Οι ηγέτες των χωρών μελών της ΕΕ κατέληξαν σήμερα το πρωί, έπειτα από διαβουλεύσεις εννέα ωρών, σε συμφωνία για τη μετανάστευση, την οποία χαιρέτισε η Ιταλία, η οποία απειλούσε να ασκήσει βέτο στην σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών, αν δεν της έδειχναν περισσότερη αλληλεγγύη όσον αφορά την άφιξη μεταναστών.
“Η Ιταλία δεν είναι πια μόνη”, εξέφρασε την ικανοποίησή του ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε, ο οποίος είχε εντείνει τις πιέσεις στους Ευρωπαίους εταίρους του μπλοκάροντας την υιοθεσία των πρώτων συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής, προτού καν αρχίσει η συζήτηση για το θέμα της μετανάστευσης.
“Υπερίσχυσε η ευρωπαϊκή συνεργασία”, δήλωσε χαιρετίζοντας την συμφωνία ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν σε δημοσιογράφους, σημειώνοντας ότι “η αλληλεγγύη που οφείλουμε στις χώρες πρώτης εισόδου έγινε πράξη”.
Η συμφωνία, η οποία συνήφθη στις 04:30 το πρωί τοπική ώρα (05:30 ώρα Ελλάδος) έπειτα από εννέα ώρες συνομιλιών, προτείνει μια “νέα προσέγγιση” με τη δημιουργία “κέντρων αποβίβασης” μεταναστών εκτός της ΕΕ για να αποτρέπει τον διάπλου της Μεσογείου.
Για τους μετανάστες που διασώζονται σε ευρωπαϊκά ύδατα προτάθηκαν “ελεγχόμενα κέντρα”, τα οποία θα φτιάξουν τα κράτη μέλη “σε εθελούσια βάση” και εκεί θα γίνεται “γρήγορα” μια διάκριση μεταξύ παράτυπων μεταναστών που πρόκειται να απελαθούν και αυτών που δικαιούνται άσυλο, οι οποίοι θα μπορούν να ανακατανεμηθούν στην ΕΕ, και πάλι “σε εθελούσια βάση”.
Η συμφωνία καλεί επίσης τα κράτη μέλη να πάρουν όλα τα απαραίτητα εσωτερικά μέτρα για να αποφύγουν τις μετακινήσεις μεταναστών μεταξύ των χωρών μελών της ΕΕ. Αυτές οι “δευτερογενείς μετακινήσεις” συγκλίνουν συνήθως προς τη Γερμανία, όπου βρίσκονται στο επίκεντρο της πολιτικής διαμάχης που έχει αποδυναμώσει την Άγγελα Μέρκελ.
“Αισιόδοξη” η Μέρκελ
“Είμαι αισιόδοξη μετά την σημερινή ημέρα όσον αφορά το γεγονός ότι μπορούμε τώρα να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε, μολονότι μας απομένουν πολλά να κάνουμε για να γεφυρώσουμε τις διαφορετικές απόψεις”, δήλωσε η καγκελάριος της Γερμανίας μετά την επίτευξη της συμφωνίας.
Μακρές διαβουλεύσεις χρειάστηκαν για να καταλήξουν οι 28 ηγέτες σε αυτήν την συμφωνία, η οποία ωστόσο παραμένει ασαφής σε πολλά σημεία. Οι διαβουλεύσεις μπόρεσαν κυρίως να προχωρήσουν πάνω στη βάση των προτάσεων που είχε προετοιμάσει ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε μαζί με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές.
Μια ιταλική κυβερνητική πηγή χαιρέτισε την “σημαντική συμβολή” του Μακρόν, ο οποίος είχε έντονες διαβουλεύσεις με την ιταλική κυβέρνηση τις τελευταίες εβδομάδες.
