Η τροπολογία προβλέπει ένταξη των κινήτρων και προσαυξήσεων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού στον πολεοδομικό σχεδιασμό, αναθεωρήσεις οικοδομικών αδειών που έχουν εκδοθεί με χρήση κινήτρων και περιβαλλοντικό ισοδύναμο εφόσον έχουν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024, ή έχει υποβληθεί αίτημα ένταξης σε πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ή από το Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης.
Κατατέθηκε αργά το βράδυ της Τρίτης η Τροπολογία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την εναρμόνιση του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού στις υποδείξεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η τροπολογία, είναι ενταγμένη στο νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης που ψηφίζεται σήμερα Τετάρτη.
Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση με την τροπολογία επιλύεται μια σειρά ζητημάτων που άπτονται της εφαρμογής των κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (Ν.Ο.Κ., ν. 4067/2012, Α’ 79, διόρθ. σψάλ. Α’ 99), σε εναρμόνιση με τις αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας 146- 149/2025 (ΣτΕ).
Μέσω των προτεινόμενων ρυθμίσεων, θωρακίζονται οι οικοδομικές άδειες με αποδεδειγμένη έναρξη εργασιών έως την 11η Δεκεμβρίου 2024 και αναθεωρούνται υποχρεωτικά οι άδειες οι εργασίες των οποίων δεν είχαν ξεκινήσει έως την παραπάνω ημερομηνία.
Παράλληλα, εισάγεται το μέτρο του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου για οικοδομικές άδειες στις οποίες έχει γίνει χρήση των κινήτρων του ΝΟΚ, αλλά ακυρώνονται με δικαστική απόφαση ή έχουν προσβληθεί με αίτηση ακύρωσης, ώστε να αποτραπεί η δημιουργία ημιτελών κτισμάτων στον αστικό και περιαστικό ιστό.
Αντίστοιχα, μέσω του μέτρου του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, εξασφαλίζεται η προστασία των οικοδομικών αδειών οι οποίες συνδέονται με χρηματοδοτικά προγράμματα, Προκειμένου να αποτραπεί η απώλεια πολύτιμων δημόσιων και Ευρωπαϊκών πόρων και να ενισχυθεί περαιτέρω η χρηματοδοτική αξιοπιστία του Κράτους.
Προς πλήρη εναρμόνιση με τη νομολογία, καταργούνται τα κίνητρα και οι προσαυξήσεις του ΝΟΚ που κρίθηκαν αντισυνταγματικά και ενσωματώνονται στο πολεοδομικό σχεδιασμό τα κίνητρα των οποίων κρίθηκε ως αντισυνταγματική η οριζόντια εφαρμογή τους.
Ειδικότερα στα άρθρα 1,2 3 και 4 προβλέπονται τα εξής:
Άρθρο 1
Ένταξη των κινήτρων και προσαυξήσεων στον πολεοδομικό σχεδιασμό (Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια)
Εντάσσονται συγκεκριμένα κίνητρα και προσαυξήσεις του ΝΟΚ στον πολεοδομικό σχεδιασμό προς εναρμόνιση με τη νομολογία, σύμφωνα με την οποία, αυτά δεν μπορούν να υλοποιούνται μέσω της απευθείας έκδοσης οικοδομικών αδειών, αλλά μόνο μέσω τοπικού πολεοδομικού σχεδιασμού.
Με την προτεινόμενη ρύθμιση, παρέχεται η δυνατότητα ενσωμάτωσης αυτών των κινήτρων εντός ζωνών κινήτρων στα ΤΠΣ και ΕΠΣ, λαμβάνοντας υπόψη κριτήρια όπως: α) η Θέση του ακινήτου,
β) ο βαθμός της οικιστικής ανάπτυξης του κάθε οικισμού,
γ) οι ιδιαιτερότητές του, τα χαρακτηριστικά και η εν γένει ψυσιογνωμία του, ) η ψέρουσα ικανότητα και η συνολική Επιβάρυνση της περιοχής, καθώς και
ε) η οικιστική πυκνότητά της.
