Σε μια πραγματικότητα όπου μόλις 12 από τους 2.500 φορείς του δημοσίου βρίσκονται σε on line σύνδεση, που η επικοινωνία εξακολουθεί να γίνεται με χαρτιά και χέρι με χέρι, που χιλιάδες έγγραφα σωρεύονται σε αποθήκες δημόσιων κτιρίων ξεχασμένα για χρόνια και που οι πολίτες συνωστίζονται σε ουρές επιμένοντας στη γνωστή τακτική του γρηγορόσημου, η λειτουργία μιας ψηφιακής πόλης –που αποτελεί πάγια τακτική εδώ και χρόνια σε αρκετούς ευρωπαϊκούς δήμους– φαντάζει ως ταινία επιστημονικής φαντασίας. Και όμως δεν είναι! 

Στην Ελλάδα το παράδειγμα του Δήμου Τρικάλων που εκμεταλλεύθηκε στο έπακρο τα ευρωπαϊκά Συγχρηματοδοτούμενα Επιχειρησιακά Προγράμματα, Κοινωνία της Πληροφορίας και Ψηφιακή Σύγκλιση, μια πλειάδα ψηφιακών εφαρμογών βρίσκεται ήδη σε ισχύ.

Στα πρόσφατα σεμινάρια των νεοεκλεγέντων αιρετών, υπό την αιγίδα του υπουργείου Εσωτερικών, της ΚΕΔΚΕ και του ΙΤΑ ,οι νέοι τοπικοί άρχοντες είχαν την ευκαιρία μέσα από σχετικές εισηγήσεις να «πάρουν μια γεύση» για το πώς πρέπει να λειτουργεί η «ψηφιακή πόλη του 2020»!

Ψηφιακή καθημερινότητα

Η καθημερινότητα μιας μέσης αστικής οικογένειας που ζει σε μια ψηφιακή πόλη διαφέρει κατά πολύ σε σχέση με άλλες οικογένειες άλλων ελληνικών πόλεων. Δεδομένου ότι τα μέλη της χρησιμοποιούν προηγμένη τεχνολογία για τις συναλλαγές τους, τις μετακινήσεις ή απλώς για την ενημέρωσή τους μπορεί να θεωρηθεί ενδιαφέρουσα, απλούστερη, ακόμη και ανεπτυγμένη. Εξάλλου, οι κάτοικοι πάντα έδειχναν ενδιαφέρον για τα ψηφιακά δρώμενα της πόλης τους και για τις δράσεις προώθησης της ευρυζωνικότητας, συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις ενημέρωσης και στις ημερίδες επίδειξης των δυνατοτήτων ευρυζωνικής πρόσβασης στο Διαδίκτυο.

Κάθε πρωί ο μπαμπάς της οικογένειας αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο τη δωρεάν ασύρματη πρόσβαση στο Διαδίκτυο που προσφέρει ο δήμος και ενημερώνεται για τις ειδήσεις της ημέρας μέσα από την ιστοσελίδα του δήμου. Οι δυνατότητες που απολαμβάνει δεν περιορίζονται, καθώς ενίοτε υποβάλλει αιτήσεις για πιστοποιητικά, χωρίς να χρειάζεται να φεύγει από τη δουλειά του για να μεταβεί στις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες. Μία άλλη συνήθειά του είναι να καταβάλλει τα δημοτικά τέλη της επιχείρησής του και να εξοφλεί το λογαριασμό ύδρευσης, ηλεκτρονικά.

Σε περιπτώσεις που οι αυξημένες επαγγελματικές υποχρεώσεις δεν επιτρέπουν τις παραπάνω υπηρεσίες, την κατάσταση αναλαμβάνει ο νεότερος γιος της οικογένειας. Για την άμεση εξυπηρέτησή του επισκέπτεται το Ηλεκτρονικό ΚΕΠ του δήμου από τον ηλεκτρονικό του υπολογιστή και ζητεί να σταλούν τα πιστοποιητικά με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο στην προσωπική του διεύθυνση. Σε μία άλλη συναλλαγή, ενώ περιμένει για την εξέτασή του στα δημοτικά ιατρεία, περιηγείται στο Ιnternet ασύρματα, με το προηγμένης τεχνολογίας κινητό του τηλέφωνο. Η αγαπημένη του ιστοσελίδα είναι αυτή της WebTV του δήμου, ουσιαστικά μια εναλλακτική μορφή τηλεόρασης –μέσω Ιnternet– ενημερωτικού και πολιτιστικού περιεχομένου. Το ίδιο μπορεί να κάνει ο οποιοσδήποτε πολίτης στους χώρους υποδοχής και αναμονής δημοτικών σημείων της πόλης (δημοτική βιβλιοθήκη, ΔΕΥΑ) χάρη στη λειτουργία τους σαν hot-spots. 