Οι εντάσεις στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες κορυφώθηκαν με ένα διπλωματικό μπρα ντε φερ που διήρκεσε δύο εβδομάδες για τα πλοία που μετέφεραν μετανάστες οι οποίοι διασώθηκαν στη Μεσόγειο, τον ελλιμενισμό των οποίων αρνήθηκε η Ρώμη.
Αυτή η σύνοδος κορυφής έγινε επίσης στο πλαίσιο μιας άνευ προηγουμένου αποδυνάμωσης της καγκελαρίου Άγγελας Μέρκελ, την αρχή της οποίας θέτουν υπό αμφισβήτηση για το μεταναστευτικό ζήτημα οι σύμμαχοί της της CSU, της δεξιάς πτέρυγας του συνασπισμού της, η οποία θεωρεί πολύ χαλαρή την πολιτική της πάνω στο ζήτημα αυτό.
Οι γαλλο-ιταλικές προτάσεις, οι οποίες τροφοδότησαν τις συνομιλίες αφορούν κυρίως τη δημιουργία “ελεγχόμενων κέντρων” στις ευρωπαϊκές χώρες, όπου θα αποβιβάζονται οι μετανάστες που φτάνουν στα ευρωπαϊκά ύδατα.
Οι μετανάστες που θα δικαιούνται άσυλo θα ανακατανέμονται από αυτά τα κέντρα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, και αυτό σε εθελούσια βάση, ανταποκρινόμενοι κατ’ αυτόν τον τρόπο στην ιταλική επιθυμία για τον “καταμερισμό της ευθύνης” για όλους τους μετανάστες που φτάνουν στην Ευρώπη.
“Αυτό που συνέβη με το Aquarius είναι ενδιαφέρον”, γνωστοποίησε μια πηγή της ιταλικής κυβέρνησης αναφερόμενη στο πλοίο με τους 630 μετανάστες, τον ελλιμενισμό του οποίου αρνήθηκαν στις αρχές του Ιουνίου η Ιταλία και η Μάλτα.
“Μόλις έφτασε στην Ισπανία έγινε μια κατανομή μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών” των προσφύγων που μετέφερε, σημείωσε η πηγή αυτή. Όσον αφορά το Lifeline, το άλλο ανθρωπιστικό πλοίο τον ελλιμενισμό του οποίου αρνήθηκε επίσης η Ρώμη, αυτό προσέδεσε την Τετάρτη στη Μάλτα έπειτα από αβεβαιότητα ημερών.
Κέντρα εκτός της ΕΕ
Για να μειωθεί στο ελάχιστο ο αριθμός των πλοίων που θα φτάνουν στα ευρωπαϊκά ύδατα, οι 28 αποδέχθηκαν να εξετάσουν τη δημιουργία “κέντρων αποβίβασης” εκτός της ΕΕ για τους μετανάστες που διασώζονται στη θάλασσα, τα οποία “θα δώσουν τέλος στο οικονομικό μοντέλο των παράνομων διακινητών”.
Η αποβίβαση των μεταναστών εκτός της ΕΕ θα γλιτώσει τους Ευρωπαίους από τους καυγάδες για το ποιος θα αναλάβει τα πλοία. Ωστόσο το περίγραμμα του σχεδίου παραμένει ακόμη πολύ ασαφές και προκαλεί πολλά ερωτήματα όσον αφορά το κατά πόσον είναι συμβατό με το διεθνές δίκαιο.
Ο υπουργός Εξωτερικών του Μαρόκου Νάσερ Μπουρίτα γνωστοποίησε ήδη από την Πέμπτη ότι η χώρα του απορρίπτει την ιδέα της δημιουργίας τέτοιων κέντρων υποδοχής εκτός της ΕΕ.
Ο Αλβανός πρόεδρος δήλωσε επίσης κατηγορηματικά αντίθετος.
Οι ηγέτες των χωρών μελών της ΕΕ ζήτησαν εξάλλου να “βρεθεί μια συναίνεση για τον Κανονισμό του Δουβλίνου”, η μεταρρύθμιση του οποίου έχει περιέλθει σε αδιέξοδο εδώ και δύο χρόνια.
