Εκπαιδευμένοι σκύλοι, που ανήκουν σε τρεις διαφορετικές ράτσες, επιστρατεύονται στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος, προκειμένου να διευκολύνουν την ομαλή συνύπαρξη των ανθρώπων με τις αρκούδες στις περιοχές τεσσάρων εθνικών πάρκων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Σκύλοι Καρελίας, μία φυλή που φέρει το όνομά της από την γεωγραφική περιοχή που μοιράζονται Φινλανδία και Ρωσία, αναλαμβάνουν το έργο της εκδίωξης των αρκούδων από κατοικημένες περιοχές, ελληνικοί ποιμενικοί φυλάσσουν τα κοπάδια κτηνοτρόφων και μια τρίτη φυλή εντοπίζει δηλητηριασμένα δολώματα.
Πρόκειται για το έργο “Life Arcprom”, το οποίο εντάχθηκε στο χρηματοδοτικό πλαίσιο της ΕΕ για έργα διατήρησης της φύσης, προστασίας του περιβάλλοντος και αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής “Life 2018”.
Συντονιστής του έργου είναι η ελληνική περιβαλλοντική ΜΚΟ “Καλλιστώ”, καθώς τρία από τα εθνικά πάρκα εφαρμογής των δράσεων βρίσκονται στην Ελλάδα -στη Ροδόπη, την Πρέσπα και τη βόρεια Πίνδο. Το τέταρτο εθνικό πάρκο είναι της Μαγιέλα (Majella) στην περιοχή του Αμπρούτσο (Abruzzo) της Ιταλίας. Τους συνολικά οκτώ εταίρους του προγράμματος συμπληρώνουν η WWF Ιταλίας και τα Πανεπιστήμια Θεσσαλίας και Δυτικής Μακεδονίας. Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος, με ημερομηνία ολοκλήρωσης τον Σεπτέμβριο του 2024, είναι 2,78 εκατ. ευρώ εκ των οποίων 2,08 είναι χρηματοδότηση από την ΕΕ.
Στη Θεσσαλονίκη πραγματοποιήθηκε χθες και σήμερα η πρώτη συνάντηση των εταίρων του προγράμματος. “Στόχος μας είναι να δημιουργηθούν όροι ομαλής συνύπαρξης του ανθρώπου -ανθρώπινων δραστηριοτήτων όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία- με τις αρκούδες. Υπάρχουν συγκρούσεις με την αρκούδα και πρέπει αυτές να περιοριστούν στο ελάχιστο”, δήλωσε ο εκπρόσωπος της “Καλλιστώ”, Σπύρος Ψαρούδας, εξηγώντας ότι στο πλαίσιο αυτό σημαντικό ρόλο καλούνται να παίξουν οι φορείς διαχείρισης των τριών πάρκων στην Ελλάδα και αντίστοιχα του πάρκου στην Ιταλία, όπου υπάρχουν παρόμοια προβλήματα. Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας θα προσφέρει κτηνιατρική και ερευνητική υποστήριξη στις δράσεις του έργου, ενώ από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας η Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών θα υλοποιήσει την οπτική ταυτότητα του προγράμματος και τον σχεδιασμό του επικοινωνιακού υλικού, με συμμετοχή καθηγητών και φοιτητών.
“Οι δράσεις του προγράμματος”
Σε ό,τι αφορά τον προγραμματισμό των δράσεων ο κ. Ψαρούδας ανέφερε: “Πρώτα πρέπει να αποκτηθεί η δυνατότητα των πάρκων να διαχειρίζονται σωστά τους πληθυσμούς της αρκούδας και τα προβλήματα συγκρούσεων που προκύπτουν, να δημιουργήσουν δηλαδή δομές πιο μόνιμες, όπως για παράδειγμα ομάδα άμεσης επέμβασης, που υπάρχει σε κάθε πάρκο, για να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε άμεσα διάφορα προβλήματα. Όταν εμφανίζεται μια αρκούδα σε μια περιοχή δημιουργείται και πανικός. Θα δημιουργήσουμε πλατφόρμες οι οποίες θα επιτρέπουν τη συζήτηση με τις υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες που επηρεάζονται και καμιά φορά έρχονται σε σύγκρουση όχι μόνο με τη δραστηριότητα του ζώου αλλά και μεταξύ τους, οι κτηνοτρόφοι π.χ. συγκρούονται με κυνηγούς γιατί μπήκαν μέσα στα χωράφια των κτηνοτρόφων, βάζουν δηλητήρια οι μεν για τα σκυλιά των δε, έχουμε και τέτοια προβλήματα”.