Ψηφιακή εξυπηρέτηση πολίτη

Σε μεγαλύτερη κλίμακα, όσον αφορά την άμεση εξυπηρέτηση του πολίτη για καθημερινές συναλλαγές, το σύστημα διαδημοτικής εξυπηρέτησης πολιτών της ΤΕΔΚ του νομού δημιουργήθηκε με σκοπό να του παρέχει επιπλέον ηλεκτρονικές υπηρεσίες μέσω του Διαδικτύου. Συχνά ο μπαμπάς της οικογένειας ενημερώνεται για τις δημοτικές αποφάσεις των άλλων δήμων και τις συζητάει με τους συναδέλφους του. Μία φορά στο παρελθόν χρειάστηκε να υποβάλει ηλεκτρονική αίτηση μεταδημότευσης, ενώ μέσω της συγκεκριμένης ιστοσελίδας και υπηρεσίας ανανεώνει την άδεια κυνηγιού. 

Διαδραστική συνεργασία δημοσίων υπαλλήλων

Ως δημόσιος υπάλληλος απολαμβάνει τη διαδραστική συνεργασία με τους συναδέλφους του στις υπόλοιπες δημόσιες υπηρεσίες, καθώς μέσω του Μητροπολιτικού Δικτύου Οπτικών Ινών όλα τα δημόσια κτίρια είναι συνδεδεμένα και η ανταλλαγή δεδομένων, εγγράφων και παρακολούθηση θεμάτων έχουν αναβαθμιστεί. Ο δημόσιος τομέας έχει εξελιχθεί ακόμη περισσότερο, συνεπώς και οι εργαζόμενοι του δήμου. Μία από τις δράσεις που βοήθησε πολύ είναι η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στην ψηφιακή ασφάλεια. Οι ενδιαφερόμενοι συμμετέχουν σε μαθήματα υπολογιστών σχετικά με την

ασφάλεια και το σωστό χειρισμό του Διαδικτύου. Με αυτόν τον τρόπο ο πολίτης εξοικειώθηκε και ο ίδιος με τους υπολογιστές. Παράλληλα, νιώθει επιπλέον ασφάλεια όταν εργάζεται, λόγω του ειδικού συστήματος υψηλών προδιαγραφών αποθήκευσης δεδομένων και ανάκτησης υλικού σε περιπτώσεις απώλειας. Στα πρώτα επαγγελματικά του χρόνια έτυχε να χαθούν σημαντικά έγγραφα ύστερα από μία βλάβη στο λογισμικό του. Πλέον, η δουλειά του είναι ασφαλής και διαθέσιμη ανά πάσα στιγμή.  

Ψηφιακά τα παράπονα στο δήμαρχο

Με τη χρήση ανεπτυγμένων υπηρεσιών οι πολίτες κάθε ηλικίας και απασχόλησης έχουν έμμεση επαφή με την τεχνολογία. Μέσω της υπηρεσίας διαχείρισης παραπόνων, «Δημοσθένης», η νοικοκυρά του σπιτιού τηλεφωνεί δωρεάν στο τηλεφωνικό κέντρο και ζητεί από την αντίστοιχη συνεργαζόμενη δημόσια υπηρεσία να διορθώσει το φωτισμό της γειτονιάς της, να καθαριστεί ο δρόμος από τα κομμένα δέντρα και τα σκορπισμένα φύλλα, να ασφαλτοστρωθεί μέρος του δρόμου που υπέστη ζημιά ή ακόμη και να παρέμβει η δικαιοσύνη για τα δυσάρεστα περιστατικά που συμβαίνουν σε γειτονικό σπίτι. Στο παρελθόν, σε συνεννόηση με την υπόλοιπη γειτονιά, κατέθεταν μαζικά αιτήσεις για να επιλυθούν κάποια λειτουργικά προβλήματα, ενώ σήμερα το θέμα τους προωθείται τόσο γρήγορα που επιλύεται μέσα σε 24 ώρες.