Ωστόσο δεν όρισαν ένα χρονοδιάγραμμα, μολονότι πριν από μερικούς μήνες είχε οριστεί ως καταληκτική ημερομηνία για την μεταρρύθμισή του αυτή η σύνοδος κορυφής.
Βάσει του “Κανονισμού του Δουβλίνου” οι χώρες πρώτης εισόδου στην ΕΕ φέρουν την κύρια ευθύνη για την επεξεργασία των αιτημάτων ασύλου, το οποίο βαραίνει δυσανάλογα ορισμένες χώρες της ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει παρέκκλιση από την αρχή αυτή σε περιόδους κρίσης, με μια ανακατανομή των αιτούντων ασύλου από τον τόπο άφιξής τους. Ωστόσο χώρες όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία, υποστηριζόμενες από την Αυστρία, αντιτίθενται τελείως σε αυτό.
Η Ιταλία ζητεί από την πλευρά της ένα μόνιμο σύστημα ανακατανομής και την σαφή εγκατάλειψη της αρχής ότι την ευθύνη φέρει η χώρα άφιξης.
Τα βασικά σημεία του κειμένου:
- Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «επαναβεβαιώνει ότι προϋπόθεση για μια λειτουργική πολιτική της ΕΕ είναι μια συνεκτική προσέγγιση» στο ζήτημα της μετανάστευσης, η οποία «συνδυάζει τον πιο αποτελεσματικό έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ». Αυτή «δεν είναι μια πρόκληση που αφορά ένα κράτος μέλος μόνο, αλλά την Ευρώπη ως σύνολο».
- Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «είναι αποφασισμένο» να «αποτρέψει την επάνοδο των ανεξέλεγκτων ροών» προσφύγων και μεταναστών, όπως είχε συμβεί το 2015, αλλά και «να αναχαιτίσει περαιτέρω την παράνομη μετανάστευση σε όλες τις υπάρχουσες και προκύπτουσες οδούς».
- Ως προς την θαλάσσια οδό της κεντρικής Μεσογείου, «οι προσπάθειες για να εμποδιστούν οι διακινητές να δρουν» με ορμητήριο «τη Λιβύη» και άλλες χώρες «πρέπει να εντατικοποιηθούν περαιτέρω». Η ΕΕ δεσμεύεται να συνεχίσει «να στέκει στο πλευρό της Ιταλίας και άλλων χωρών της πρώτης γραμμής ως προς το ζήτημα αυτό».
- Όσον αφορά την οδό της ανατολικής Μεσογείου, «χρειάζονται επιπρόσθετες προσπάθειες για να εφαρμοστεί πλήρως η Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, να αποτραπούν νέες διελεύσεις από την Τουρκία και να σταματήσουν οι ροές (…)». Ακόμη, είναι «επειγόντως απαραίτητες περισσότερες προσπάθειες για να εξασφαλιστούν οι ταχείες επαναπροωθήσεις και να αποτραπεί η ανάπτυξη νέων θαλάσσιων ή χερσαίων οδών (…) Υπό το φως της πρόσφατης αύξησης των ροών στη δυτική Μεσόγειο, η ΕΕ θα υποστηρίξει, οικονομικά και με άλλους τρόπους, όλες τις προσπάθειες των χωρών μελών, ειδικά της Ισπανίας, και των χωρών προέλευσης και διέλευσης, ειδικά του Μαρόκου, για να εμποδίσουν την παράνομη μετανάστευση».
