Τι απαιτείται για την ψηφιακή μετάβαση των Δήμων

 H Ψηφιακή Μετάβαση δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Αντίθετα θα πρέπει να αποτελέσει μια αρκετά σοβαρή διαδικασία και να βασιστεί σε μια Ολοκληρωμένη Ψηφιακή Στρατηγική, η οποία θα έχει αναλύσει το Εσωτερικό Περιβάλλον και το Εξωτερικό Περιβάλλον του Δήμου, ώστε να αντιμετωπιστούν οι απειλές και να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες, που μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα του να πετύχει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.

Του Ιωάννη Π. Παναγιωτούλια, γενικού  γραμματέα Δήμου Ελευσίνας και μέλους της Επιστημονικής Επιτροπής του Κλεισθένη

Bρισκόμαστε μπροστά σε μια διαδικασία ραγδαίων αλλαγών, σημαντικών εξελίξεων και μετασχηματισμών (τεχνικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών), προκειμένου να διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες, που θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής, τα επόμενα χρόνια. Μέσα σε όλα αυτά η ανθρωπότητα καλείται να μετασχηματιστεί και ψηφιακά, με την πανδημία της covid-19, να δρα καταλυτικά για την επιτάχυνση της χρήσης των ψηφιακών εργαλείων, μέσω του «internet» και της «διασυνδεσιμότητας». Ειδικότερα, οι τεχνολογικές εξελίξεις που θα φέρει η 4η βιομηχανική επανάσταση θα αλλάξουν απότομα τον τρόπο που εργαζόμαστε, ενημερωνόμαστε και επικοινωνούμε, σε όλους σχεδόν τους τομείς της καθημερινότητάς μας.

Οι Δήμοι ως ένας μόνιμος «βρόχος αλληλεπίδρασης» μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων μερών, καλούνται και αυτοί να αναπτυχθούν ψηφιακά, αξιοποιώντας όλο το μίγμα των χρηματοδοτικών προγραμμάτων (ΕΣΠΑ 2021 – 2027, ΠΠΑ 2021 – 2025, Ταμείο Ανάκαμψης, κτλ.) σε διάφορους άξονες χρηματοδότησης που αφορούν στα παρακάτω: Κοινωνική Πολιτική, Απασχόληση, Υγιεινή και Ασφάλεια, Παιδεία, Πολιτισμό και Αθλητισμό, Περιβάλλον, Υποδομές, Τουριστική Ανάπτυξη, Μεταφορές και Εξοπλισμό, Δημοτική Αστυνομία, Εξυπηρέτηση του Πολίτη, Οικονομική Διαχείριση, Διοικητική Λειτουργία, Ενέργεια και Ασφάλεια – Πολιτική Προστασία.

Τα καινοτόμα τεχνολογικά εργαλεία και οι λύσεις που προσφέρονται για την ψηφιακή μετάβαση των Δήμων είναι πάρα πολλά και δίνονται κυρίως ως Πλατφόρμες, Έξυπνες Εφαρμογές, Διαχειριστικά Συστήματα και Έξυπνους Μετρητές.

Το μεγάλο ερώτημα όμως που τίθεται είναι κατά πόσο οι Δήμοι είναι έτοιμοι για την ψηφιακή μετάβαση και τι απαιτείται για τη μετάβαση αυτή. Απαντώντας στο παραπάνω ερώτημα, μπορούμε να καταλήξουμε στα παρακάτω επτά βασικά σημεία που απαιτούνται, για τη νέα «Ψηφιακή Εποχή»:

1. Χαρτογράφηση των ψηφιακών αναγκών, μέσα από έναν οδικό χάρτη και σύμφωνα με τις ανάγκες, τις προτεραιότητες, τα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες του κάθε Δήμου. Η χαρτογράφηση και ιεράρχηση των ψηφιακών αναγκών θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα διαβούλευσης μεταξύ των διαφορετικών Υπηρεσιών, στα πλαίσια της διεργασιοκεντρικής προσέγγισης, όπου όλος ο Δήμος λειτουργεί ως μια οντότητα. Επίσης θα πρέπει να στηριχθεί στο ποιες από αυτές μπορούν να υλοποιηθούν αποτελεσματικά και είναι οικονομικά και τεχνικά εφαρμόσιμες.

2. Σύγχρονο οργανόγραμμα, καθώς αποτελεί την αρχιτεκτονική και την οργανωτική δομή των υπηρεσιών ενός Δήμου, υποστηριζόμενο από κατάλληλη στελέχωση ικανή να αναπτύξει και να ωριμάσει την Ψηφιακή Στρατηγική του.

3. Ανάπτυξη συμπράξεων, συνεργασιών με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Αποσκοπούν στην ενίσχυση της ανάπτυξης και εφαρμογής των καινοτόμων ψηφιακών εργαλείων, καθώς και στην υλοποίηση κοινών πρωτοβουλιών, που προωθούν την αμοιβαία μάθηση μεταξύ των εταίρων και την ανταλλαγή εμπειριών σε Τοπικό, Εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα ενδιαφερόμενα μέρη μπορεί να αφορούν Δήμους, Οργανισμούς, Πανεπιστημιακά Ιδρύματα και ιδιωτικές εταιρείες.

