Πάνω από 30,5 εκατ. ευρώ από τα έσοδα του ευρωπαϊκού μηχανισμού πλειστηριασμών δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα διατεθούν για τη χρηματοδότηση αναπτυξιακών, ψηφιακών και πράσινων δράσεων στις λιγνιτικές περιοχές, ύστερα από απόφαση που υπέγραψε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας.
Τα έργα θα υλοποιηθούν στις περιφερειακές ενότητες Κοζάνης, Φλώρινας και Αρκαδίας, από το Πράσινο Ταμείο και τη Συντονιστική Επιτροπή Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Εντάσσονται στο δεύτερο πρόγραμμα του Πράσινου Ταμείου για τη χρηματοδότηση παρεμβάσεων στις περιοχές που θα βρεθούν στο επίκεντρο της απολιγνιτοποίησης.
Το πρόγραμμα διαρθρώνεται σε πέντε άξονες ως εξής:
Μείωση ενεργειακού αποτυπώματος – Προστασία περιβάλλοντος
Πρόκειται για δράσεις μείωσης του ενεργειακού αποτυπώματος, συνολικού προϋπολογισμού 12,35 εκατ. ευρώ. Αφορούν στην εκπόνηση μελετών και τευχών δημοπράτησης ενεργειακής αναβάθμισης κτιριακών εκπαιδευτικών συγκροτημάτων και εγκαταστάσεων του ΟΑΕΔ στις περιοχές δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης και του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Προβλέπεται, επίσης, η τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στις στέγες, η εκπόνηση μελετών για την αποκατάσταση και αξιοποίηση λιγνιτικών εδαφών στους δήμους Βελβεντού, Βοΐου, Σερβίων και Πρεσπών.
Οι δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος έχουν συνολικό προϋπολογισμό 6,34 εκατ. ευρώ και αφορούν σε μελέτες αρδευτικού στις λίμνες Χειμαδίτιδας και Βεγορίτιδας, μελέτη για την απομάκρυνση αμιαντοσκεπών σε οικισμό του δήμου Μεγαλόπολης και πιλοτικές παρεμβάσεις βάσει των κατευθύνσεων των σχεδίων δράσης για την κυκλική οικονομία στους δήμους Βελβεντού, Βοΐου, Σερβίων και Πρεσπών.
Πράσινος μετασχηματισμός περιοχών δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης
Ο πράσινος μετασχηματισμός λιγνιτικών περιοχών, με προϋπολογισμό ύψους 2,3 εκατ. ευρώ, θα καλύψει:
- Σχέδια δράσης αστικής αναζωογόνησης και διαφοροποίησης της τοπικής οικονομίας στους δικαιούχους δήμους των λιγνιτικών πόρων.
- Δράσεις εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης σε θέματα πράσινης ανάπτυξης από τον όμιλο Ενεργών Νέων Φλώρινας.
- Τον οδηγό μεταβιομηχανικού σχεδιασμού λιγνιτικών οικισμών στην Ακρινή με δικαιούχο το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
- Την οργάνωση και δημιουργία δύο βοτανικών κήπων στις λιγνιτικές περιοχές της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.
Προώθηση καινοτομίας και ενίσχυση παραγωγικού μετασχηματισμού επιχειρήσεων
Αφορά σε δράσεις συνολικού προϋπολογισμού 4 εκατ. ευρώ. Μεταξύ αυτών είναι η εκπόνηση μελέτης ωρίμανσης για την ίδρυση κόμβου καινοτομίας υδρογόνου από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, σε σύμπραξη με το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ). Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ) θα εκπονήσει μελέτη σκοπιμότητας για την ίδρυση του Μεσογειακού Κέντρου Επιχειρηματικότητας και Πολιτισμού Πελοποννήσου (ΜΕΚΕΠΠ). Ο Ενδιάμεσος Φορέας Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Ανταγωνιστικότητας και Επιχειρηματικότητας (ΕΦΕΠΑΕ) θα αναλάβει την εκτέλεση της πρόσκλησης στήριξης και ενίσχυσης μικρομεσαίων επιχειρήσεων των λοιπών δήμων δικαιούχων λιγνιτικών πόρων.
