Την εκπόνηση μελετών για τη θεσμοθέτηση μορφολογικών κανόνων δόμησης και αρχιτεκτονικής στους οικισμούς και στις εκτός οικισμών περιοχές σε όλους τους Καλλικρατικούς Δήμους της χώρας ανέθεσε πρόσφατα το υπουργείο Περιβάλλοντος.
Η πρώτη προκήρυξη αφορά 14 μελέτες σε 14 Περιφερειακά Διαμερίσματα αντίστοιχα , για τη συμπλήρωση και εξειδίκευση του θεσμικού πλαισίου δόμησης για την κατοικία με ειδικούς μορφολογικούς κανόνες.
Πρόκειται για τα διαμερίσματα: Καρδίτσας, Λάρισας, Μαγνησίας, Τρικάλων, Αχαΐας, Ηλείας, Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Λακωνίας, Μεσσηνίας, Αιτωλοακαρνανίας, Ρόδου και Σύρου.
Οι εξειδικευμένοι κανόνες δόμησης που θα καθοριστούν για κάθε περιοχή της χώρας, καλούνται σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος, να εξυπηρετήσουν τις σύγχρονες απαιτήσεις του σχεδιασμού, όπως είναι η προσαρμογή των αρχών της βιοκλιματικής δόμησης και των συστημάτων ΑΠΕ στα αρχιτεκτονικά πρότυπα κάθε τόπου. Δηλαδή η βιοκλιματική αρχιτεκτονική και η χρήση οικολογικών υλικών για τη μείωση ενεργειακής σπατάλης θα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο . Παράλληλα όμως, όπου απαιτείται, να εντάξουν και νέες αρχιτεκτονικές για κάθε περιοχή ξεχωριστά.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος με αυτό το πρόγραμμα στοχεύει :
- Στη διαφύλαξη του σημαντικού οικονομικού και πολιτιστικού πόρου που είναι η ταυτότητα της κάθε περιοχής,
- Στην προώθηση των αρχών της οικολογικής δόμησης,
- Στη διαφάνεια στον τρόπο έκδοσης οικοδομικών αδειών, με την παραγωγή ενός συνόλου κανόνων – οδηγιών που θα κατευθύνει τους μελετητές και τα αρμόδια όργανα αρχιτεκτονικού ελέγχου, με τρόπο αντικειμενικό.
Πέρα από αυτό όμως υπολογίζεται ότι θα απασχοληθούν χιλιάδες μελετητές διαφόρων ειδικοτήτων . Αρχιτέκτονες, πολεοδόμοι, ειδικοί επιστήμονες για το τοπίο και τη βιοκλιματική δόμηση με στόχο να δοθεί ανάσα σε ένα χώρο που δοκιμάζεται λόγω της οικονομικής κρίσης. Η παραλαβή των μελετών προβλέπεται να γίνει έως τα τέλη του 2012 ενώ, σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος, τα παραδοτέα θα περιλαμβάνουν και σχέδιο Προεδρικών Διαταγμάτων ώστε να μην καθυστερήσει η θεσμοθέτηση τους. Τέλος οι νέοι οδηγοί δόμησης για κάθε περιοχή θα είναι προσβάσιμοι στους πολίτες και στους αρμόδιους φορείς μέσω του διαδικτύου για την καλύτερη δυνατή ενημέρωση αλλά και εξυπηρέτηση των ενδιαφερομένων .
Με λίγα λόγια το υπουργείο με αυτό το πρόγραμμα επιδιώκει να προσδιοριστούν οι βασικές αρχές αρχιτεκτονικής, που εφεξής θα χαρακτηρίζουν τις νεοαναγειρόμενες οικοδομές με στόχο και το περιβάλλον να προστατευθεί αλλά να αναδειχθούν και τα τοπικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά κάθε περιοχής.
Μανώλης Σαββής, αντιδήμαρχος Τεχνικών Υπηρεσιών και Πολεοδομικών Εφαρμογών Δήμου Ρόδου: Σωστό το μέτρο αρκεί να εφαρμοστεί με διαφάνεια και αυστηρά κριτήρια ελέγχου
Η προστασία της ιστορικής, καλλιτεχνικής, αρχιτεκτονικής και εν γένει πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας είναι αναμφισβήτητα επιτακτική. Την πολιτιστική μας κληρονομιά οφείλουμε να τη διατηρούμε, είτε αυτή βρίσκεται σε αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικούς τόπους, μνημεία, διατηρητέα κτήρια, παραδοσιακούς οικισμούς, έργα τέχνης, είτε σε άλλες δεξαμενές ανθρώπινης μνήμης.
