Άρθρο Localit 20 Οκτωβρίου, 2022

Οι επιπτώσεις της μείωσης και γήρανσης του πληθυσμού στην Τοπική Αυτοδιοίκηση

Ράλλης Γκέκας  Δρ. Οικονομικών ΤΑ

Ο πληθυσμός στην Ελλάδα μειώνεται και γηράσκει.  Το γεγονός αυτό, πέραν όλων των άλλων, αναμένεται να δημιουργήσει οικονομικά, κοινωνικά, διαχειριστικά προβλήματα σε όλες τις βαθμίδες της Δημόσιας Διοίκησης.  Στην Τοπική Αυτοδιοίκηση οι επιπτώσεις φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικές, αφενός μεν γιατί μεγάλο μέρος των αρμοδιοτήτων της αφορούν κοινωνικές υπηρεσίες προς τα παιδιά και την τρίτη ηλικία, αφετέρου δε γιατί οι δημογραφικές αλλαγές δεν έχουν ενιαία χωρική έκφραση.

Η συζήτηση γύρω από τις επιπτώσεις των δημογραφικών αλλαγών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ουσιαστικά δεν έχει ανοίξει ακόμα.  Το άρθρο αυτό φιλοδοξεί να συμβάλλει στην έναρξη της σχετικής συζήτησης. Αποτελεί μία εισαγωγική παρουσίαση των μεσο-μακροπρόθεσμων, αλλά και των άμεσων, επιπτώσεων (νέος τρόπος κατανομής των ΚΑΠ) των δημογραφικών αλλαγών στους Δήμους.

Η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) εξέδωσε τα προσωρινά στοιχεία της απογραφής του πληθυσμού, 2021. Τα προσωρινά με τα τελικά επίσημα στοιχεία δεν αναμένεται να έχουν μεγάλες διαφοροποιήσεις, γι’ αυτό μπορούν να τα θεωρήσουμε ως βάση για τη συζήτησή μας.

Το σημαντικότερο ίσως εύρημα της απογραφής του 2021 είναι ότι ο πληθυσμός της χώρας μειώθηκε κατά 3,5%.  Αυτή η μείωση δεν ήταν ομοιόμορφη στον Ελληνικό χώρο.

Οι δημογραφικές εξελίξεις στη χώρα μας δεν είναι ιδιαίτερα ευοίωνες.  Το συμπέρασμα αυτό δεν προκύπτει μόνο από τη συσχέτιση της απογραφής του 2021 με το 2011 αλλά και από τη σύγκριση των δημογραφικών εξελίξεων στη χώρα μας και στο αντίστοιχο μέσο όρο της ΕΕ.

Όπως γίνεται αντιληπτό και από το παραπάνω Γράφημα, οι ρυθμοί μεταβολής του πληθυσμού στη χώρα μας, την τελευταία οκταετία, ήταν πάντοτε αρνητικοί και πολύ χαμηλότεροι, από τους αντίστοιχους μέσους όρους πληθυσμιακής μεταβολής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η πληθυσμιακή μείωση δεν εκφράστηκε αναλογικά στην Ελληνική επικράτεια.

Όπως φαίνεται και στο παραπάνω Γράφημα, οι Δήμοι που παρουσίασαν αύξηση είναι μόλις 85,  ενώ αντίθετα  οι Δήμοι με πληθυσμιακές μειώσεις ανήλθαν σε 247. Στους Δήμους με αυξήσεις μόνο σε εννέα εντοπίζεται πληθυσμιακή αύξηση μεγαλύτερη του 10%. Αντίθετα,  97 Δήμοι παρουσίασαν πληθυσμιακές μειώσεις άνω του 10%.

Η κατηγορία Δήμων που επλήγη περισσότερο από πληθυσμιακές μειώσεις είναι αυτή των μεσαίων ηπειρωτικών ακολουθούμενη από τους μικρούς ηπειρωτικούς, ορεινούς  και νησιώτικους ΟΤΑ.  Αντίθετα,  από τους Δήμους των μητροπολιτικών κέντρων, 22 παρουσίασαν αύξηση και 25 μείωση.

Το πρόβλημα των πληθυσμιακών μεταβολών είναι ακόμα πιο σύνθετο για την Ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση. Μέχρι τώρα, ως κριτήριο κατανομής των ΚΑΠ θεωρείτο ο «πραγματικός» πληθυσμός. Από το 2021 λαμβάνεται υπόψη, ως κριτήριο κατανομής, ο «μόνιμος» πληθυσμός. Από αυτή την αλλαγή κάποιοι Δήμοι  ευνοούνται και κάποιοι  όχι.