Λόγω της εξοικείωσής της τα ελεύθερα πρωινά χειρίζεται τον υπολογιστή των παιδιών της και μάλιστα επισκέπτεται συχνά την ιστοσελίδα πληροφόρησης, ενημέρωσης και υποστήριξης των πολιτών και των επαγγελματιών σε θέματα υγείας. Ενημερώνεται για τα δύο σύγχρονα κοινωνικά και ιατρικά θέματα –τον καρκίνο και τα ναρκωτικά–, για τα οποία στη συνέχεια μιλάει στα παιδιά της, συμβουλεύοντάς τα.

Μια άλλη αγαπημένη της ιστοσελίδα είναι αυτή με τον ολοκληρωμένο χάρτη υπηρεσιών υγείας ενεργού-διαδραστικού περιεχομένου. Κάθε φορά που χρειάζεται οποιαδήποτε πληροφορία, όπως εφημερεύοντα νοσοκομεία, ιατρεία ή φαρμακεία της περιοχή της, με μια απλή αναζήτηση έχει άμεση πρόσβαση και οδηγίες μετάβασης σ’ αυτό.

Ηλεκτρονική συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων

Το μεγαλύτερο παιδί της οικογένειας, ο οποίος είναι φοιτητής σε άλλη πόλη, έχει συχνή επαφή με την πόλη του, χρησιμοποιώντας τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες που του παρέχονται. Τον ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τα «κοινά» και συχνά χρησιμοποιεί το απόλυτο και σίγουρα πρωτοποριακό «εργαλείο» ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Μέσα από τη Δια-Περιφερειακή πλατφόρμα ηλεκτρονικής συμμετοχής, μιας ενιαίας ιστοσελίδας ανοιχτού διαλόγου, συμμετέχει ενεργά στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων του δήμου του και συγκεκριμένα συμμετέχει στις ηλεκτρονικές δημοσκοπήσεις και διαβουλεύσεις. Πρόσφατα υποστήριξε το θέμα ανάπλασης του κέντρου της πόλης. Στο παρελθόν είχε προτείνει τη λήψη μέτρων για την παράνομη στάθμευση των αυτοκινήτων στη γειτονιά του και μαζεύοντας ηλεκτρονικές υπογραφές το θέμα συζητήθηκε στο δημοτικό συμβούλιο.

Το πιο σημαντικό, όμως, είναι το γεγονός ότι όταν επισκέπτεται την πόλη του σε διακοπές ή αργίες δεν χάνει επαφή με την πόλη όπου σπουδάζει και με τους φίλους του. Χάρη στον πολυχώρο ευρυζωνικότητας που λειτουργεί, του προσφέρονται εναλλακτικοί τρόποι διασκέδασης ή ακόμη και τηλε-εργασίας. Στην ψηφιακή θερμοκοιτίδα μπορεί και έχει ευρυζωνική πρόσβαση και δυνατότητα τηλεδιάσκεψης με το πανεπιστήμιό του, ενώ κάποτε ο ίδιος και κάποιοι συμφοιτητές του είχαν στη διάθεσή τους ένα χώρο και ολοκληρωμένο εξοπλισμό γραφείου για να πειραματιστούν πάνω σε μια επιχειρηματική «πατέντα», θέμα μίας από τις πανεπιστημιακές εργασίες τους.  

Ψηφιακή εξυπηρέτηση του επισκέπτη

Όσον αφορά τους φίλους του και συμφοιτητές του χαίρονται ιδιαίτερα όταν είναι προσκεκλημένοι στην πόλη μας, διότι πάντα φεύγουν με τις καλύτερες εντυπώσεις. Μάλιστα, έχουν χαρακτηρίσει την πόλη μας μία πόλη άκρως φιλική και εξυπηρετική, απέναντι στον πολίτη και τον επισκέπτη.

