Πρωτόκολλο Συνεργασίας για την προώθηση μεταρρυθμίσεων στην ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση υπέγραψαν πρόσφατα το υπουργείο Εσωτερικών, η Ένωση Περιφερειών Ελλάδας, η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας και το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών και Τεχνολογίας της Γερμανίας.
Το πρόγραμμα για τις μεταρρυθμίσεις στην ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση είχε αποφασιστεί σε συνάντηση κορυφής στις Βρυξέλλες, στις 12 Οκτωβρίου 2011, ανάμεσα στις ελληνικές αρχές, την Τask Force, τις αρχές των κρατών – μελών και διεθνείς οργανισμούς, όπου η Γερμανία προσφέρθηκε επίσημα να παράσχει επί Ελλάδα τεχνική βοήθεια.
Το Πρωτόκολλο Συνεργασίας έγινε σε συνεργασία με την Ομάδα Δράσης για την Ελλάδα (Task Force for Greece) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία έχει ορίσει την Γερμανία ως Υπεύθυνο του Τομέα παροχής τεχνικής βοήθειας και τεχνογνωσίας για μεταρρυθμίσεις στην ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση, στο πλαίσιο του «Καλλικράτη» αλλά και των δεσμεύσεων της χώρας που προβλέπονται στο Μνημόνιο.
Τελικός σκοπός, όπως μνημονεύεται στο Πρωτόκολλο είναι:
- η αποτελεσματική εφαρμογή του «Καλλικράτη»,
- η διεύρυνση της αποκέντρωσης,
- η ενδυνάμωση της διοικητικής ικανότητας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της χώρας και ο λειτουργικός εκσυγχρονισμός της και
- η προώθηση αποτελεσματικής πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.
Ο Οδικός Χάρτης
Το Πρωτόκολλο Συνεργασίας συνοδεύει ένας Οδικός Χάρτης, ο οποίος αναμένεται στα επόμενα δύο χρόνια να εξελιχθεί σε λεπτομερή πρότυπα επιχειρησιακά σχέδια δράσης και χρονοδιαγράμματα εφαρμογής τους για κάθε έναν από τους εξής πέντε – προς το παρόν – πυλώνες στους οποίους αναμένονται να γίνουν μεταρρυθμίσεις:
- Μεταβίβαση νέων αρμοδιοτήτων και η άσκηση των υφισταμένων,
- Διαχείριση της περιουσίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,
- Ενίσχυση της ικανότητας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σχετικά με την εκπόνηση λειτουργικού σχεδιασμού και υλοποίηση επενδυτικών προγραμμάτων ( και Διαρθρωτικά Ταμεία),
- Δομή, Ανθρώπινο Δυναμικό, Χρηματοοικονομική Διαχείριση και Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση
- Θέματα πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.
Στη συνέχεια τα σχέδια δράσης θα μετουσιωθούν σε συγκεκριμένα προγράμματα που θα εντοπίζουν και τους κατάλληλους πόρους υλοποίησης.
Ο Χάρτης μπορεί να τροποποιηθεί και να περιλαμβάνει πρόσθετα πεδία τεχνικής βοήθειας, ιδίως για να περιληφθεί η διαχείριση των στερεών αποβλήτων.
Η Κυβέρνηση αποφασίζει για τις μεταρρυθμίσεις
Η πολιτική ευθύνη καθώς και οι αποφάσεις για τις μεταρρυθμίσεις της ελληνικής Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποτελούν αρμοδιότητα του Κυβερνητικού Συμβουλίου Διοικητικής Μεταρρύθμισης της ελληνικής κυβέρνησης.
Στρατηγική Διευθύνουσα Ομάδα
Την ευθύνη για τη διατύπωση προτάσεων προς το Κυβερνητικό Συμβούλιο Διοικητικής Μεταρρύθμισης καθώς και τον συντονισμό υλοποίησης του Οδικού Χάρτη αναλαμβάνει μια Στρατηγική Διευθύνουσα Ομάδα, η οποία θα πρέπει να συσταθεί μέχρι το τέλος Ιουνίου.
Στην Ομάδα συμμετέχουν με δύο εκπροσώπους έκαστο, το υπουργείο Εσωτερικών, η Ένωση Περιφερειών Ελλάδας, η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας και με έναν εκπρόσωπο το Γραφείο του Πρωθυπουργού.