 

Παρατηρούμε ότι τις ποσοστιαία μεγαλύτερες μειώσεις υπέστησαν οι μικροί ορεινοί Δήμοι, ενώ αντίθετα, στους Δήμους με τις μεγαλύτερες αυξήσεις κυριαρχούν οι νησιώτικοι και προαστιακοί δήμοι.

Παρατηρώντας τις μεταβολές μεταξύ πραγματικού πληθυσμού 2011 και μόνιμου 2021, δεν είναι δυνατόν να μην επισημανθεί ότι ο Δήμος Αθηναίων έχασε μία σχεδόν πόλη. Στους «κερδισμένους» Δήμους συγκαταλέγονται και πάλι κυρίως προαστιακοί και μεγάλοι νησιωτικοί.

Το άμεσο πρόβλημα που προκύπτει από τη δημοσίευση των πρόσφατων στοιχείων της απογραφής, σε σχέση με την Ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση, είναι η κατανομή των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ). Είναι προφανές,  ότι οι Δήμοι με μεγάλη δημογραφική αύξηση χρειάζονται επιπλέον, πολεοδομικές, κοινωνικές, εκπαιδευτικές, πολιτιστικές υπηρεσίες και υποδομές.  Άρα, αναμενόμενο είναι οι Δήμοι με πληθυσμιακές αυξήσεις να ενισχυθούν με μία κάποια αύξηση των Κεντρικών Αυτοτελών  τους Πόρων.

Οι Δήμοι από την άλλη πλευρά, που παρουσιάζουν μεγάλες μειώσεις, που όπως είδαμε είναι οι περισσότεροι Δήμοι της χώρας,  δεν φέρουν ευθύνη γι’ αυτό.  Η δημογραφική μείωση είναι αποτέλεσμα κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων, στους οποίους η Ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει πολύ περιορισμένα περιθώρια και αρμοδιότητες να παρέμβει και να τους προσδιορίσει.

Στην τελευταία συνεδρίαση της επιτροπής Οικονομικών υποθέσεων της ΚΕΔΕ παρουσιάστηκε ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα.  Ως γνωστό το Αρκαλοχώρι υπέστη, το καλοκαίρι του 2021, τις συνέπειες ενός πολύ μεγάλου σεισμού.  Σημαντικό μέρος από το οικιστικό απόθεμα του κρίθηκε ακατάλληλο.  Οι δημότες αναγκάστηκαν, εκ των πραγμάτων, να πάνε σε άλλους Δήμους και κυρίως στον Δήμο Ηρακλείου.  Προφανώς, η απογραφή δεν τους βρήκε εκεί.  Το ερώτημα που τέθηκε, στην Οικονομική Επιτροπή, είναι:

Δεν φτάνει που οι άνθρωποι επλήγησαν από το σεισμό θα πρέπει να τους μειώσουμε και τους ΚΑΠ;

Από αυτή την άποψη, φαίνεται αρκετά λογική η πρόταση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΚΕΔΕ, ώστε στο νέο τρόπο κατανομής των ΚΑΠ να μην υπάρξει κανένας Δήμος το 2023 πού να λάβει λιγότερους ΚΑΠ, από ότι έλαβε το 2022.

Οι επιπτώσεις όμως της πληθυσμιακής μείωσης δεν είναι μόνο βραχυπρόθεσμες.  Η Ελλάδα  αναμένεται, τα προσεχή χρόνια, να παρουσιάσει πολύ μεγαλύτερη πληθυσμιακή μείωση από ότι ο μέσος ευρωπαϊκός όρος.

 

Σύμφωνα με τις προβολές της EUROSTAT, ο πληθυσμός της χώρας μας αναμένεται το 2100 να ανέρχεται στους 8.142.699, κατά 24% μικρότερος σε σχέση με το 2019, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος, για το ίδιο χρονικό διάστημα, για τα κράτη της ΕΕ, δείχνει μείωση κατά 7%. Ιδιαίτερα, όπως περιγράφεται στον παρακάτω Πίνακα, περιοχές της χώρας το 2100, σύμφωνα με τις προβλέψεις της EUROSTAT, δεν θα είναι όπως είναι σήμερα.