Πριν έρθουν, επισκέπτονται την τουριστική ιστοσελίδα του δήμου, κλείνουν on line τα δωμάτια τους σε ξενοδοχείο και ενημερώνονται για τα πολιτιστικά δρώμενα στην πόλη και τη γύρω περιοχή. 

Ψηφιακή και η μετακίνηση

Ιδιαίτερη εντύπωση τους έχει προκαλέσει το ενιαίο σύστημα διαχείρισης κυκλοφορίας, η ολοκληρωμένη πληροφόρηση των οδηγών και γενικότερα η ψηφιακή μετακίνηση. Ταξιδεύοντας προς την πόλη, λαμβάνουν πληροφορίες στο κινητό τους, σε πραγματικό χρόνο, για το χρόνο πρόσβασης και για την κυκλοφοριακή κίνηση, ενώ σε μια περίπτωση που υπήρχε πρόβλημα στο οδικό δίκτυο τους προτάθηκε εναλλακτική διαδρομή!

Ευκολίες μετακίνησης υπάρχουν και μέσα στην πόλη. Χρησιμοποιούν τα αστικά λεωφορεία, διότι με το ολοκληρωμένο δίκτυο ευφυών μεταφορών και τις έξυπνες στάσεις λαμβάνουν ακριβή πληροφόρηση, με ακρίβεια δευτερολέπτου, σε ό,τι αφορά τα δρομολόγια και την αναμονή έως την άφιξη κάθε λεωφορείου. Όταν επιλέγουν το αυτοκίνητο για τις μετακινήσεις τους, βρίσκουν πάντα θέση στάθμευσης στο κέντρο της πόλης, διότι παρκάρουν με τη νέα μέθοδο ηλεκτρονικού parking, χρησιμοποιώντας το κινητό τους.  

Περίπτερα πληροφόρησης και σταθμοί ενημέρωσης

Τα καινοτόμα έργα όμως δεν σταματούν εδώ, καθώς σαν επισκέπτες χρησιμοποιούν τα περίπτερα πληροφόρησης (infokiosks) και τους σταθμούς ενημέρωσης (infotubes), τόσο εσωτερικού όσο και εξωτερικού χώρου, τα οποία αποτελούν τα απόλυτα σημεία πρόσβασης σε συγκεκριμένους διαδικτυακούς τόπους και τα απόλυτα σημεία παροχής συγκεκριμένων διαδραστικών ηλεκτρονικών υπηρεσιών.

Στη διάθεσή τους υπάρχουν όλα τα σημεία ενδιαφέροντος της πόλης. Ιστορικά μνημεία, μουσεία, ξενοδοχεία, εστιατόρια, εμπορικά κέντρα, δημόσιες υπηρεσίες κ.ά., ενώ με τη βοήθεια του χάρτη της πόλης και κατόπιν ερώτησης του ενδιαφερόμενου εμφανίζονται, ζωντανά, οδηγίες πρόσβασης σε διάφορα σημεία. Πολύ χρήσιμο, ιδίως όταν οδηγούνται ψηφιακά στο ξενοδοχείο τους, χωρίς να ψάχνουν ρωτώντας. Μεγάλο ενδιαφέρον έχει και η εναλλακτική χρήση των infotubes, τα οποία, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία Bluetooth, αποστέλλουν τις ζητούμενες πληροφορίες στο κινητό του ενδιαφερόμενου σε πραγματικό χρόνο. Όλα αυτά πραγματοποιούνται με τη βοήθεια του Γεωγραφικού Πληροφοριακού Συστήματος GIS. Με το πάτημα ενός πλήκτρου στην κινητή συσκευή αποκτούν πλήρη και ολοκληρωμένη γνώση για τη λειτουργία και την ταυτότητα της πόλης!

