Το Δίκτυο Πόλεων «ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΟΛΗ» συμμετέχει ως εταίρος στο Ευρωπαϊκό Έργο «Empowering Energy Poor Citizens through Joint Energy Initiatives» – «POWERPOOR», το οποίο χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Horizon 2020. Βασικός στόχος του POWERPOOR είναι υποστήριξη των ενεργειακά φτωχών πολιτών και η ενθάρρυνση της αξιοποίησης εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης (π.χ. ίδρυση και συμμετοχή σε ενεργειακές κοινότητες, ανάπτυξη συνεργασιών, συλλογική χρηματοδότηση). Στο έργο συμμετέχουν μαζί με τη ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΟΛΗ ακόμη 12 εταίροι από το Βέλγιο, τη Γερμανία, το Λουξεμβούργο, την Ουγγαρία, την Κροατία, την Εσθονία, τη Λετονία, τη Βουλγαρία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ελλάδα. Συντονιστής του έργου είναι το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ).
Ενεργειακή Φτώχεια
Ως ενεργειακά φτωχοί πολίτες θεωρούνται όσοι δεν μπορούν να ζουν σε συνθήκες θερμικής άνεσης, δηλαδή δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να θερμάνουν επαρκώς τις κατοικίες τους κατά τη διάρκεια του χειμώνα ή/και να διατηρήσουν μια ανεκτή θερμοκρασία το καλοκαίρι, ενδέχεται να ζουν σε κατοικίες χαμηλής ποιότητας (π.χ. κατοικίες με σπασμένα παράθυρα, προβλήματα υγρασίας, μούχλας, διαρροών) και ίσως καθυστερούν ή αδυνατούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας.
Στο πλαίσιο του POWERPOOR αναπτύχθηκε μια καινοτόμα πλατφόρμα (Εργαλειοθήκη του POWERPOOR) που είναι προσβάσιμη από τους πολίτες και φιλοδοξεί να ενισχύσει την ανταλλαγή εμπειριών και γνώσεων, να διευκολύνει την πραγματοποίηση επεμβάσεων ενεργειακής απόδοσης μικρής εμβέλειας και την εγκατάσταση ΑΠΕ, ενισχύοντας παράλληλα την ενεργό συμμετοχή των πολιτών. Ταυτόχρονα, παρέχει στους πολίτες χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις Ενεργειακές Κοινότητες και τις διαθέσιμες εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης (π.χ. συλλογική χρηματοδότηση).
Στόχοι
Το φιλόδοξο και πρωτοποριακό όραμα του POWERPOOR επιτεύχθηκε μέσα από τους ακόλουθους επιμέρους στόχους:
- Την ενεργό συμμετοχή των ενεργειακά φτωχών πολιτών και ομάδων.
- Την ενίσχυση υιοθέτησης μέτρων αύξησης της ενεργειακής απόδοσης και της συμμετοχής των πολιτών σε ομαδικές πρωτοβουλίες (π.χ. ίδρυση και συμμετοχή σε Ενεργειακές Κοινότητες, πρόσβαση σε συμμετοχικά σχήματα χρηματοδότησης), με στόχο τη μείωση της ενεργειακής φτώχειας χρησιμοποιώντας καινοτόμα εργαλεία.
