεκόμενες στα δημόσια έργα Υπηρεσίες, μέσω της υιοθέτησης διακριτού πρωτοκόλλου αιτημάτων αδειοδότησης έργων που πρόκειται να υποβληθούν προς ένταξη στο ΕΣΠΑ. Καθιέρωση «ειδικού πρωτοκόλλου προτεραιότητας» με στόχο τη μείωση των χρόνων ελέγχου. Δημιουργία στο Ελεγκτικό Συνέδριο μιας μονάδας ταχείας διεκπεραίωσης λογαριασμών και απαιτήσεων από συμβάσεις του ΕΣΠΑ, η οποία θα μειώσει τις καθυστερήσεις στη διαδικασία πληρωμής. Καθιέρωση δεσμευτικής, σύντομης προθεσμίας για τους φορείς που προκηρύσσουν, ως προς το χρόνο που απαιτείται για την αξιολόγηση των προσφορών, έως την υπογραφή της σύμβασης με τον ανάδοχο του έργου. Επίσης, επιτάχυνση των διαγωνιστικών διαδικασιών ενταγμένων έργων στο ΕΣΠΑ και των διαδικασιών προσφυγών, ενστάσεων και απλοποίηση εσωτερικών διαδικασιών στις Περιφέρειες και στους Δήμους.
Συμμετοχή εκπροσώπων ΚΕΔΕ και ΠΕΔ στο σχεδιασμό των νέων ΠΕΠ
Προτείνεται η συμμετοχή του Προέδρου της ΚΕΔΕ στη Διυπουργική – Διαπεριφερειακή Επιτροπή Χάραξης Πολιτικής (στην οποία προβλέπεται ήδη η συμμετοχή του Προέδρου της ΕΝΠΕ), καθώς και η συμμετοχή στελεχών των Περιφερειακών Ενώσεων Δήμων (ΠΕΔ) στις προτεινόμενες από το ΥΠΑΝ «Ομάδες Σχεδιασμού Προγραμμάτων (ΟΣΠ)» των Περιφερειών.