Η αρχή στην εικονική περιήγηση και την πληροφόρηση, με τη χρήση πολυμεσικών εφαρμογών περιβαλλοντικού-ψυχαγωγικού και πολιτιστικού περιεχομένου, έγινε στο ζωολογικό κήπο της πόλης. Οι σχολικές εκδρομές του νεότερου γιου έχουν αποκτήσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τόσο ψυχαγωγικό όσο και μορφωτικό. Όσον αφορά το ζωολογικό κήπο, ο ίδιος και οι συμμαθητές του χρησιμοποιούν τον ειδικό εξοπλισμό (οθόνη και ακουστικά, τα οποία είναι

τοποθετημένα στο κάθε σημείο του περιβάλλοντα χώρου), λαμβάνοντας πληροφορίες για τα ζώα που φιλοξενούνται, την εξέλιξή τους, τα χαρακτηριστικά τους και τις συνήθειές τους. 

Τηλεκατάρτηση και διά βίου εκπαίδευση

Τα σχολεία της πόλης έχουν αναβαθμίσει τις εξωσχολικές τους δραστηριότητες και μέσω συγκεκριμένης ιστοσελίδας οι μαθητές συμμετέχουν ενεργά στη σύγχρονη πλατφόρμα τηλεκατάρτησης με τίτλο «Ενεργός Πολίτης», ενώ οι μεγαλύτεροι συμμετέχουν ενεργά στα προγράμματα διά βίου εκπαίδευσης του δήμου. Εκπαιδεύονται «από απόσταση» σε θέματα εθελοντισμού, κοινωνικού χαρακτήρα, σε τοπικό και υπερτοπικό επίπεδο.

Λόγω του φόρτου εργασίας τους οι γονείς τους συνδέονται μέσω του συστήματος τηλεδιάσκεψης του δήμου με τους καθηγητές του σχολείου του παιδιού τους στις προκαθορισμένες ώρες γραφείου τους για να ρωτήσουν για την προόδου του. Το θετικό είναι ότι στην πλειοψηφία τους οι μαθητές είναι ιδιαίτερα θετικοί σε τέτοιου είδους δράσεις και ο προαναφερόμενος νέος και οι φίλοι του ήταν οι πρώτοι που συμμετείχαν. Μετά την τηλεκατάρτηση, ως «Ενεργοί Δημότες» πλέον, είναι μέρη του συστήματος υλοποίησης και παρακολούθησης των χαραγμένων δράσεων, αλλά επιπλέον συμμετέχουν στο σύστημα επιβράβευσης. Πριν από μερικά χρόνια είχαν την τιμή να συμμετέχουν σε μια αναδάσωση, ενώ σε περιόδους εορτών βοηθούν διάφορους συλλόγους στην οργάνωση και την προετοιμασία των εορταστικών τους εκδηλώσεων. 

Κέντρο τηλεπρόνοιας και τηλεφροντίδας ασθενών

Δεδομένου ότι ο δήμος λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες των πολιτών στον τομέα της υγείας, δύο νέες ολοκληρωμένες υπηρεσίες αποτελούν κόμβο εξυπηρέτησης στους ανθρώπους που έχουν άμεση ανάγκη για βοήθεια, ενώ ταυτόχρονα απαλύνουν την καθημερινή ανησυχία του οικογενειακού και συγγενικού περιβάλλοντος. 