Στο πλαίσιο του έργου αναπτύχθηκε το Energy Poverty Mitigation Toolkit (η Εργαλειοθήκη για την Αντιμετώπιση της Ενεργειακής Φτώχειας), που απευθύνεται στους ενεργειακά φτωχούς πολίτες, τις τοπικές αρχές, τις Ενεργειακές Κοινότητες και άλλους ενδιαφερόμενους, με στόχο τον περιορισμό της ενεργειακής φτώχειας. Η συγκεκριμένη εργαλειοθήκη αποτελείται από τα ακόλουθα διαδικτυακά εργαλεία:
- Το POWER-TARGET, το οποίο χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό των ευάλωτων και ενεργειακά φτωχών νοικοκυριών και ομάδων,
- Το POWER-ACT, που φιλοδοξεί να παρακινήσει τους ενεργειακά φτωχούς πολίτες να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους όσον αφορά στην κατανάλωση ενέργειας και να τους εμπνεύσει να εφαρμόσουν μέτρα αύξησης της ενεργειακής απόδοσης,
- Το POWER-FUND, που παρέχει στους πολίτες πληροφορίες σχετικά με τις Ενεργειακές Κοινότητες και ευκαιρίες χρηματοδότησης για έργα που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της ενεργειακής φτώχειας, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται μια διαδικτυακή «αγορά» για συλλογικές ενεργειακές πρωτοβουλίες (π.χ. Ενεργειακές Κοινότητες και Συνεταιρισμοί) και ενός χώρου, όπου μπορούν να ενημερωθούν σχετικά με καινοτόμα χρηματοδοτικά μέσα (π.χ. συλλογική χρηματοδότηση) και να ξεπεράσουν τα οικονομικά εμπόδια που τους εμποδίζουν να συμμετάσχουν στην ενεργειακή μετάβαση.
Τέλος, έχει αναπτυχθεί ένα Εγχειρίδιο Ενεργειακού Σχεδιασμού για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας που απευθύνεται στις τοπικές αρχές που ενδιαφέρονται να ενσωματώσουν δράσεις για τον μετριασμό της ενεργειακής φτώχειας στα Σχέδια Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια και το Κλίμα (ΣΔΑΕΚ) και στον Χωροταξικό και Πολεοδομικό Σχεδιασμό. - Τη δημιουργία ενός δικτύου ειδικών συμβούλων που υποστηρίζουν και καθοδηγούν τους ενεργειακά φτωχούς πολίτες σε θέματα Ενέργειας (Σύμβουλοι και Μέντορες Ενέργειας).
- Το σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων υποστήριξης των ενεργειακά φτωχών πολιτών για την ουσιαστική μείωση της ενεργειακής φτώχειας.
- Την προώθηση της αναπαραγωγής των προγραμμάτων υποστήριξης των ενεργειακά φτωχών πολιτών μέσω συνεργιών με άλλα Ευρωπαϊκά προγράμματα.
- Τη διατύπωση και ανάπτυξη προτάσεων/ πολιτικών και κατευθυντήριων γραμμών για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας που θα συμβαδίζουν και με τα ΣΔΑΕΚ.
Τα πιλοτικά προγράμματα υποστήριξης των ενεργειακά φτωχών πολιτών πραγματοποιούνται σε οκτώ χώρες της Ευρώπης (Ελλάδα, Βουλγαρία, Εσθονία, Ισπανία, Κροατία, Λετονία, Ουγγαρία και Πορτογαλία), οι οποίες καθοδηγούνται από το δίκτυο των πιστοποιημένων Συμβούλων και Μεντόρων Ενέργειας.
Το POWERPOOR μέσω της ανάπτυξης του δικτύου αυτού υποστηρίζει τα ενεργειακά φτωχά νοικοκυριά στην Ευρώπη να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν επεμβάσεις ενεργειακής απόδοσης, καθώς και να συμμετάσχουν σε ομαδικές πρωτοβουλίες για την ενέργεια. Οι ενεργειακά φτωχοί πολίτες εμπλέκονται μέσω δραστηριοτήτων που έλαβαν χώρα στο πλαίσιο του έργου (π.χ. Ημερίδες Πληροφόρησης, Τοπικά Γραφεία Αντιμετώπισης Ενεργειακής Φτώχειας, διαδικτυακές εφαρμογές κ.ά.). Επίσης, έχει δημιουργηθεί μια ομάδα ειδικών επιστημόνων (Stakeholders Liaison Groups) που διευκολύνει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών και ενισχύει την παροχή υποστήριξης στα ενεργειακά φτωχά νοικοκυριά.
Ενημερωτικές ημερίδες σε δήμους
Η ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΟΛΗ έχει πραγματοποιήσει ενημερωτικές ημερίδες σχετικές με το POWERPOOR και την ενεργειακή φτώχεια στους Δήμους Αλμυρού, Ασπροπύργου, Μεσσήνης, Σουλίου και Τρίπολης.
