Ο Β’ Αντιπρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και Δήμαρχος Αγρινίου, κ. Γιώργος Παπαναστασίου, συμμετείχε στη Σύνοδο Ηγετών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Δήμων και Περιφερειών (CEMR), που πραγματοποιήθηκε στις 4–5 Δεκεμβρίου 2025 στη Μάλτα, εκπροσωπώντας την ΚΕΔΕ και με την ιδιότητα του Αντιπροέδρου του Οργανισμού.
Στην τοποθέτησή του, ως Αντιπρόεδρος του CEMR στην ενότητα «Δημογραφική μετάβαση: προκλήσεις και ευκαιρίες σε μια μεταβαλλόμενη Ευρώπη», ο κ. Παπαναστασίου παρουσίασε την τεκμηριωμένη προσέγγιση της ΚΕΔΕ για το δημογραφικό ζήτημα, αναδεικνύοντας ότι το δημογραφικό δεν αποτελεί απλό στατιστικό δείκτη, αλλά «μια βαθιά κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα που διαμορφώνει τον τρόπο που ζούμε, αναπτυσσόμαστε και σχεδιάζουμε τις πολιτικές μας».
Αναφερόμενος στα στοιχεία της πρόσφατης μελέτης του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΙΤΑ), ο κ. Παπαναστασίου επισήμανε ότι:
- ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώθηκε κατά 000 κατοίκους περίπου την περίοδο 2001–2021,
- οι θάνατοι υπερβαίνουν σταθερά τις γεννήσεις από το 2011,
- οι προβολές έως το 2070 προειδοποιούν για πιθανή μείωση 25%–32% του συνολικού πληθυσμού.
Επιπλέον, παρουσίασε τον νέο δείκτη δημογραφικής διακινδύνευσης που ανέπτυξε το ΙΤΑ, ο οποίος αποτυπώνει σε επίπεδο Δήμων την ένταση των πιέσεων από τη γήρανση, τη μείωση πληθυσμού και τις ιδιαίτερες προκλήσεις της ορεινότητας, νησιωτικότητας και αστικοποίησης.
Ο Β’ Αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ υπογράμμισε ότι η δημογραφική κρίση είναι πολυπαραγοντική και συνδέεται με την εργασία, τις υποδομές, την πρόσβαση σε υπηρεσίες, την παραγωγική βάση και την ποιότητα ζωής. Γι’ αυτό και «δεν αντιμετωπίζεται μόνο με επιδόματα ή εφάπαξ ενισχύσεις, αλλά απαιτεί πολυεπίπεδη διακυβέρνηση με κομβικό ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης».
Οι πρωτοβουλίες της ΚΕΔΕ που παρουσιάστηκαν στο CEMR
Ο κ. Παπαναστασίου ανέδειξε τις πρωτοβουλίες που έχει αναπτύξει η ΚΕΔΕ τα τελευταία χρόνια, όπως:
- τη θεσμοθέτηση της δυνατότητας των Δήμων για εφάπαξ οικονομικής ενίσχυσης για μητέρες με τέσσερα και πλέον τέκνα,
- τη συνεργασία με το Ινστιτούτο Prolepsis για την αντιμετώπιση της μοναξιάς των ηλικιωμένων,
- τις κοινές δράσεις με ΕΕΤΑΑ και HOPE Genesis για την καταπολέμηση της υπογεννητικότητας,
- την υποστήριξη ηλικιωμένων και οικογενειών μέσω συνεργασίας με ΑΣΠΕ,
- τη συμμετοχή στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα IncluCities για την ένταξη των μεταναστών.
Οι προτάσεις της ΚΕΔΕ για το δημογραφικό
Ο κ. Παπαναστασίου παρουσίασε στο ευρωπαϊκό πάνελ τις οκτώ στοχευμένες προτάσεις της ΚΕΔΕ για την αντιμετώπιση της δημογραφικής κρίσης:
- Μόνιμος μηχανισμός παρακολούθησης και συντονισμού της δημογραφικής πολιτικής μέσω του ΙΤΑ.
- Ένταξη του δημογραφικού ως οριζόντιας προτεραιότητας στο ΕΣΠΑ.
- Φορολογικά, οικονομικά και μισθολογικά κίνητρα για νέους κατοίκους σε περιοχές με μείωση πληθυσμού.
- Ειδικό πρόγραμμα «γιατρός για όλους» σε απομακρυσμένες περιοχές.
- Κίνητρα για έναρξη παραγωγικής δραστηριότητας, σε συνεργασία με τα Επιμελητήρια.
- Τεχνική στήριξη Δήμων από ΠΕΤΑ, ΕΕΤΑΑ και ΜΟΔ για δημογραφικά έργα.
- Απλοποίηση διαδικασιών, με μοντέλο αντίστοιχο της περιόδου της πανδημίας.
- Προγράμματα διατήρησης τοπικής ταυτότητας και αποκατάστασης οικιστικού αποθέματος, κατά το πρότυπο του «Εξοικονομώ».
Ολοκληρώνοντας την εισήγησή του, ο κ. Παπαναστασίου σημείωσε ότι η δημογραφική κρίση απειλεί την κοινωνική συνοχή και ακόμη και τη λειτουργία της δημοκρατίας. Τόνισε ότι «ο πληθυσμός είναι η βάση της οικονομίας, της ανάπτυξης και της κοινωνικής ευημερίας» και ότι η ΚΕΔΕ είναι έτοιμη να συμβάλει «με τεκμηριωμένες προτάσεις, επιστημονικά εργαλεία και συνεργατικό πνεύμα, ώστε καμία περιοχή και κανένας πολίτης να μη μείνουν πίσω».
Η συμμετοχή της ΚΕΔΕ στη Σύνοδο πραγματοποιείται σε μια περίοδο κατά την οποία η Ευρώπη αναζητά νέες, αποτελεσματικές πολιτικές για την αντιμετώπιση των δημογραφικών προκλήσεων και την ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών. Η ΚΕΔΕ παραμένει σταθερά προσανατολισμένη στη διεκδίκηση λύσεων που θα στηρίζουν τις τοπικές αρχές και τους πολίτες τους.
Μαζί με τον κ. Παπαναστασίου στη ελληνική αποστολή συμμετείχαν: Κατερίνα Μαιχόσογλου– Δήμαρχος Διονύσου, Γιώργος Καταβούτας– Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Τρικκαίων, Δημήτρης Τσιάντης– Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Λίμνης Πλαστήρα και Βάλια Αθανασοπούλου- στέλεχος της ελληνικής αντιπροσωπείας στο Συμβούλιο Δήμων και Περιφερειών Ευρώπης (CEMR).