 

Ο Πληθυσμός στην Ελλάδα τις επόμενες δεκαετίες.
2020 2030 2040 2050 2060 2070 2080 2090 2100 2100/2020
Voreios Tomeas Athinon 571.707 520.582 467.556 419.381 374.001 332.448 306.368 296.270 291.876 -49%
Dytikos Tomeas Athinon 482.621 465.396 445.789 424.203 397.723 371.081 352.436 342.380 335.769 -30%
Kentrikos Tomeas Athinon 906.664 800.209 712.557 639.750 575.747 519.512 481.247 463.495 457.072 -50%
Notios Tomeas Athinon 519.645 487.518 451.859 416.847 381.613 348.362 325.545 314.290 307.476 -41%
Anatoliki Attiki 571.051 598.933 613.090 616.410 605.571 587.064 571.462 560.264 550.643 -4%
Dytiki Attiki 181.776 190.993 197.594 201.310 202.003 201.071 199.930 199.829 201.480 11%
Peiraias, Nisoi 490.011 440.996 398.069 361.078 326.475 295.908 276.056 267.468 263.675 -46%
Lesvos, Limnos 117.352 140.387 161.282 178.940 193.143 206.054 217.782 227.939 238.073 103%
Ikaria, Samos 49.365 59.442 68.137 75.231 80.451 84.912 88.467 90.863 93.018 88%
Chios 59.016 67.084 73.688 78.688 81.901 84.074 85.384 85.857 86.299 46%
Kalymnos, Karpathos, Kasos, Kos, Rodos 219.534 236.220 247.829 255.109 258.548 260.130 261.966 265.436 270.212 23%
Andros, Thira, Kea, Milos, Mykonos, Naxos, Paros, Syros, Tinos 127.018 126.744 125.257 122.672 119.048 115.753 114.663 116.197 118.467 -7%
Irakleio 314.715 318.931 320.239 318.776 312.547 304.302 299.265 298.399 299.129 -5%
Lasithi 73.889 71.703 69.675 67.562 65.077 62.649 61.358 61.493 62.211 -16%
Rethymni 87.797 89.347 89.939 89.464 88.142 86.461 84.930 83.980 83.800 -5%
Chania 160.120 161.816 162.243 161.699 159.034 156.216 155.789 158.383 162.212 1%
Evros 147.531 148.383 149.190 150.497 152.674 155.589 158.940 163.240 169.105 15%
Xanthi 111.524 109.375 107.057 104.013 100.351 97.013 94.694 93.564 93.287 -16%
Rodopi 110.392 106.819 102.861 98.254 93.735 89.412 85.415 81.952 79.198 -28%
Drama 96.900 95.942 95.909 95.455 94.560 94.730 96.381 98.974 101.668 5%
Thasos, Kavala 132.708 125.445 120.088 114.949 109.307 105.157 103.980 104.487 105.356 -21%
Imathia 141.629 139.429 137.079 134.479 130.984 127.874 126.486 126.427 126.499 -11%
Thessaloniki 1.101.208 1.056.882 1.011.055 959.269 897.618 839.979 800.712 776.629 759.701 -31%
Kilkis 80.339 78.438 77.949 77.224 75.312 73.234 71.417 69.697 68.078 -15%
Pella 136.735 130.424 125.420 120.899 115.921 112.213 110.785 111.216 112.127 -18%
Pieria 132.165 132.534 132.339 131.179 128.232 125.374 123.809 123.118 122.619 -7%
Serres 166.376 154.160 144.783 137.716 131.756 127.799 126.809 127.591 128.532 -23%
Chalkidiki 110.790 109.982 108.220 105.953 102.247 98.318 95.833 94.748 93.934 -15%
Grevena, Kozani 169.464 154.946 143.297 131.929 120.209 110.716 105.020 102.069 100.155 -41%
Kastoria 46.222 41.717 37.803 34.045 30.205 27.101 25.157 24.066 23.321 -50%
Florina 49.233 46.372 44.036 41.341 38.367 35.827 34.056 32.853 31.756 -35%
Arta, Preveza 120.079 110.278 101.645 94.495 88.248 83.707 81.913 81.673 81.815 -32%
Thesprotia 45.105 44.604 43.695 42.241 40.625 39.037 37.821 37.141 36.531 -19%
Ioannina 167.369 162.668 156.824 150.048 142.806 135.835 130.205 126.476 124.039 -26%
Karditsa, Trikala 232.748 213.984 197.971 184.253 171.508 161.159 154.916 151.980 150.123 -35%
Larisa 280.033 266.261 252.556 239.297 224.503 210.803 201.831 197.017 193.715 -31%
Magnisia 202.629 195.043 186.667 177.700 167.612 158.075 150.660 145.515 141.822 -30%
Zakynthos 39.699 38.795 38.170 37.335 36.681 36.543 37.249 38.766 40.433 2%
Kerkyra 101.285 97.887 94.477 91.059 87.804 85.523 85.207 86.708 88.669 -12%
Ithaki, Kefallinia 38.702 38.155 37.543 36.736 35.541 34.417 33.787 33.548 33.468 -14%
Lefkada 23.825 23.507 23.425 23.335 23.061 22.703 22.488 22.606 22.782 -4%
Aitoloakarnania 199.046 182.606 168.435 155.348 142.673 132.436 125.722 121.335 118.105 -41%
Achaia 297.025 277.796 260.442 242.810 224.920 208.886 197.451 190.004 185.206 -38%
Ileia 155.094 149.068 143.083 136.373 128.974 121.771 115.841 111.649 108.427 -30%
Voiotia 122.725 125.307 126.855 127.083 125.147 122.132 119.815 118.922 118.580 -3%
Evvoia 212.690 206.714 201.413 194.989 185.882 176.796 170.724 167.608 165.325 -22%
Evrytania 18.604 16.137 13.900 12.019 10.514 9.406 8.578 8.046 7.691 -59%
Fthiotida 158.932 153.139 148.019 142.505 134.926 127.672 122.393 118.405 114.665 -28%
Fokida 42.539 42.376 41.395 39.739 37.589 35.291 33.285 31.634 30.112 -29%
Argolida, Arkadia 177.247 166.219 156.927 147.808 137.982 129.463 124.398 122.688 122.020 -31%
Korinthia 147.535 143.804 139.744 135.017 129.301 123.798 120.202 118.876 118.147 -20%
Lakonia, Messinia 248.127 241.703 235.723 228.615 219.657 211.801 207.030 205.140 204.276 -18%
Πηγή: EUROSTAT