Στους εν λόγω Δήμους ιδρύθηκαν και τοπικά Γραφεία Αντιμετώπισης της Ενεργειακής Φτώχειας. Μέσω των Γραφείων αυτών παρέχονται συμβουλές σε ενεργειακά ευάλωτα νοικοκυριά από τους πιστοποιημένους Συμβούλους και Μέντορες Ενέργειας. Επιπλέον, είναι δυνατός ο σχεδιασμός και η συμμετοχή σε προγράμματα παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, μέσω των οποίων δύναται να μειωθούν οι λογαριασμοί των νοικοκυριών.
Εκπαιδευτικά προγράμματα
Προκειμένου να δημιουργηθεί το Δίκτυο των Συμβούλων και Μεντόρων Ενέργειας, οι εταίροι υλοποίησαν προγράμματα εκπαίδευσης και σεμινάρια από το 2021 μέχρι το 2023. Περισσότερα από 300 άτομα παρακολούθησαν τα 10 εκπαιδευτικά σεμινάρια που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα και 246 από αυτά έχουν πιστοποιηθεί ως Ενεργειακοί Σύμβουλοι και Μέντορες.
Από αυτά, 83 άτομα προέρχονται από 37 διαφορετικούς Δήμους που συμμετέχουν ή συνεργάζονται με τη ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΟΛΗ.
Επισκέψεις σε νοικοκυριά
Με απώτερο στόχο την καταγραφή των ενεργειακά ευάλωτων νοικοκυριών στις χώρες υλοποίησης του έργου, οι Σύμβουλοι και Μέντορες Ενέργειας χρησιμοποιήσαν την Εργαλειοθήκη του POWERPOOR και παρείχαν στους πολίτες λύσεις και συμβουλές για τη μείωση των ενεργειακών τους καταναλώσεων. Στην Ελλάδα μέχρι στιγμής έχουν πραγματοποιηθεί 1.176 επισκέψεις.
Τα Γραφεία Αντιμετώπισης της Ενεργειακής Φτώχειας λειτούργησαν ως σημείο παροχής πληροφοριών και υποστήριξης για τους πολίτες, αλλά και ως σημείο επαφής του έργου με τα ενεργειακά ευάλωτα νοικοκυριά.
Βέλτιστες πρακτικές
Στο πλαίσιο του έργου, ο Δήμος Αλμυρού εφαρμόζει το πρόγραμμα «Συμβουλευτική Ενεργειακή Επάρκεια Ευάλωτων Νοικοκυριών». Σκοπός του προγράμματος είναι η ευαισθητοποίηση και η ενημέρωση των δημοτών, καθώς και ο εντοπισμός και η αξιολόγηση των ενεργειακά ευάλωτων νοικοκυριών.
Οι δημότες έχουν τη δυνατότητα συμπλήρωσης ενός online ερωτηματολογίου με βασικές πληροφορίες σχετικά με το νοικοκυριό τους και την ενεργειακή συμπεριφορά του ακινήτου τους. Για όποιον επιθυμεί, τα δεδομένα αυτά χρησιμοποιούνται για τη σύνταξη μιας εξατομικευμένης συμβουλευτικής έκθεσης αναφορικά με την ενεργειακή επάρκεια του νοικοκυριού, στην οποία παρέχονται προτάσεις και πρακτικές ενεργειακής αναβάθμισης του ακινήτου, καθώς και συμβουλές ορθότερης ενεργειακής συμπεριφοράς.
Περισσότερες πληροφορίες και βέλτιστες πρακτικές από τα Γραφεία Αντιμετώπισης της Ενεργειακής Φτώχειας μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του POWERPOOR.
Η ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΟΛΗ μέσω του συγκεκριμένου έργου, αλλά και μέσω άλλων ευρωπαϊκών προγραμμάτων και πρωτοβουλιών που υλοποιεί από την ημέρα ίδρυσής της, επιχειρεί να στηρίξει την τοπική κοινωνία και να ενισχύσει του Δήμους-μέλη της με την παροχή τεχνογνωσίας και την υλοποίηση σημαντικών έργων.