Η γιαγιά της οικογένειας είναι 72 χρόνων και ζει με την κόρη της σε μια περιαστική περιοχή. Αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας με τα πόδια της και με τη μέση της, αλλά λίγα χρόνια πριν η ασθένεια με την καρδιά της την κατέβαλλε σωματικά και ψυχολογικά. Αρκετές φορές την ημέρα ένιωθε πόνο στο στήθος και ταχυκαρδία. Οι επισκέψεις στο γιατρό ήταν συχνές λόγω των συμπτωμάτων της και ένιωθε ανασφάλεια και φόβο, ενώ κάθε φορά που πονούσε, αισθανόταν ότι θα πάθει κάτι χειρότερο. Με τη βοήθεια του προγράμματος Τηλεπρόνοιας, και συγκεκριμένα με την υποστήριξη του δικτύου παροχής υπηρεσιών Τηλεφροντίδας ασθενών με χρόνια νοσήματα, συμμετείχε και παρακολουθούνταν μία φορά την εβδομάδα από εξειδικευμένο προσωπικό του δήμου. Το προσωπικό έκανε τις απαραίτητες μετρήσεις (καρδιογράφημα, αρτηριακή πίεση, σπιρομέτρηση) με φορητή συσκευή βιολογικής τηλεμετρίας και δυνατότητα αποστολής των δεδομένων είτε μέσω τηλεφώνου είτε μέσω PDA. Το κέντρο Τηλεπρόνοιας του δήμου λαμβάνει τα δεδομένα σε ηλεκτρονική μορφή και γίνεται αποστολή μέσω mail στο νοσοκομείο ή το θεράποντα ιατρό. Η ζωή της οικογένειας άλλαξε, οι επισκέψεις στο γιατρό μειώθηκαν και η ανησυχία και οι φοβίες τους εξαφανίστηκαν. Επίσης, εκπαιδεύτηκε για τη λειτουργία του καρδιογράφου, ενώ οι συσκευές της παρατέθηκαν δωρεάν. Πλέον κάνουν μόνοι τους το καρδιογράφημα και το στέλνουν μέσω του κέντρου Τηλεπρόνοιας στον ειδικό γιατρό τους. Ο γιατρός την παρακολουθεί εξ αποστάσεως και έχει πλήρη εικόνα της κατάστασης της υγείας της. Σε περίπτωση παθολογικής μέτρησης τους ενημερώνει είτε να τροποποιήσουν τη φαρμακευτική τους αγωγή είτε να νοσηλευτούν.  

Ο παππούς της οικογένειας είναι 78 χρόνων και κατοικεί μόνος του σ’ ένα απομακρυσμένο ορεινό χωριό 45 χλμ. μακριά από την πόλη. Πάσχει από χρόνιο βρογχικό άσθμα και κάθε ημέρα που περνάει το πρόβλημά του γίνεται εντονότερο. Ο ξηρός βήχας, η δύσπνοια και το σφίξιμο στο στήθος τον επηρεάζουν αρνητικά, ανησυχεί και φοβάται, ενώ τα προβλήματά του αυξάνονται, αφού το μέρος στο οποίο βρίσκεται δεν υπάρχει τακτικός ιατρός για να τον εξετάσει και έτσι αναγκάζεται να υποχρεώνεται σε συγγενικά του πρόσωπα για να τον μεταφέρουν στην πόλη. Η μετακίνησή του γίνεται δυσκολότερη το χειμώνα, όταν οι δρόμοι κλείνουν από τα χιόνια και τις βροχές. Σήμερα ο ασθενής μέσω του δικτύου Τηλε-υποστήριξης του δήμου, συνδεδεμένος στο Διαδίκτυο ή με μια απλή τηλεφωνική γραμμή, μπορεί να εξυπηρετηθεί και να επικοινωνήσει με το ιατρό του ή τον ειδικό ιατρό για την ασθένειά του, μεταδίδοντας από την οικία του ιατρικές μετρήσεις. Ο παππούς αισθάνεται πλέον ασφάλεια, ενώ η ποιότητα ζωής του έχει βελτιωθεί σε μεγάλο βαθμό. Εξάλλου, όταν είναι συνδεδεμένος στο Διαδίκτυο μπορεί και μιλάει δωρεάν με τον εγγονό του στην Αθήνα. 

Όλα τα παραπάνω θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι αποτελούν σενάριο επιστημονικής φαντασίας ή κινηματογραφικής ταινίας που ξεπερνά ακόμη και την έκπληξη και αμηχανία του κ. Ιλό όταν επισκέπτεται το γεμάτο τεχνολογία σπίτι της αδελφής του, στη γνωστή ταινία «Ο θείος» του Ζακ Τατί. Και όμως. Οι ευκαιρίες που ανοίγουν με την υλοποίηση του «Καλλικράτη» δεν πρέπει να αφήσουν εκτός την ψηφιακή πραγματικότητα για να αναβαθμίσουν τις παρεχόμενες υπηρεσίες προς τους πολίτες. Οι δήμοι έχουν στα χέρια τους αυτό το «ταξίδι» στο αύριο, όπως έχει καταγραφεί από το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, και μπορούν να το αξιοποιήσουν για να κάνουν τα πρώτα βήματα για την ψηφιακή πόλη του 2020.