Είναι πλούτος για την πόλη μας την Ρόδο, η ανακήρυξη της Μεσαιωνικής Πόλης ως προστατευόμενο μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO.
Δυστυχώς, η εντεινόμενη κερδοσκοπία και η πολυνομία στην αστική γη, σε συνδυασμό με την έντονη οικοδομική δραστηριότητα των προηγούμενων ετών και την ταχύτατη μεταλλαγή της εικόνας της πόλης, οδήγησαν σε αισθητική υποβάθμιση και αλλοίωση της ταυτότητας πολλών οικισμών.
Στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, η αρχιτεκτονική φυσιογνωμία των νησιών, είναι μοναδική. Το κάθε ένα από τα νησιά μας έχει δεχθεί διάφορους μετασχηματισμούς, έχει διαμορφώσει τη δική του φυσιογνωμία που το διαφοροποιούν από τα υπόλοιπα, χαρίζοντας ποικιλομορφία και μοναδικές αξίες.
Σε μεγάλο αριθμό νησιών του Αιγαίου έχουν εκδοθεί προεδρικά διατάγματα με ειδικούς όρους και περιορισμούς που αφορούν στην δόμηση και τα επιτρεπόμενα μορφολογικά στοιχεία.
Παρά την καλή πρόθεση του νομοθέτη όμως, η διοίκηση και το παράλογο του πλήθους επιτροπών, πολλές φορές δέχονταν πιέσεις, διαστρέβλωναν και παραβίαζαν τη νομοθεσία, παρέκαμπταν βασικές αρχές και το αποτέλεσμα είναι η κακής ποιότητας δομημένου περιβάλλοντος που παρατηρούμε σήμερα σε ολόκληρη τη χώρα.
Το νέο πρόγραμμα εκπόνησης μελετών για τη θεσμοθέτηση μορφολογικών κανόνων για τη δόμηση και την αρχιτεκτονική στους μικρούς οικισμούς της χώρας και σε περιοχές εκτός σχεδίου που προωθεί σήμερα το ΥΠΕΚΑ, πιστεύουμε να διαμορφώσει εξειδικευμένα πλαίσια δόμησης για κάθε περιοχή της χώρας που θα αναδεικνύουν την ποικιλία της τοπικής αρχιτεκτονικής και πολεοδομικής φυσιογνωμίας. Να αποτρέψει τις ασύμβατες κατασκευές που προσβάλλουν την ιστορία της τοπικής αρχιτεκτονικής και την παράδοση ενός τόπου και να διασφαλίσει την αισθητική ποιότητα, ενσωματώνοντας στο σχεδιασμό τις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού.
Αναμφίβολα, το πρόγραμμα αυτό, μπορεί να συμβάλλει στην προστασία των μικρών οικισμών, αλλά και των εκτός σχεδίου δόμησης περιοχών, οι οποίες τα τελευταία χρόνια με τις παρεκκλίσεις, τις χρησικτησίες, τις αυθαιρεσίες και τις εξοχικές υπερπολυτελείς βίλες έχουν οδηγήσει στην εξαφάνιση της ισορροπίας μεταξύ της πόλης και της υπαίθρου, έχουν κακοποιήσει τη φύση και το τοπίο, έχουν αλλοιώσει τις παράκτιες περιοχές και τα νησιά. Θα έχει λοιπόν θετικά αποτελέσματα η προαναφερόμενη θεσμοθέτηση κανόνων, εφόσον συνοδευτεί και από γρήγορους και ορθολογικούς κανόνες πολεοδόμησης.
Παρόλα αυτά, βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή του προγράμματος αποτελεί η ύπαρξη διαφάνειας και η διαμόρφωση αντικειμενικών και σαφών κριτηρίων ελέγχου των αρχιτεκτονικών παρεμβάσεων από έναν ενιαίο φορέα διαχείρισης – ελέγχου. Επιπρόσθετα, δεν πρέπει να υπάρχουν αυστηρές δεσμεύσεις και καλούπια που θα περιορίζουν την αρχιτεκτονική δημιουργία και θα οδηγούν στην παραγωγή συγκεκριμένου, απολύτως ομοιόμορφου και αδιάφορου αρχιτεκτονικού έργου.