Οι εκπρόσωποι της Ομάδας Δράσης συμμετέχουν μεν στις συνεδριάσεις, αλλά δεν συναποφασίζουν και υποβοηθούν το έργο της Στρατηγικής Διευθύνουσας Ομάδας.
Η αποστολή της Στρατηγικής Διευθύνουσας Ομάδας
Όπως περιγράφεται στο Παράρτημα ΙΙ, η Στρατηγική Διευθύνουσα Ομάδα υποδεικνύει τα έργα- σημαίες και έργα προτεραιότητας. Δίνει κατευθύνσεις στις υπο- επιτροπές που επίσης θα συσταθούν μέχρι τέλος Ιουνίου. Αξιολογεί τις κατάλληλες δράσεις για την επίτευξη των διοικητικών μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί στο υψηλότερο κυβερνητικό επίπεδο και αποφασίζει για αλλαγή κατευθύνσεων όπου απαιτείται. Εγκρίνει το αποτέλεσμα κάθε πυλώνα και δίνει οδηγίες προς υλοποίηση. Αναπτύσσει συνέργειες και συντονίζει δραστηριότητες για μεταρρύθμιση σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο μαζί με τα άλλα υπουργεία όπου απαιτείται.
Οι υπο- επιτροπές προετοιμάζουν αναλυτικά σχέδια δράσης σύμφωνα με τις εντολές της Στρατηγικής Διευθύνουσας Ομάδας και υποβάλλουν σχέδια δράσης προς έγκριση. Εξασφαλίζουν τη λειτουργική υλοποίηση των στόχων και εντοπίζουν τους πόρους που απαιτούνται ( προϋπολογισμός, ανθρώπινο δυναμικό και τεχνική υποστήριξη) για την υλοποίησή τους.
Πως θα χρηματοδοτηθεί το πρόγραμμα των μεταρρυθμίσεων
Οι πόροι για την υλοποίηση των προβλέψεων του Οδικού Χάρτη, αλλά κυρίως, για την εφαρμογή αυτών των μεταρρυθμίσεων και προγραμμάτων στους δήμους, ακόμη δεν υπάρχει συγκεκριμένη πρόβλεψη.
Υπολογίζεται ότι θα χρειαστούν περί τα 3 εκ. ευρώ για το πρώτο σκέλος, τον πιλοτικό δηλαδή σχεδιασμό, την εξασφάλιση της τεχνογνωσίας και της τεχνικής βοήθειας από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών και Τεχνολογίας της Γερμανίας. Ενώ για την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στους δήμους αναμένεται να αξιοποιηθούν 150 εκ. ευρώ από τα συγχρηματοδοτούμενα Επιχειρησιακά Προγράμματα «Διοικητική Μεταρρύθμιση» και «Ψηφιακή Σύγκλιση», που προορίζονται, όπως έχει ήδη ανακοινώσει το υπουργείο Εσωτερικών, για το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Καλλικράτης». Πάντως εκ μέρους της Αυτοδιοίκησης έχει τεθεί ως αναγκαία προϋπόθεση για την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων αυτών στους δήμους η διασφάλιση πρόσθετων πόρων πέραν αυτών που διαχειρίζεται η ίδια.
Τι παρεμβάσεις προβλέπει ο Οδικός Χάρτης ανά πυλώνα
Πυλώνας 1: Αρμοδιότητες
Σε ότι αφορά τις αρμοδιότητες στο στόχαστρο είναι θέματα χωροταξίας και πολεοδομικού σχεδιασμού, η αγροτική και γεωργική ανάπτυξη, η κοινωνική πολιτική, η δημοτική αστυνομία.
- Για τα χωροταξικά πολεοδομικά στόχος είναι η βελτίωση των διαδικασιών σχεδιασμού και αδειοδότησης, ο εξορθολογισμός του νομοθετικού πλαισίου, η ανάπτυξη μοντέλου για πολεοδομίες σε επίπεδο δήμων ή σε διαδημοτικό επίπεδο και η εφαρμογή του σε διάφορες κατηγορίες δήμων καθώς και η ανάπτυξη μοντέλου χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού σε επίπεδο περιφερειών.
