Υποτονική παραμένει η οικονομική ανάκαμψη που άρχισε στην ΕΕ την άνοιξη του 2013, με συνέπεια οι πρόσφατες προβλέψεις για το ΑΕΠ της ΕΕ να έχουν αναθεωρηθεί προς τα κάτω. Ωστόσο, παρά το ασταθές μακροοικονομικό πλαίσιο, η απασχόληση φαίνεται να παρουσίασε μικρή αλλά σταθερή αύξηση στην ΕΕ από τα μέσα του 2013. Αυτό καταδεικνύει η τελευταία τριμηνιαία επισκόπηση της εργασιακής και κοινωνικής κατάστασης στην ΕΕ. Συγκεκριμένα, η απασχόληση αυξήθηκε στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ, ακόμα και σ’ εκείνα που παρουσιάζουν πολύ υψηλά ποσοστά ανεργίας, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Έχει επίσης βελτιωθεί στους περισσότερους τομείς, ενώ αυξάνεται αισθητά στον τομέα των υπηρεσιών.
Όπως προκύπτει από την επισκόπηση, όλες οι μορφές απασχόλησης σημειώνουν αύξηση. Αυτό αφορά όχι μόνο την προσωρινή και τη μερική απασχόληση, αλλά και τη μόνιμη και την πλήρη απασχόληση. Ωστόσο, η επιστροφή στα προ κρίσης επίπεδα ανεργίας συντελείται με βραδύτερους από το προσδοκώμενο ρυθμούς.
Παραμένουν πολλές προκλήσεις, ιδίως η μακροχρόνια ανεργία και οι περιορισμένες ευκαιρίες απασχόλησης για τους νέους (15-24 ετών) και τους ενηλίκους νεαρής ηλικίας (25-39 ετών). Το ποσοστό ανεργίας των νέων στην ΕΕ έχει μειωθεί σημαντικά, αλλά εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλό. Η μακροχρόνια ανεργία συνιστά διογκούμενο πρόβλημα για την ΕΕ. Το δεύτερο τρίμηνο του 2014, συνολικά 12,4 εκατομμύρια άτομα (το 5,1% του εργατικού δυναμικού) ήταν άνεργοι για περισσότερο από ένα έτος, ενώ περισσότεροι από τους μισούς ήταν άνεργοι για περισσότερο από δύο έτη. Στην Ελλάδα και την Κύπρο η μακροχρόνια ανεργία έχει φτάσει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.
Η αύξηση του εισοδήματος των νοικοκυριών (ΑΔΕΝ) στην ΕΕ συνεχίστηκε, αλλά με πιο αργό ρυθμό. Η εύθραυστη οικονομική ανάκαμψη και οι προκλήσεις στην αγορά εργασίας έχουν επηρεάσει τις υποτονικές εξελίξεις στην κατάσταση των νοικοκυριών και των μεμονωμένων ατόμων. Η βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των νοικοκυριών με χαμηλό εισόδημα, η οποία παρατηρήθηκε κατά το πρώτο εξάμηνο του 2014, φαίνεται ότι ανακόπηκε τους τελευταίους μήνες.
Οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις ως μέσο για τον συνδυασμό αποδοτικότητας και ισότητας
Η μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας ήταν σημαντικό μέρος των ειδικών ανά χώρα συστάσεων του 2014. Στο πλαίσιο της δημοσιονομικής εξυγίανσης, οι συνιστώμενες επιλογές πολιτικής είναι η μετατόπιση του φορολογικού βάρους από την εργασία σε λιγότερο επιβαρυντικές για την ανάπτυξη πηγές, καθώς και η πάταξη της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής σε ορισμένα κράτη μέλη. Από την επισκόπηση προκύπτει ότι, έως το 2012 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία), σε λιγότερα από τα μισά κράτη μέλη η φορολογική επιβάρυνση της εργασίας μειώθηκε, ενώ μόνο σε λίγες χώρες συνοδεύτηκε από αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης της κατανάλωσης. Η πάταξη της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής μπορεί να συμβάλει θετικά στους στόχους σχετικά με τον προϋπολογισμό και την απασχόληση, καθώς και στην επίτευξη των κοινωνικών στόχων.
Απασχόληση στην υγειονομική περίθαλψη και τις κοινωνικές υπηρεσίες
Ο τομέας της υγείας και των κοινωνικών υπηρεσιών χαρακτηρίζεται από εργατικό δυναμικό με καλύτερες δεξιότητες απ’ ό,τι στην υπόλοιπη οικονομία, αλλά και από υψηλότερο μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων, σκληρότερες συνθήκες εργασίας και υψηλό ποσοστό εργασίας μερικής απασχόλησης, η οποία θα μπορούσε να δυσχεράνει την προσέλκυση νέων εργαζομένων στον τομέα. Παρ’ όλα αυτά, θα δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίας στον συγκεκριμένο τομέα λόγω της γήρανσης του εργατικού δυναμικού του και λόγω της αυξημένης ζήτησης που δημιουργούν οι νέες ανάγκες που προκύπτουν από τις δημογραφικές μεταβολές, τις οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες της κρίσης, την αύξηση των ανισοτήτων, τις τεχνολογικές εξελίξεις και τη μεταβολή των κοινωνικών προτύπων. Η οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση επηρέασε διττά τις υπηρεσίες υγείας και τις κοινωνικές υπηρεσίες: αφενός, κατέδειξε ότι οι εν λόγω υπηρεσίες μπορούν να αμβλύνουν τις επιπτώσεις της κρίσης και, αφετέρου, φάνηκε ότι οι δημοσιονομικοί περιορισμοί επηρέασαν τη χρηματοδότηση των υγειονομικών και κοινωνικών υπηρεσιών, μέσω σημαντικών περικοπών στις δαπάνες για παροχές σε είδος.
Η κ. Marianne Thyssen, επίτροπος αρμόδια για την απασχόληση, τις κοινωνικές υποθέσεις, τις δεξιότητες και την εργασιακή κινητικότητα, δήλωσε τα εξής: «Παρά το γεγονός ότι η απασχόληση κινείται πλέον θετικά, η αύξησή της παραμένει υπερβολικά μικρή και υπερβολικά βραδεία. Ιδίως η μακροχρόνια ανεργία εξακολουθεί να αποτελεί καίρια πρόκληση για την ΕΕ. Με την επενδυτική επίθεση ύψους 315 δισ. ευρώ που εξαπολύουμε, φιλοδοξούμε να τονωθεί η οικονομική ανάπτυξη και να δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίας. Επιπλέον, χρειάζεται να υπάρξει στοχοθετημένη δράση για να βοηθηθούν τα άτομα που είναι άνεργα για μεγάλο χρονικό διάστημα.»