 

Συνήθως,  η πληθυσμιακή μείωση δεν πηγαίνει μόνη της.  Συμβαδίζει με τη γήρανση του πληθυσμού.  Η χώρα μας έχει:

  • μέσον όρο ηλικίας μεγαλύτερο από το αντίστοιχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
  • προσδόκιμο ζωής αρκετά μεγαλύτερο από της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αυτό φυσικά είναι θετικό στοιχείο και
  • δυστυχώς υπογεννητικότητα. Τα αντίστοιχα δηλαδή ποσοστά είναι πολύ μικρότερα από το μέσο Ευρωπαϊκό όρο.

Οι προβλέψεις της Eurostat για το μέλλον της ελληνικής κοινωνίας είναι ότι οδηγούμαστε σε μία γερασμένη κοινωνία.

Τα στοιχεία αυτά αποτελούν συναγερμό για τις προσπάθειες που θα πρέπει να καταβάλει το κεντρικό κράτος, αλλά και η Τοπική Αυτοδιοίκηση, ώστε να δημιουργήσουν αναχώματα σε αυτήν την προβλεπόμενη κατάσταση.

Είναι φανερό ότι ένας πολύ μικρότερος Δήμος θα έχει μικρότερες δυνατότητες η αγορά του να καλύψει θέσεις εργασίας και να συντηρήσει επιχειρήσεις δυναμικές και καινοτόμες.

Οι δημογραφικές αλλαγές, μέσο- μακροπρόθεσμα, επηρεάζουν άμεσα την τοπική ανάπτυξη.

Το 2100 αναμένεται το ΑΕΠ της χώρας να έχει μειωθεί κατά €58 δισεκ. (ή 31%) σε σχέση με το 2019, η απασχόληση κατά 2,1 εκατομμύρια άτομα (ή 48%), τα δημοσιονομικά έσοδα κατά €14 δισεκ. (ή 19%)

και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά περίπου €1.740 (ή 10%), σε σταθερές τιμές του 2019 (ΙΟΒΕ 2022).

Επίσης, σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα του ΙΟΒΕ, τα δημόσια έσοδα αναμένεται να μειωθούν, με συνέπειες τόσο στα ίδια έσοδα των Δήμων όσο και στις κρατικές επιχορηγήσεις προς αυτούς.

