Επαναπροώθηση παράτυπων μεταναστών από τα ελληνικά νησιά στην Τουρκία από αύριο Κυριακή 20 Μαρτίου, χρηματοδότηση της Άγκυρας με 3+3 δις ευρώ, άνοιγμα ενός μόνον κεφαλαίου των ενταξιακών διαπραγματεύσεων που δεν έχει μπλοκάρει η Κύπρος και άρση της βίζας υπό αυστηρές προϋποθέσεις, προβλέπει η συμφωνία μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας που έκλεισαν οι ηγέτες των 28 και ο Αχμέτ Νταβούτογλου.
Η συμφωνία των 9 σημείων περιλαμβάνει το σχέδιο ανταλλαγής Σύρων προσφύγων σε βάση «έναν προς έναν». Δηλαδή κάθε Σύρος που φθάνει στα ελληνικά νησιά και δεν υποβάλλει αίτηση ασύλου θα επαναπροωθείται στην Τουρκία. Για κάθε που επιστρέφει στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ένας άλλος Σύρος θα μετεγκαθίσταται απ’ ευθείας από την Τουρκία στην ΕΕ.
Καταρχάς έχουν δοθεί 72.000 θέσεις απ’ ευθείας μετεγκατάστασης στην ΕΕ, ενώ εναποτίθεται στην Ελλάδα όλο το δαιδαλώδες έργο ταυτοποίησης και εξέτασης των αιτήσεων ασύλου των προσφύγων.
Τα 9 βασικά σημεία της συμφωνίας είναι, συνοπτικά, τα εξής:
- Όλοι οι παράτυποι μετανάστες που φθάνουν από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά θα επιστρέφονται στην Τουρκία, από τις 20 Μαρτίου του 2016.
Για όσους νομιμοποιούνται να υποβάλουν αίτηση ασύλου προβλέπεται ότι η αίτησή τους θα εξετάζεται από τις ελληνικές αρχές εξατομικευμένα, με βάση τη διεθνή νομοθεσία και σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ.
Όσοι μετανάστες δεν υποβάλουν αίτηση ασύλου, ή η αίτησή τους απορρίπτεται θα επιστρέφουν στην Τουρκία. Τουρκία και Ελλάδα θα αναπτύξουν συνδέσμους που θα διευκολύνουν τη διαδικασία.
- Για κάθε Σύρο που επιστρέφει στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ένας άλλος Σύρος θα μετεγκαθίσταται απ’ ευθείας από την Τουρκία στην ΕΕ.
Προτεραιότητα θα δίνεται σε όσους δεν έχουν μπει στο παρελθόν, ή έχουν επιχειρήσει να μπουν, παράτυπα στην ΕΕ.
Με βάση την ήδη ισχύουσα συμφωνία του Ιουλίου του 2015, υπάρχουν διαθέσιμες ακόμη 18.000 θέσεις μετεγκατάστασης. Οι ανάγκες για πρόσθετες, πέραν αυτού του αριθμού, μετεγκαταστάσεις θα καλυφθούν μέσω εθελοντικής προσφοράς με όριο τις επιπλέον 54.000 θέσεις (σύνολο: 72.000 θέσεις μετεγκατάστασης).
Και αυτός ο αριθμός μπορεί να αναθεωρηθεί εάν χρειαστεί.
- Η Τουρκία θα λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να αποτρέψει νέες ροές μεταναστών προς την ΕΕ, είτε διά θαλάσσης, είτε διά ξηράς.
- Όταν οι παράτυπες ροές σταματήσουν, ή μειωθούν σημαντικά, θα τεθεί σε ισχύ – σε εθελοντική βάση – πρόγραμμα εθελοντικής υποδοχής προσφύγων.
- Η διαδικασία άρσης του καθεστώτος ταξιδιωτικής βίζας για τους Τούρκους πολίτες θα επιταχυνθεί, με στόχο την πλήρη άρση το αργότερο έως το τέλος Ιουνίου του 2016, υπό την προϋπόθεση ότι η Τουρκία θα πληροί όλα τα προαπαιτούμενα.
- Η ΕΕ θα επιταχύνει την αποδέσμευση των αρχικών κονδυλίων των 3 δις ευρώ προς την Τουρκία. Αφού εξαντληθούν αυτοί οι πόροι και, υπό την προϋπόθεση ότι θα τηρηθούν οι δεσμεύσεις, η ΕΕ θα προχωρήσει και σε πρόσθετη χρηματοδότηση της Τουρκίας, με επιπλέον 3 δις ευρώ, έως το τέλος του 2018.
- Η ΕΕ και η Τουρκία χαιρετίζουν τη συνεχιζόμενη διαδικασία για την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης.
- Η ΕΕ και η Τουρκία αποφάσισαν το άνοιγμα του Κεφαλαίου 33 της ενταξιακής διαπραγμάτευσης της Τουρκίας (κεφαλαίου που αφορά τον προϋπολογισμό), στη διάρκεια της ολλανδικής προεδρίας. Η προπαρασκευαστική εργασία για το άνοιγμα κι άλλων κεφαλαίων θα συνεχιστεί σε ταχύτερους ρυθμούς, και με βάση τους ισχύοντες κανόνες.
- Η ΕΕ και η Τουρκία θα εργαστούν από κοινού για την βελτίωση της ανθρωπιστικής κατάστασης εντός της Συρίας, κυρίως σε περιοχές κοντά στα τουρκικά σύνορα όπου ο τοπικός πληθυσμός θα μπορούσε να είναι πιο ασφαλής.