Άρθρο 2
Αναθεωρήσεις αναθεώρησης των οικοδομικών αδειών που έχουν εκδοθεί με χρήση κινήτρων
Λαμβάνοντας υπόψη τη νομολογία του ΣτΕ, εισάγεται υποχρέωση αναθεώρησης των οικοδομικών αδειών που έχουν κάνει χρήση των κινήτρων και προσαυξήσεων των άρθρων 1 και 6, χωρίς να έχουν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες έως και την 11 Δεκεμβρίου 2024.
Προς διευκόλυνση των υπόχρεων προβλέπεται ότι:
α) επιστρέφονται οι φόροι, παράβολα, εισφορές και κρατήσεις που καταβλήθηκαν για την έκδοση της αναθεωρούμενης άδειας, εξαιρουμένων των πάγιων – κατ’ αποκοπή – φόρων, παραβόλων, εισφορών ή κρατήσεων που δεν επηρεάζονται από την αναθεώρηση,
β) δεν καταβάλλονται άλλοι φόροι, παράβολα, εισφορές ή κρατήσεις για τις αναθεωρήσεις αυτές,
γ) η αναθεώρηση διενεργείται από τις αρμόδιες Υπηρεσίες Δόμησης αμελλητί και κατά προτεραιότητα έναντι των λοιπών αιτήσεων.
Παράλληλα, παρέχονται οι αναγκαίες κατευθύνσεις στη διοίκηση σχετικά με την αναθεώρηση οικοδομικών αδειών που έχουν εκδοθεί με χρήση των προαναφερόμενων κινήτρων και προσαυξήσεων και έχουν ξεκινήσει εργασίες έως την 11η Δεκεμβρίου 2024, χωρίς να θίγονται τα υφιστάμενα κίνητρα και προσαυξήσεις (τα οποία η ίδια η νομολογία αναγνωρίζει στις περιπτώσεις αυτές), αλλά ούτε και να επιτρέπεται η εκ νέου (και περαιτέρω) δυνατότητα αξιοποίησης αυτών.
Άρθρο 3
Περιβαλλοντικό ισοδύναμο
Θεσπίζεται περιβαλλοντικό ισοδύναμο για την αντιστάθμιση της χρήσης των κινήτρων και προσαυξήσεων του ΝΟΚ.
Το περιβαλλοντικό ισοδύναμο συνιστά ένα διφυές μέτρο που περιλαμβάνει τόσο την καταβολή τέλους εξ ολοκλήρου από τους ιδιοκτήτες και τον εργολάβο, όσο και τη λήψη θετικών μέτρων που εξειδικεύονται σε Ειδικό Σχέδιο Περιβαλλοντικού Ισοδύναμου Αναβάθμισης Πόλεων (Ε.Σ.Π.1.Α.Π.).
Τα μέτρα εφαρμόζονται σε επίπεδο δημοτικής ενότητας, εκτός από τα μητροπολιτικά συγκροτήματα Αττικής και Θεσσαλονίκης, όπου εφαρμόζονται σε επίπεδο δήμου.
Το περιβαλλοντικό ισοδύναμο αφορά οικοδομικές άδειες που:
α) περιλαμβάνουν χρήση των κινήτρων και έχουν προσβληθεί δικαστικά (συμπεριλαμβανομένων όσων έχουν ήδη ακυρωθεί με δικαστική απόφαση αλλά και όσων εκκρεμούν προς συζήτηση ή έκδοση απόφασης), εφόσον έχουν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024.
Στην περίπτωση αυτή οι οικοδομικές εργασίες μπορούν να συνεχιστούν υπό ειδικότερες προϋποθέσεις, αναλόγως με το αν έχει ή όχι ολοκληρωθεί ο φέρων οργανισμός.
Αντιθέτως, αν δεν έχει ολοκληρωθεί ο φέρων οργανισμός, καθίσταται αναγκαία η στάθμιση της σκοπιμότητας υλοποίησης του έργου και βάσει τεχνικών, κοινωνικών, οικονομικών και νομικών κριτηρίων.
β) έχουν εκδοθεί έως και την ΙΙη Δεκεμβρίου 2024, και για τις οποίες, έως την ίδια ημερομηνία, έχει υποβληθεί αίτημα ένταξης σε πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ή από το Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης, εφόσον εγκριθεί το αίτημα.