4. Ψηφιακή εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των δημοτών αλλά και των υπαλλήλων «ψηφιακός Εγγραμματισμός», ώστε να μπορούν να χειριστούν τις διάφορες εφαρμογές. Ο «ψηφιακός Εγγραμματισμός», η «Ψηφιακή Ευαισθητοποίηση» και γενικότερα η «Ψηφιακή Ικανότητα» αποτελεί ζωτικής σημασίας δεξιότητα του 21ου αιώνα. Μέσω της ψηφιακής ικανότητας μπορεί να αξιοποιηθεί όλο το εύρος των ψηφιακών τεχνολογιών με σκοπό τη μάθηση, την εργασία, την πληροφόρηση, την επικοινωνία και την επίλυση βασικών προβλημάτων. Είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι ψηφιακές δεξιότητες και διδασκαλία των τεχνολογιών προς όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (πολίτες, μαθητές, γονείς, ηλικιωμένους) ως επένδυση για το μέλλον, γιατί απλά δεν υπάρχει λόγος να σπαταλούνται ποσά σε επενδύσεις νέων τεχνολογιών και οι πολίτες να μην μπορούν να τις αξιοποιήσουν. Από την άλλη μεριά οι Δήμοι θα πρέπει να εκπαιδεύσουν και το υπάρχον προσωπικό τους, ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις της ψηφιακής εποχής, καθώς πολλοί υπάλληλοι δεν είναι εξοικειωμένοι με νέες τεχνολογίες, που είναι άμεσα συνδεδεμένες με τον ψηφιακό μετασχηματισμό.

5. Ύπαρξη Κυβερνοασφάλειας (Cyber Security), η οποία μπήκε στην ζωή μας με την εμφάνιση του διαδικτύου και γενικότερα του ψηφιακού κόσμου. Όσο αναπτύσσεται το ψηφιακό αποτύπωμα τόσο μεγαλώνει και η ανάγκη για προστασία από ψηφιακές απειλές «κυβερνοαπειλές -Cyber Threats», δηλαδή ενέργειες που γίνονται από τρίτους (hackers) με σκοπό να πάρουν πρόσβαση σε πόρους που δεν έχουν τα κατάλληλα δικαιώματα, να καταστρέψουν ευαίσθητες και σημαντικές πληροφορίες, να αποσπάσουν χρήματα από χρήστες ή να διακόψουν τη ροή εργασιών.

6. Διασύνδεση του Επιχειρησιακού Σχεδίου και των Στρατηγικών Στόχων με την Ψηφιακή Μετάβαση, η οποία θα πρέπει να είναι συνυφασμένη με όρους που αφορούν στο Δήμο όπως: Διασυνδεδεμένος Δήμος, Δήμος για όλους, Δήμος που Αξιοποιεί τα Δεδομένα του, Συμμετοχικός Δήμος, Δήμος που Στηρίζεται στην Ψηφιακή Καινοτομία.

7. Έμπρακτη δέσμευση της Διοίκησης, η οποία θα πρέπει να επιδεικνύει ηγεσία, να παρακινεί, να κατευθύνει, να υποστηρίζει το ανθρώπινο δυναμικό και να διαθέτει τους απαραίτητους πόρους, για την αποτελεσματικότερη υλοποίηση του Ψηφιακού Μετασχηματισμού.

Βασικός στόχος όλων των παραπάνω είναι η μετάβαση των Ελληνικών Δήμων σε «Έξυπνους Δήμους» μέσω της ανάπτυξης και χρήσης Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών και Τεχνολογιών, όπου οι παραδοσιακές υπηρεσίες θα γίνουν πιο αποτελεσματικές και αποδοτικές, προς όφελος των κατοίκων, των επισκεπτών και των επιχειρήσεων. Ταυτόχρονα οι Δήμοι αξιοποιώντας τα δεδομένα που θα τους παρέχουν οι νέες τεχνολογίες, μπορούν να βελτιώνονται και να εξελίσσονται μέσα από Τεχνικές Ανάλυσης Μεγάλων Δεδομένων (B.D.A), Τεχνητής Νοημοσύνης (A.I) και Μηχανικής Μάθησης (M.L), για την εξαγωγή τάσεων, κρυφών σχέσεων μεταξύ παραμέτρων, τιμών κατωφλιού και δημιουργία μοντέλων πρόβλεψης και συνθηκών στο μέλλον. Δηλαδή μιλάμε για έναν Δήμο πρόβλεψης, ο οποίος μαθαίνει και βελτιώνεται μέσα από τα ίδια του τα δεδομένα, παρέχοντας υπηρεσίες υψηλής ποιότητας ακόμα κάτω από υπερβολικά αντίξοες συνθήκες.

Συνοψίζοντας το εξαγόμενο συμπέρασμα είναι ότι η Ψηφιακή Μετάβαση δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Αντίθετα θα πρέπει να αποτελέσει μια αρκετά σοβαρή διαδικασία και η οποία σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να βασιστεί:

• στο να πάρουμε μόνο τα χρήματα από τα διάφορα προγράμματα,

• στο ότι όλα τα ψηφιακά εργαλεία μας κάνουν

• στην κακή μίμηση καλών πρακτικών,

• στην ευκαιριακή εγκατάσταση των ψηφιακών τεχνολογιών, με σκοπό τα φανταχτερά δελτία τύπου,

αλλά να βασιστεί σε μια Ολοκληρωμένη Ψηφιακή Στρατηγική, η οποία θα έχει αναλύσει το Εσωτερικό Περιβάλλον και το Εξωτερικό Περιβάλλον του Δήμου, ώστε να αντιμετωπιστούν οι απειλές και να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες, που μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα του να πετύχει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.