- Για την ενίσχυση της αγροτικής και γεωργικής ανάπτυξης, πέραν του εξορθολογισμού του νομοθετικού πλαισίου, ο χάρτης προβλέπει μεταξύ των άλλων , την προώθηση της αγροτικής ανάπτυξης, τη βελτιστοποίηση των αρμοδιοτήτων των Περιφερειών σε ό,τι αφορά την επιχειρησιακή διαδικασία, τη βελτίωση του συστήματος ελέγχου των προϊόντων, την σύνδεση της αγροτικής και τουριστικής ανάπτυξης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
- Για την κοινωνική πολιτική, προβλέπει μεταξύ των άλλων την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των δήμων και περιφερειών σχετικά με τη διοίκηση και τα προγράμματα του κοινωνικού τομέα, την καταγραφή της σημερινής κατάστασης και την ανταλλαγή ευρωπαϊκών εμπειριών στη διαχείριση κοινωνικών υπηρεσιών και προγραμμάτων, την ανάπτυξη συστήματος αξιολόγησης των παρεχόμενων κοινωνικών υπηρεσίων.
- Για τη Δημοτική Αστυνομία, προβλέπει την ανταλλαγή ευρωπαϊκών βέλτιστων υπηρεσιών, επανεξέταση προσόντων και αρμοδιοτήτων του ένστολου και του διοικητικού προσωπικού.
Πυλώνας 2: Διαχείριση της περιουσίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Κύριος στόχος είναι η ολοκλήρωση του μητρώου περιουσίας των δήμων και των περιφερειών, που πρέπει να γίνει μέχρι το Δεκέμβριο. Επίσης προβλέπεται η ανάπτυξη σαφούς και απλού νομικού πλαισίου για την διαχείριση της περιουσίας, η εξασφάλιση επαρκούς ικανότητας ως προς τη διαχείριση, η ενισχυμένη καθοδήγηση για τη χρήση ακινήτων σε σχέση με τα περιφερειακά αναπτυξιακά προγράμματα, η εξέταση δυνατότητας μηχανισμών στήριξης σχετικά με την ανάπτυξη διαχείρισης ακινήτων σε δημοτικό και περιφερειακό επίπεδο, καθώς και η ανταλλαγή ευρωπαϊκών βέλτιστων πρακτικών για την ανάπτυξη και διαχείριση ΣΔΙΤ.
Πυλώνας 3: Ενίσχυση της ικανότητας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σχετικά με την εκπόνηση λειτουργικού σχεδιασμού και υλοποίηση επενδυτικών προγραμμάτων ( και Διαρθρωτικά Ταμεία)
Βασικός στόχος είναι η βελτίωση των ικανοτήτων και δομών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως προς την αποτελεσματική αξιοποίηση των διαρθρωτικών ταμείων, τον αποτελεσματικό προγραμματισμό, σχεδιασμό, την υλοποίηση και τον έλεγχο των επενδυτικών προγραμμάτων, είτε είναι συγχρηματοδοτούμενα, είτε όχι. Επίσης προβλέπεται η διασφάλιση συντονισμού με αρμόδια υπουργεία και εμπλεκόμενους φορείς και η προετοιμασία ενόψει της νέας προγραμματικής περιόδου 2014-2020 για το σχεδιασμό της περιφερειακής πολιτικής.
Πυλώνας 4: Δομή, Ανθρώπινο Δυναμικό, Χρηματοοικονομική Διαχείριση και Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση
Κύριος στόχος είναι η οργάνωση περιφερειακής και δημοτικής διοίκησης, η αξιολόγηση δομών και προσωπικού, η διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού, η βελτίωση της αποδοτικότητας και λογοδοσίας της τοπικής χρηματοοικονομικής διαχείρισης, η βελτίωση της διαχείρισης των δημοσίων συμβάσεων και της αποδοτικότητας εργαλείων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
Πυλώνας 5:Θέματα πολυεπίπεδης διακυβέρνησης
Κύριος στόχος είναι η βελτίωση της οργάνωσης και του συντονισμού της δημόσιας παρέμβασης στο περιφερειακό και το τοπικό επίπεδο, η βελτίωση της εποπτείας χρηματοοικονομικής διαχείρισης, οι πόροι προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση, η ενίσχυση της δεοντολογίας, η απλούστευση των διαδικασιών, η διαμόρφωση αποτελεσματικής και κατάλληλης επικοινωνιακής πολιτικής.