Ευφυή συστήματα υποστήριξης της μετάβασης στη μετά τον λιγνίτη εποχή
Το έργο προβλέπει τη δημιουργία, από την Κοινωνία της Πληροφορίας (ΚτΠ), πλατφόρμας γεωχωρικής διαχείρισης και προβολής δημόσιων και ιδιωτικών υποδομών και εκμεταλλεύσεων των περιοχών δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης. Η ΚτΠ θα αναλάβει τη σύσταση παρατηρητηρίου, ανοιχτού μηχανισμού παρακολούθησης περιβάλλοντος και αγροτικών εκμεταλλεύσεων, πλατφόρμας επαγγελματικής κοινωνικής δικτύωσης και διασύνδεσης μεταξύ εργαζομένων, φορέων κατάρτισης, οργανισμών δημοσίου και επιχειρήσεων και συστήματα υποστήριξης για την υλοποίηση ψηφιακών έργων. Ο συνολικός προϋπολογισμός των έργων ανέρχεται στα 4,4 εκατ. ευρώ.
Τεχνική βοήθεια προγράμματος
Τις επόμενες ημέρες θα δημοσιευθεί στο Φύλλο Εφημερίδας Κυβερνήσεως η πρόσκληση του προγράμματος. Το πρόγραμμα θα αναρτηθεί και στο διαδίκτυο και θα περιλαμβάνει τις προθεσμίες υποβολής προτάσεων από τους δικαιούχους, όπως και όλες τις απαραίτητες πληροφορίες.
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, δήλωσε: «Η Κυβέρνηση διαθέτει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την αντιστάθμιση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών επιπτώσεων στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης που είναι εξαρτημένες σε μεγάλο βαθμό από τον λιγνίτη. Με το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, θα κινητοποιήσουμε συνολικά κεφάλαια ύψους 5 δισ. ευρώ τα επόμενα έτη για να στηρίξουμε έμπρακτα τις τοπικές κοινωνίες, τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους στις λιγνιτικές περιοχές. Στο πλαίσιο αυτό, τα προγράμματα του Πράσινου Ταμείου για την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, την αποκατάσταση εδαφών, την προώθηση της καινοτομίας και την ενίσχυση των δεξιοτήτων των εργαζομένων είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Η εμβληματική μεταρρύθμιση της απολιγνιτοποίησης θα υλοποιηθεί με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης και δίχως να μείνει κανείς συμπολίτης μας πίσω».
Ο Πρόεδρος του Πράσινου Ταμείου, Στάθης Σταθόπουλος, δήλωσε σχετικά: «Το Πράσινο Ταμείο είναι ο πρώτος φορέας του Δημοσίου στην ιστορία που εκτελεί Πρόγραμμα για την απολιγνιτοποίηση. Η αποδοχή του πρώτου Προγράμματός μας, το οποίο σχεδιάστηκε από το μηδέν και εξελίσσεται από τον Ιούλιο του 2020, άνοιξε τον δρόμο στο δεύτερο Πρόγραμμα. Με την καθοδήγηση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Συντονιστικού του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, αξιοποιούμε κάθε χρηματοδοτική δυνατότητα ώστε η απολιγνιτοποίηση να επιτευχθεί με τον καλύτερο και ασφαλέστερο δυνατό τρόπο στις ευάλωτες λιγνιτικές περιοχές της χώρας μας».
Ο Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, Κωστής Μουσουρούλης, δήλωσε: «Ο σχεδιασμός της Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης για τις λιγνιτικές περιοχές της χώρας υλοποιείται και αποδίδει αποτελέσματα. Μετά το πρόσφατο Πρόγραμμα στήριξης των ΜμΕ (ΕΦΕΠΑΕ), την ολοκλήρωση καίριων μελετών (Ζώνη Καινοτομίας) και ποικίλων άλλων δράσεων, το νέο Πρόγραμμα του Πράσινου Ταμείου θα στηρίξει κρίσιμα αναπτυξιακά, ενεργειακά, ψηφιακά, αρδευτικά, έργα και μελέτες. Οι δράσεις αυτές, αντιμετωπίζουν τις ανάγκες των λιγνιτικών περιοχών, αξιοποιώντας, ταυτόχρονα, τα ισχυρά πλεονεκτήματα τους. Ευχαριστώ θερμά τον Υπουργό κ. Σκρέκα για την πολύτιμη συμβολή του στις κοινές μας προσπάθειες και τον Πρόεδρο του Πράσινου Ταμείου κ. Σταθόπουλο για την υποδειγματική συνεργασία του».