Παράλληλα, αστικές και πολεοδομικές υποδομές υπάρχει κίνδυνος να απαξιωθούν και μεγάλο κομμάτι του οικιστικού αποθέματος να αλλάξει χρήση ή να παραμείνει κενό.

 Χαρακτηριστική είναι η μείωση των μαθητών στην πρώτη δημοτικού όπως απεικονίζεται στο παραπάνω Γράφημα.

Υπενθυμίζεται ότι η συντήρηση και επισκευή των σχολικών κτιρίων αποτελεί αρμοδιότητα των Δήμων.

Επίσης, με βάση τα Ευρωπαϊκά στατιστικά στοιχεία, που ταξινομούν την Ελληνίδα στην τελευταία θέση από την άποψη της ισότητας  και με περιορισμένη τη συμμετοχή των εργαζόμενων μητέρων στην παραγωγή, οι προσπάθειες που πρέπει να καταβληθούν σε έναν προνομιακό για την ΤΑ χώρο, όπως αυτός της ισότητας, είναι πολύ σημαντικές.

Προγράμματα, όπως «της εναρμόνισης προσωπικής και επαγγελματικής ζωής»  ή το «βοήθεια στο σπίτι» είναι αναγκαίο να επανασχεδιαστούν και να αναβαθμιστούν.

Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι, σύμφωνα με σχετική μελέτη του ΟΟΣΑ (2019) οι αγροτικοί Δήμοι είναι αυτοί που αναμένεται να έχουν τις μεγαλύτερες αρνητικές επιπτώσεις από τις δημογραφικές αλλαγές.

Με βάση τα παραπάνω θα πρέπει να υπάρξει σχετικός «συναγερμός» και από τώρα να σχεδιαστούν  μακροπρόθεσμες  στρατηγικές, που θα μπορέσουν, αν όχι να  αναστρέψουν, τουλάχιστον να αντιμετωπίσουν τις δύσκολες καταστάσεις, που οι προβολές της EUROSTAT και μελέτες όπως του ΙΟΒΕ, καταδεικνύουν.

Προτάσεις στρατηγικής και πολιτικής.

Η ΕΕ έχει καταλήξει και προτείνει επτά στρατηγικές που εστιάζουν στη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη και τη βελτίωση της απασχόλησης, ενόψει των σεναρίων δημογραφικής αλλαγής.

  1. Μοντέλα βιώσιμου σχεδιασμού για συρρικνούμενες κοινότητες. Υπάρχει τεράστια εμπειρία ως προς τον διαφορετικό τρόπο που επηρεάζει η δημογραφική αλλαγή τις χώρες, πόλεις, τόπους.
  2. Αντιμετώπιση των χαμηλών ποσοστών γονιμότητας, μέσω πολιτικών που υποστηρίζουν καλύτερα τις οικογένειες, ιδιαίτερα καλύτερες συνθήκες για τους εργαζόμενους γονείς και για όσους εισέρχονται στην αγορά εργασίας.
  3. Προώθηση προσαρμοσμένης ποιοτικής απασχόλησης για τον πληθυσμό άνω των 65 ετών, αύξηση του εργατικού δυναμικού, συμμετοχή και διευκόλυνση της επιχειρηματικότητας, παρέχοντας νέες ευκαιρίες για άτομα άνω των 65 ετών
  4. Ανάπτυξη της «αργυράς» οικονομίας.[1]
  5. Μεταρρύθμιση των τοπικών αγορών εργασίας, για την αύξηση της παραγωγικότητας και της οικονομικής απόδοσης
  6. Ενσωμάτωση των μεταναστών στις φθίνουσες αγορές εργασίας
  7. Διασφάλιση των δημόσιων οικονομικών των ΟΤΑ. Η ΤΑ θα πρέπει να μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά: i) τις αυξανόμενες ανάγκες της γηράσκουσας κοινωνία, που αναμένεται να προκαλέσει μεγαλύτερη ζήτηση για κοινωνικές υπηρεσίες, πρωτοβάθμια υγεία και προληπτική ιατρική και μακροχρόνια περίθαλψη· και ii) παροχή και συντήρηση υφιστάμενων και νέων υποδομών συρρικνούμενων κοινοτήτων.

