Τι είναι το διαπεριφερειακό πρόγραμμα Interreg Europe[1];

Το Interreg Europe[2], που εγκρίθηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι ένα ακόμη κοινοτικό πρόγραμμα που «ανοίγει» παράλληλα με το νέο ΕΣΠΑ και ακολουθεί τη λογική της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας, γνωστής ως Interreg, αποτελώντας ένα χρηματοδοτικό μηχανισμό για την ευρωπαϊκή περιφερειακή ανάπτυξη.

Στο πλαίσιο της Στρατηγικής “ΕΥΡΩΠΗ 2020”, που επικαλείται την ανάγκη μιας ανάπτυξης έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς, το Interreg Europe έχει ως βασικό σκοπό την υποστήριξη της “εκμάθησης πολιτικών”, της διαδικασίας δηλαδή με την οποία πραγματοποιείται η λήψη αποφάσεων στα ευρωπαϊκά κέντρα, αλλά και η υλοποίησή τους σε όλες τις περιφερειακές και τοπικές κοινωνίες.

Άλλωστε, κεντρικός στόχος του προγράμματος είναι η αποδοτικότερη εφαρμογή και διάχυση των περιφερειακών αναπτυξιακών πολιτικών & προγραμμάτων, διευκολύνοντας τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, καθώς και τους υπόλοιπους  σχετικούς φορείς, να ανταλλάσσουν καλές πρακτικές, εμπειρίες και ιδέες σχετικά με τον τρόπο που λειτουργούν οι δημόσιες πολιτικές, και ως εκ τούτου να βρουν λύσεις για τη βελτίωση των δικών τους στρατηγικών.

Διάρθρωση Προγράμματος

Το Interreg Europe εστιάζει σε 4 πολιτικές – άξονες προτεραιότητας……:

• Έρευνα, τεχνολογική ανάπτυξη και καινοτομία
• Ανταγωνιστικότητα των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ)
• Οικονομία χαμηλών ρύπων
• Περιβάλλον και αποδοτική διαχείριση των πόρων

…..και 6 επενδυτικές προτεραιότητες

v   Ενίσχυση υποδομών έρευνας & καινοτομίας

v   Προώθηση ιδιωτικών επενδύσεων, ανάπτυξη σχέσεων & συνεργειών ανάμεσα σε επιχειρήσεις, ερευνητικά ιδρύματα, αναπτυξιακά κέντρα και πανεπιστημιακά ιδρύματα

v   Στήριξη της ικανότητας των ΜΜΕ να συμμετέχουν στις περιφερειακές, εθνικές & διεθνείς αγορές, καθώς & στις διαδικασίες καινοτομίας.

v   Προώθηση στρατηγικών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα

v   Διατήρηση, προστασία, προαγωγή & ανάπτυξη της φυσικής & πολιτιστικής κληρονομιάς

v   Αποδοτική αξιοποίηση των πόρων, προώθηση της πράσινης ανάπτυξης, της οικολογικής καινοτομίας & της διαχείρισης των περιβαλλοντικών επιδόσεων στον δημόσιο & ιδιωτικό τομέα.

Χρηματοδότηση Προγράμματος

Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ). Ο συνολικός προϋπολογισμός του ανέρχεται σε 359 εκ. €

Από αυτά:

Τα 322.4 € αφορούν στη συγχρηματοδότηση έργων διαπεριφερειακής συνεργασίας που υλοποιούνται από τους εταίρους της ΕΕ, τα 15.3 € στη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται από τις πλατφόρμες «Εκμάθησης Πολιτικής», ενώ τα 21.3 € παρέχονται για την τεχνική βοήθεια του προγράμματος.

Να σημειωθεί ότι οι φορείς που προέρχονται από την Νορβηγία και την Ελβετία χρηματοδοτούνται απευθείας από τους εθνικούς πόρους των χωρών τους.

Πρώτη Πρόσκληση

Αυτή την περίοδο έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες για την υποβολή της πρώτης πρότασης, που αφορά αποκλειστικά έργα διαπεριφερειακής συνεργασίας, όπως αυτά περιγράφονται παρακάτω στο κείμενο. Η υποβολή προτάσεων γίνεται ηλεκτρονικά στη διεύθυνση http://www.iolf.eu/Account/Login?ReturnUrl=%2f Ως καταληκτική προθεσμία για την υποβολή προτάσεων έχει οριστεί η 31^η Ιουλίου 2015. Παράλληλα με την ηλεκτρονική υποβολή, ένα αντίγραφο της αίτησης πρέπει να αποσταλεί ταχυδρομικά στην αρμόδια γραμματεία για τη διαχείριση του προγράμματος, διατηρώντας πάντα τις ίδιες προθεσμίες.[3]

Αξίζει να σημειωθεί ότι για την πρώτη πρόσκληση υποβολής προτάσεων είναι διαθέσιμο το 1/3 του συνολικού προϋπολογισμού του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), δηλαδή περίπου 107.5 εκ €.

