Πιο ανθεκτικές στην οικονομική κρίση αποδεικνύονται οι χώρες που παρέχουν υψηλής ποιότητας απασχόληση, αποτελεσματική κοινωνική προστασία και επενδύουν στο ανθρώπινο κεφάλαιο, σύμφωνα με την επισκόπηση για την απασχόληση και τις κοινωνικές εξελίξεις του 2014, η οποία εξέτασε τις συνέπειες της κρίσης.
Η επισκόπηση επισημαίνει την ανάγκη επένδυσης στην ανάπτυξη και διατήρηση των κατάλληλων δεξιοτήτων για το ανθρώπινο δυναμικό, ώστε να υποστηριχθεί η παραγωγικότητα, καθώς και την πρόκληση αποκατάστασης της σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών.
Από την ανάλυση των διδαγμάτων από την κρίση και διαπιστώθηκε ότι οι αρνητικές συνέπειες στην απασχόληση και τα εισοδήματα ήταν μικρότερες για χώρες με ανοιχτές και λιγότερο κατακερματισμένες αγορές εργασίας και μεγαλύτερες επενδύσεις στη διά βίου μάθηση. Στις χώρες αυτές, οι παροχές ανεργίας που κάλυπταν πολλούς από τους ανέργους συνδέονται με την ενεργοποίηση και ανταποκρίνονται στον οικονομικό κύκλο.
Η επισκόπηση επισημαίνει ότι μια σειρά κρατών μελών κινείται σταδιακά προς ένα μοντέλο κοινωνικών επενδύσεων, το οποίο προαγάγει το δυναμικό των πολιτών καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους και υποστηρίζει την ευρύτερη συμμετοχή στην αγορά εργασίας.
Προηγούμενες μεταρρυθμίσεις για την είσοδο περισσότερων γυναικών και ηλικιωμένων εργαζομένων στον χώρο της εργασίας συνέβαλαν στη διατήρηση των ποσοστών απασχόλησης στην Ευρώπη. Αυτό επιβεβαιώνει την ανάγκη να συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και να εκσυγχρονιστεί η κοινωνική προστασία.
Καλύτερες δεξιότητες συνοδευόμενες από καλύτερες θέσεις απασχόλησης
Ενόψει της γήρανσης και της μείωσης του πληθυσμού της ΕΕ, η επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο είναι σημαντική για να ενισχυθεί η παραγωγικότητα και να εξασφαλιστεί η μελλοντική ανάπτυξη με περισσότερες θέσεις εργασίας και χωρίς αποκλεισμούς. Η επισκόπηση υπογραμμίζει ότι η αποτελεσματική επένδυση σε ανθρώπινο κεφάλαιο απαιτεί όχι μόνο την εκπαίδευση και κατάρτιση στις κατάλληλες δεξιότητες, αλλά και τη διαμόρφωση κατάλληλων πλαισίων για να μπορούν οι πολίτες να διατηρούν, να αναβαθμίζουν και να αξιοποιούν τις δεξιότητες αυτές καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Στο πνεύμα αυτό, χρειάζεται να αναπτυχθούν κατάλληλες πολιτικές για να αποφευχθεί η απώλεια ανθρώπινου κεφαλαίου λόγω αδρανοποίησης και υποαξιοποίησης του δυναμικού απασχόλησης των πολιτών.
Από την άλλη, η αύξηση της διάθεσης εξειδικευμένου ανθρώπινου κεφαλαίου πρέπει να συνοδεύεται από την αύξηση στην παροχή ποιοτικών θέσεων εργασίας, έτσι ώστε να διαμορφωθεί ένα πιο παραγωγικό εργατικό δυναμικό. Με βάση τις μελλοντικές προκλήσεις και ευκαιρίες, η επισκόπηση επισημαίνει ότι οι αλλαγές που βρίσκονται σε εξέλιξη και συνδέονται με την τεχνολογική εξέλιξη, την παγκοσμιοποίηση, τις δημογραφικές αλλαγές και την πράσινη οικονομία θα πρέπει να προσφέρουν ευκαιρίες για τη δημιουργία υψηλής ποιότητας απασχόλησης, μπορεί όμως να καταστήσουν κάποιες θέσεις εργασίας παρωχημένες και να οδηγήσουν σε μισθολογική πόλωση. Επομένως, χρειάζονται προδραστικές πολιτικές που θα στηρίζουν τη διά βίου κατάρτιση, θα βελτιώνουν την υποστήριξη ανεύρεσης εργασίας και τον κοινωνικό διάλογο και θα προβλέπουν και θα υλοποιούν καινοτομίες.
Αποκατάσταση της σύγκλισης
Τέλος, η επισκόπηση υπογραμμίζει, επίσης, ότι η αποκατάσταση της σύγκλισης αποτελεί ακόμη ένα σημαντικό καθήκον, μετά τα έτη της κρίσης, ιδίως όσον αφορά τα νότια και περιφερειακά κράτη μέλη της ΕΕ-15. Η απόκλιση λόγω της κρίσης δεν οφείλεται μόνο στο μέγεθος του οικονομικού πλήγματος αλλά και σε διαρθρωτικές ανισορροπίες που υπήρχαν ήδη πριν από την κρίση στις περισσότερες από τις πληττόμενες χώρες, όπως η χαμηλή παραγωγικότητα, η έλλειψη επενδύσεων σε ανθρώπινο κεφάλαιο, οι αδυναμίες στον τραπεζικό τομέα και η υπέρμετρη διόγκωση του τομέα των ακινήτων και των συστημάτων πρόνοιας. Η επισκόπηση συμβάλλει στη δημόσια συζήτηση που βρίσκεται σε εξέλιξη, για την εξεύρεση κατάλληλων τρόπων αποκατάστασης της σύγκλισης, εμβάθυνσης της οικονομικής και νομισματικής ένωσης και ενίσχυσης της κοινωνικής διάστασης.
Πρόκειται για την τέταρτη έκδοση της ετήσιας επισκόπησης για την απασχόληση και τις κοινωνικές εξελίξεις στις Ευρώπη (ESDE), στην οποία η Επιτροπή αναφέρει σχετικά με τις πρόσφατες τάσεις στην απασχόληση και στον κοινωνικό τομέα και εξετάζει μελλοντικές προκλήσεις και πιθανές πολιτικές απαντήσεις. Με την παρούσα επισκόπηση, η Επιτροπή εκπληρώνει, επίσης, την προβλεπόμενη από τη Συνθήκη υποχρέωσή της να υποβάλει έκθεση για την κοινωνική κατάσταση στην ΕΕ.
Η ESDE περιέχει ορθό αναλυτικό έργο από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, με βάση τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία και τη βιβλιογραφία, ενώ τα κύρια πορίσματά της αποτελούν τη βάση για τις πρωτοβουλίες της Επιτροπής στον τομέα της απασχόλησης και της κοινωνικής πολιτικής.