Οι στρατηγικές αυτές σε κάθε χώρα, σε κάθε Περιφέρεια, σε κάθε Δήμο παίρνουν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Σε πολλές χώρες, παραδείγματος χάρη, έχουν αρχίσει και εφαρμόζονται πολιτικές ενθάρρυνσης της αύξησης του πληθυσμού. Σε άλλες δίνονται ευκαιρίες, ώστε να αυξηθεί η «αργυρά» οικονομία. Σε πολλές χώρες έχει ξεκινήσει η συζήτηση για το πώς η αλλαγή του τρόπου κατανομής των κρατικών επιχορηγήσεων προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση θα συνδεθεί με την υποστήριξη των Δήμων, στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργούν οι δημογραφικές αλλαγές.  Από αυτή την άποψη, είναι πολύ επίκαιρη και καίρια η απόφαση της ΚΕΔΕ, ο νέος τρόπος κατανομής των ΚΑΠ να προσανατολισθεί, κατά κύριο λόγο, στην υποστήριξη των μικρών και απομονωμένων Δήμων (ορεινοί και νησιωτικοί).

Σε όλες αυτές τις πολιτικές, οι Δήμοι έχουν να παίξουν ένα κρίσιμο και θεμελιώδη ρόλο. Δεν είναι τυχαίο αυτό που λέγεται ότι οι δημογραφικές αλλαγές καλούν τους Δήμους να επανεφεύρουν τον εαυτό τους (Pekka Valkama & Lasse Oulasvirta 2021)

Για το λόγο αυτό σε επόμενο άρθρο θα παρουσιαστούν καλές  πρακτικές ευρωπαϊκών Δήμων, όσον αφορά στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων των δημογραφικών αλλαγών.

Για περισσότερα:

  1. ΕΛΣΤΑΤ. Αποτελέσματα Απογραφής Πληθυσμού – Κατοικιών 2021 https://www.statistics.gr/el/2021-census-pop-hous-results
  2. ΕΕΤΑΑ. Γ. Γούπιος, Ν. Παναγιώτου. Προσωρινά Στοιχεία Απογραφής Πληθυσμού 2021 και Τοπική Αυτοδιοίκηση https://wwwapp.eetaa.gr/anakoinoseis/20220822_prosorina_stoixeia_apografhs_2011.pdf
  3. ΙΟΒΕ. Δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδα: Προκλήσεις και προτάσεις πολιτικής
  4. EUROSTAT. Βάση δεδομένων https://ec.europa.eu/eurostat/web/main/data/database
  5. ΕΕ. The impact of demographic change in Europe https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/new-push-european-democracy/impact-demographic-change-europe_en
  6. Pekka Valkama & Lasse Oulasvirta. «How Finland copes with an ageing population: adjusting structures and equalising the financial capabilities of local governments». Local Government Studies 2021, Vol. 47, no. 3, 429–452

2019 OECD Regional Outlook Leveraging Megatrends for Cities and Rural Areas. OECD Publishing, Paris

[1] Η Silver Economy πήρε το όνομα της από το χρώμα των μαλλιών της Τρίτης Ηλικίας και σχετίζεται με τις οικονομικές δραστηριότητες και την κάλυψη των αναγκών αυτής της ηλικιακής ομάδας.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

Ετικέτες

ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ

Απόψεις 09 Αυγούστου, 2024
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ
Πολιτιστικές εκδηλώσεις και δράσεις στον Δήμο Δίου-Ολύμπου: ανάσα ζωής για όλους

Στον δήμο Δίου-Ολύμπου κάτοικοι και επισκέπτες έχουν τη θέληση να δημιουργούν πολιτιστικές αναμνήσεις, που δίνουν…

Απόψεις 22 Μαρτίου, 2024
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ
Οι ενεργειακές κοινότητες ευρείας βάσης, ιδανικός θεσμός αντιμετώπισης της ενεργειακής ένδειας

Οι ανοιχτές Ε.ΚΟΙΝ ευρείας κοινωνικής βάσης ασχολούνται με την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας, καθώς είναι…

Απόψεις 23 Νοεμβρίου, 2023
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ
Πώς μπορεί, το σύστημα μέτρησης της απόδοσης των δημοτικών υπηρεσιών, να καταστεί περισσότερο αποτελεσματικό;

Η αναγκαιότητα για ευελιξία και σύνθετους- ποιοτικούς δείκτες Σε εφαρμογή του πρόσφατα ψηφισθέντος Νόμου, ο…