Το Interreg Europe χρηματοδοτεί 2 τύπους δράσεων

Α. Τα έργα διαπεριφερειακής συνεργασίας (που αφορούν την πρώτη πρόσκληση υποβολής προτάσεων):

Πρόκειται για συνεργασίες φορέων πολιτικής, από διάφορες χώρες της Ευρώπης, οι οποίοι συνεργάζονται για 3-5 χρόνια, ανταλλάσσοντας εμπειρίες και καλές πρακτικές, σχετικά με ένα συγκεκριμένο θέμα πολιτικής. Οι συνεργασίες στοχεύουν πρώτα από όλα στη βελτίωση της απόδοσης των μηχανισμών πολιτικής των εταίρων και στη διαμόρφωση συγκεκριμένου Σχεδίου Δράσης, που θα αφορά σε κάθε εταίρο χωριστά.

Το Σχέδιο Δράσης αποτελεί μια λεπτομερή αναφορά σχετικά με τον τρόπο κατά τον οποίον τα αποτελέσματα της συνεργασίας θα εφαρμοστούν και θα περιλαμβάνει επιπλέον μια σειρά από δράσεις και ενέργειες που πρέπει να υλοποιηθούν, προκειμένω να διευκολύνουν την αποδοτικότερη υλοποίηση των πολιτικών, στην κάθε περίπτωση.

Κάθε έργο διαπεριφερειακής συνεργασίας μπορεί να διαρκέσει συνολικά 3 – 5 χρόνια. Σε αυτό συμμετέχουν εταίροι από τουλάχιστον 3 διαφορετικές χώρες, που συνεργάζονται σε ένα κοινό θέμα περιφερειακής πολιτικής, ανταλλάσοντας εμπειρίες & πρακτικές, ώστε τα αποτελέσματα της συνεργασίας τους να ενσωματωθούν στις πολιτικές τους.

Κάθε έργο διαπεριφερειακής συνεργασίας είναι σχεδιασμένο σε 2 φάσεις:

v   Φάση 1: Διαρκεί 1 – 3 χρόνια και αφορά στη διαπεριφερειακή εκμάθηση & την προετοιμασία της αξιοποίησης των αποτελεσμάτων, που αντλήθηκαν από τη συνεργασία, μέσω της ανάπτυξης των σχεδίων δράσης.

Παραδείγματα δράσεων της πρώτης φάσης

Επιτόπιες  επισκέψεις / θεματικά σεμινάρια και εργαστήρια / ανταλλαγές προσωπικού / κοινές θεματικές έρευνες ή μελέτες / κοινές συναντήσεις για τη διαμόρφωση των Σχεδίων Δράσης  κα.

v   Φάση 2: Διαρκεί 2 χρόνια και  αφορά στην παρακολούθηση της εφαρμογής κάθε σχεδίου δράσης. Κατά περίπτωση, πιλοτικές δράσεις μπορούν επίσης να εξεταστούν κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης.

Παραδείγματα δράσεων της δεύτερης φάσης

Συναντήσεις για την παρακολούθηση της προόδου, διατηρώντας επαφή με τους εμπλεκόμενους φορείς, της υλοποίησης των δραστηριοτήτων σε κάθε περιοχή / συνάντηση στο τέλος κάθε έτους για την ανταλλαγή εμπειριών σχετικά με την πρόοδο υλοποίησης.

Ο μέσος συνολικός προϋπολογισμός του ΕΤΠΑ, ανά έργο, αναμένεται να είναι μεταξύ 1 εκ € – 2 εκ €

Β. Πλατφόρμες «εκμάθησης πολιτικών» (αφορά στην επόμενη πρόσκληση υποβολής προτάσεων):

Οι πλατφόρμες «Εκμάθησης Πολιτικών» αποτελούν τη βασική καινοτομία του Interreg Europe, καθώς αποτελούν ένα χώρο συνεχούς ενημέρωσης, μάθησης & πληροφόρησης ανάμεσα στα Κράτη-Μέλη που συμμετέχουν σε αυτές. Κάθε χρήστης διαθέτει μοναδικό κωδικό, με τον οποίον επιτρέπεται η πρόσβασή του στην πλατφόρμα της κάθε δράσης (βλ. Άξονες Προτεραιότητας) και μπορεί με τον τρόπο αυτό να ενημερώνεται για την πορεία υλοποίησης και διάχυσης της κάθε πολιτικής, να υποβάλλει ερωτήματα, αλλά και να προτείνει ο ίδιος νέες ιδέες και καλές πρακτικές. Δημιουργήθηκαν με στόχο την:

ü   Καλύτερη αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των έργων, ώστε να καταστεί η γνώση πιο προσιτή για να χρησιμοποιηθεί & από άλλες περιοχές

ü   Διασφάλιση ότι όλες οι ενδιαφερόμενες χωρικές ενότητες μπορούν να συμμετέχουν & να επωφεληθούν από τα αποτελέσματα, ακόμη και χωρίς να είναι εταίροι σε ένα έργο

Σε ποιούς απευθύνεται το πρόγραμμα

Στο πρόγραμμα μπορεί να κάνει αίτηση οποιαδήποτε από τις ακόλουθες οργανώσεις / φορείς των 28 Κρατών-Μελών της ΕΕ, καθώς και οι αντίστοιχες της Νορβηγίας και της Ελβετίας.