- Για να τρωθεί το «επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών» μεταναστών και προσφύγων και άρα να «αποτρέπονται οι τραγικές απώλειες ζωών», είναι «απαραίτητο να εξαλειφθούν τα κίνητρα για τα επικίνδυνα αυτά ταξίδια. Αυτό απαιτεί μια νέα προσέγγιση», που θα βασίζεται σε «κοινές ή συμπληρωματικές ενέργειες των χωρών μελών» ως προς την αποβίβαση «όσων σώζονται σε αποστολές έρευνας και διάσωσης». «Σε αυτό το πλαίσιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί (…) να εξεταστεί η ιδέα να δημιουργηθούν περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης, σε στενή συνεργασία με τρίτες χώρες, την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ). Αυτές οι πλατφόρμες θα πρέπει να λειτουργούν λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες περιστάσεις, με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου».
- Στην επικράτεια της ΕΕ, εκείνοι που διασώζονται, βάσει του διεθνούς δικαίου, θα πρέπει να αναλαμβάνονται, εντός των ορίων μιας «κοινής προσπάθειας», από «ελεγχόμενα κέντρα που θα δημιουργηθούν σε κράτη μέλη, μόνο σε εθελοντική βάση, όπου η ταχεία και ασφαλής επεξεργασία θα επιτρέπει, με την πλήρη υποστήριξη της ΕΕ, να γίνεται διαχωρισμός μεταξύ των παράτυπων μεταναστών, που θα επαναπατρίζονται, και εκείνων που χρειάζεται διεθνή προστασία, για τους οποίους μπορεί να έχει εφαρμογή η αρχή της αλληλεγγύης». Τα μέτρα για αυτά «τα ελεγχόμενα κέντρα» θα ληφθούν «σε εθελοντική βάση», χωρίς αυτό «να προκαταλαμβάνει τη μεταρρύθμιση του (κανονισμού του) Δουβλίνου».
- Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «συμφωνεί στην εκταμίευση της δεύτερης δόσης του Μηχανισμού για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία και ταυτόχρονα, τη μεταφορά 500 εκατομμυρίων ευρώ από το 11ο αποθεματικό του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης στο Καταπιστευματικό Ταμείο Υποδομών της ΕΕ για την Αφρική».
- Η αντιμετώπιση του προβλήματος της μετανάστευσης «στην καρδιά του προϋποθέτει μια εταιρική σχέση με την Αφρική», με σκοπό «την κοινωνικοοικονομική μεταμόρφωση της Αφρικανικής ηπείρου».
- Ενόψει «του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ), το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει την ανάγκη για ευέλικτα εργαλεία που θα επιτρέπουν ταχεία εκταμίευση ώστε να καταπολεμηθεί η παράνομη μετανάστευση» και καλεί να προβλεφθούν ποσά αφιερωμένα «στην εσωτερική ασφάλεια, την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων, το άσυλο και τη μετανάστευση».
- Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει «την ανάγκη τα κράτη μέλη να εγγυηθούν τον αποτελεσματικό έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, με την οικονομική και την υλική υποστήριξη της ΕΕ», ενώ υπογραμμίζει «την ανάγκη να επιταχυνθούν οι αποτελεσματικοί επαναπατρισμοί των παράτυπων μεταναστών».
- Όσον αφορά την «κατάσταση εσωτερικά στην ΕΕ, οι δευτερογενείς μετακινήσεις αιτούντων άσυλο μεταξύ κρατών μελών θέτουν σε κίνδυνο την ακεραιότητα του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου και του κεκτημένου (του χώρου) Σένγκεν», επομένως οι χώρες μέλη «πρέπει να λάβουν όλα τα απαραίτητα εσωτερικά νομικά και διοικητικά μέτρα για να σταματήσουν αυτές τις κινήσεις και να συνεργαστούν πιο στενά προς τον σκοπό αυτό».
- Όσον αφορά «τη μεταρρύθμιση για το νέο Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου, έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος (…)», αλλά χρειάζεται να υπάρξει «συναίνεση για τη μεταρρύθμιση του Κανονισμού του Δουβλίνου» που θα βασίζεται σε «ισορροπία μεταξύ της ευθύνης και της αλληλεγγύης».
ΑΠΕ-ΜΠΕ