Η πρακτική του “conflict resolution”, όπως διευκρίνισε, θα εφαρμοστεί με την υποστήριξη του Πανεπιστημίου της Κύπρου από ειδικευμένο σε αυτά τα θέματα προσωπικό, ενώ οι πλατφόρμες που θα δημιουργηθούν θα συνεχίσουν να λειτουργούν και μετά τη λήξη του έργου.
Καινοτομία του προγράμματος αποτελούν οι αποτελούμενες από σκύλους μονάδες δίωξης αρκούδων. “Η ουσία είναι να τροποποιήσουμε τη συμπεριφορά ενός ζώου, όχι να σκοτώσουμε ένα ζώο αν δημιουργεί προβλήματα. Αν το σκοτώσουμε θα έλθει αργά ή γρήγορα ένα άλλο να πάρει τη θέση του […] Πώς τροποποιείς τη συμπεριφορά; Ο γενικός κανόνας είναι με το πείραμα του Παβλόφ, όπου συνδυάζει το ζώο μια δυσάρεστη εμπειρία με μια δραστηριότητα που δεν πρέπει να κάνει […] άρα τρομάζουμε τα ζώα, δεν τα σκοτώνουμε χρησιμοποιούμε κρότου λάμψης, σειρήνες και διάφορα άλλα δυσάρεστα και συνδυάζουν την ανεπιθύμητη συμπεριφορά με την τιμωρία αυτού του είδους. Τέτοιες μεθόδους όμως δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σε κατοικημένες περιοχές, δεν μπορούμε να πυροβολούμε στην πλατεία του Μετσόβου”, ανέφερε ο κ. Ψαρούδας.
Τα σκυλιά- διώκτες, όπως διευκρίνισε, δε θα αφήνονται ελεύθερα, αλλά θα λειτουργούν με κάποιον ο οποίος έχει την ευθύνη τους και θα είναι συνδεδεμένα με το πάρκο. “Τα σκυλιά Καρελίας, αν και μετρίου μεγέθους, έχουν τη θρασύτητα να επιτεθούν. Από τη φύση τους η ράτσα τους είναι τέτοια και με την κατάλληλη εκπαίδευση που θα έχουν και αυτά και οι χειριστές τους, θα διώχνουν τις αρκούδες”.
“Θα έχουμε επίσης και σκύλους ανίχνευσης δηλητηριασμένων δολωμάτων, για ένα πρόβλημα σοβαρό. Ήδη έχουμε στην Ελλάδα δυο- τρία τέτοια σκυλιά , μέσα από το πρόγραμμα θα αποκτήσει κάθε πάρκο τη δική του μονάδα. Τα τσομπανόσκυλα, οι ελληνικοί ποιμενικοί θα βοηθήσουν στην φύλαξη των κοπαδιών”, γνωστοποίησε, προσθέτοντας ότι παράλληλα θα ληφθούν μέτρα όπως η εγκατάσταση κάδων σκουπιδιών που δεν είναι δυνατόν να ανοιχθούν από τις αρκούδες, ώστε να μην εθίζονται και πλησιάζουν σε κατοικημένες περιοχές.
Ο πληθυσμός της αρκούδας στην Ελλάδα καταγράφει ανοδικές τάσεις και οι βασικοί πυρήνες βρίσκονται στα τρία εν λόγω εθνικά πάρκα. “Είναι συνολικά γύρω στις 500 αρκούδες. Στη Ροδόπη ο πληθυσμός συνδέεται με τον βουλγαρικό πληθυσμό και είναι σε απομόνωση από τον πληθυσμό της Πίνδου, έχουμε δηλαδή δύο διαφορετικούς πληθυσμούς”, σημείωσε ο κ. Ψαρούδας.
ΑΠΕ-ΜΠΕ