• Οι εθνικές, περιφερειακές ή τοπικές δημόσιες αρχές
• Τα Νομικά Πρόσωπα ΔΔ (π.χ. οργανισμοί περιφερειακής ανάπτυξης, οργανώσεις στήριξης επιχειρήσεων, πανεπιστήμια)
• Οι ιδιωτικοί φορείς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.

Άμεσοι επωφελούμενοι του προγράμματος Interreg Europe είναι το προσωπικό και οι οργανώσεις σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ, αλλά και της Νορβηγίας και της Ελβετίας, που εμπλέκονται στο σχεδιασμό και την εφαρμογή των πολιτικών, αλλά και οι πολίτες και οι ομάδες που επηρεάζονται από τις πολιτικές και θα ωφεληθούν από τη βελτιωμένη διακυβέρνηση ή την εφαρμογή τους.

Επιλέξιμες δαπάνες

Οι επιλέξιμες δαπάνες του προγράμματος Interreg Europe, καλύπτουν τις βασικές απαιτήσεις του προγράμματος, από το στάδιο της προετοιμασίας μέχρι και το στάδιο διαμόρφωσης και σχεδιασμού του Σχεδίου Δράσεως. Ανάμεσα σε αυτές περιλαμβάνονται δαπάνες που αφορούν σε:

• Προσωπικό
• Διοικητικές δαπάνες
• Ταξίδια και διαμονή
• Εξωτερικούς συνεργάτες – Εμπειρογνώμονες – Υπηρεσίες
• Εξοπλισμό

Εταίροι

Για να είναι ολοκληρωμένη η υποβολή μιας πρότασης χρειάζεται η συμμετοχή τουλάχιστον 3 χωρών, εκ των οποίων, τουλάχιστον 2 εταίροι, πρέπει να προέρχονται από κράτη – μέλη της ΕΕ και να χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα Interreg Europe. Μια εταιρική σχέση μεταξύ 5 -10 εταίρων (λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι η ίδια περιοχή μπορεί να εκπροσωπείται από πολλούς εταίρους), φαίνεται να είναι η αποτελεσματικότερη σύνθεση για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική διαπεριφερειακή εκμάθηση

Τι πρέπει να κάνουν οι δήμοι για μία ολοκληρωμένη πρόσκληση[4]

Κατά τη διάρκεια υποβολής μιας πρότασης θα πρέπει να έχει προηγηθεί, από τους συμμετέχοντες, μία ολοκληρωμένη προετοιμασία που να αφορά στην προσεκτική αναζήτηση εταίρων, καθώς θα αποτελέσουν τους συνεργάτες για τα επόμενα 5 περίπου χρόνια. Είναι ίσως προτιμότερο να επιλεχθούν εταίροι με κοινά χαρακτηριστικά, ώστε η διαμόρφωση της πρότασης να είναι ρεαλιστική και να μπορεί να αντιμετωπίσει κοινές ή παρόμοιες προκλήσεις. Θα πρέπει παράλληλα να υπάρχει ουσιαστική συνεργασία μεταξύ των εταίρων κατά τη διαμόρφωση της πρότασης, με στόχο εφικτές δράσεις, καλά οργανωμένες. Τέλος πρέπει να δοθεί σημασία στον προϋπολογισμό της κάθε πρότασης, καθώς είναι αναγκαίο οι προγραμματισμένες δράσεις να μην ξεπερνούν τον εκτιμώμενο προϋπολογισμό, προκειμένω να μπορούν να είναι και υλοποιήσιμες.

Τι όφελος μπορούν να αποκομίσουν οι φορείς που συμμετέχουν

Οι δυνατότητες που παρέχονται από το πρόγραμμα Interreg Europe έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για τους συμμετέχοντες φορείς. Αρχικά, το πρόγραμμα συνιστά μια καλή ευκαιρία για την ανάπτυξη διακρατικών συνεργασιών και συμμαχιών, διευκολύνοντας τη δικτύωση των δήμων, αλλά και των υπολοίπων φορέων, που αποτελεί βασικό εργαλείο για την επιτυχή εφαρμογή πολιτικών σε τοπικό επίπεδο.

Παράλληλα, η ανταλλαγή καλών πρακτικών και εμπειριών μπορεί να δημιουργήσει μία δυναμική βάση δεδομένων, από την οποία ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να αντλήσει περισσότερες πληροφορίες για τις πολιτικές και τον τρόπο υλοποίησής τους, ανάλογα με τις δικές τους ανάγκες.

Τέλος, μέσω της δράσης ανταλλαγής προσωπικού και των επιτόπιων επισκέψεων, προσφέρεται η δυνατότητα περαιτέρω κατάρτισης των εμπλεκόμενων στο πρόγραμμα και απόκτησης εξειδικευμένων γνώσεων που στη συνέχεια οι ίδιοι μπορούν να μεταφέρουν στις τοπικές κοινωνίες.

 Κατερίνα Μήτσου, συνεργάτης ΚΕΔΕ