Από το 2000 έως και σήμερα στη χώρα μας έχουν καεί πάνω από δέκα εκατομμύρια στρέμματα (10.000.000 στρέμματα), κυρίως Δασικές, Χορτολιβαδικές και Γεωργικές εκτάσεις. Τα παραπάνω στρέμματα αντιστοιχούν στο 7,6 % της έκτασης της χώρας μας ή στην μισή έκταση της Πελοποννήσου. Τα κόστη που έχουν προκαλέσει οι πυρκαγιές στα δημόσια ταμεία είναι τεράστια. Αξίζει να σημειωθεί πως μεταξύ 2016 και 2020, είχαν δοθεί πάνω από εφτακόσια εβδομήντα εκατομμύρια ευρώ (770.000.000 ευρώ) για μέτρα καταστολής, ενώ για μέτρα πρόληψης τέσσερις φορές λιγότερα χρήματα από τα παραπάνω.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία από τη φωτιά στην περιοχή μας κάηκαν πάνω από εκατό χιλιάδες στρέμματα (100.000 στρέμματα),κυρίως δασικής έκτασης. Εάν προσπαθήσουμε να εκτιμήσουμε το αντίκτυπο – απώλειες που προκάλεσε αυτή η πυρκαγιά και κυρίως του γεγονότος ότι κάηκαν πολλά δέντρα, έχουμε τα παρακάτω αποτελέσματα:
– μη δέσμευση περίπου σαράντα χιλιάδων τόνων διοξειδίου του άνθρακα το χρόνο (40.000 tCO2/ year)το οποίο συμβάλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, όπου η ποσότητααυτή είναι ίση με την ποσότητα που εκπέμπεται από την οδήγηση 100.000 αυτοκινήτων (μέσο αυτοκίνητο, όπου το κάθε ένα διανύει απόσταση 42.000 χιλιομέτρων).
– μη παραγωγή περίπουσαράντα χιλιάδων τόνων οξυγόνου το χρόνο (40.000 tO2 /year) με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης, όπου περισσότεροι από τους μισούς (25.000 τόνοι) μένουν ελεύθεροι και αντιστοιχούν στο οξυγόνο που καταναλώνουν το χρόνο μέσω της αναπνοής, αριθμός ατόμων αρκετά μεγαλύτερος από αυτούς που κατοικούν στις περιοχές που κάηκαν (Ελευσίνα, Μαγούλα, Μάνδρα, Δερβενοχώρια, Οινόη, Μέγαρα, κτλ).
– μη συγκράτηση τριακοσίων είκοσι χιλιάδων τόνων στερεών σωματιδίων (σκόνης) το χρόνο (320.000 TPM / year), τα οποία θεωρούνται ως τα πλέον επικίνδυνα(κυρίως τα PM10 και PM2.5) για τον άνθρωπο, λόγω της βαθύτερης διείσδυσης και εναπόθεσής τους μέσα στους πνεύμονες και από εκεί απευθείας στην κυκλοφορία του αίματος, προκαλώντας μια πληθώρα προβλημάτων υγείας (κυρίως εγκεφαλικά επεισόδια, αναπνευστικά νοσήματα, καρδιοπάθειες και μια από τις αιτίες για καρκίνο του πνεύμονα).
– μη απορρόφηση δυο χιλιάδων πεντακοσίων τόνων διοξειδίου του θείου και άλλων οξειδίων το χρόνο (2.500 SO2 / year), το οποίο συμβάλει στο φαινόμενο της όξινης βροχής.
– απώλεια χρημάτων από τα καμένα δέντρα, καθώς αυτά κυρίως με ηλικία πάνω από 50 έτη αξίζουν αθροιστικά ένα αστρονομικό νούμερο σε ευρώ λόγω των πολλαπλών διεργασιών που συμμετέχουν (αντιμετώπιση κλιματικής κρίσης, καθαρίζουν φιλτράροντας τον αέρα, εφοδιάζουν την ατμόσφαιρα με οξυγόνο, απορροφούν διάφορα οξείδια, δροσίζουν τους δρόμους και το έδαφος, συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας, συμβάλουν στην οικονομία και στην βελτίωση της ποιότητας του νερού, προστατεύουν από την υπεριώδη ακτινοβολία, προσφέρουν τροφή και διάφορα δασικά προϊόντα, αυξάνουν τις βροχές, μετατρέπουν σε βροχή την υγρασία του αέρα και υγροποιούν την ομίχλη, συγκρατούν το νερό της βροχής και δεν το αφήνουν να πέφτει με δύναμη στο έδαφος και να το διαβρώνει, εμποδίζουν την εξάτμιση του εδάφους και αυξάνουν την υγρασία του, δεν εξαντλούν το έδαφος και βοηθούν στην δημιουργία νέου εδάφους, ενισχύουν τα υπόγεια νερά, εμποδίζουν τη δημιουργία χειμάρρων και πλημμυρών, διατηρούν τη βιολογική ισορροπία στη φύση, εξασφαλίζουν κατάλληλες συνθήκες διατήρησης πλούσιας χλωρίδας και πανίδας, μειώνουν την ένταση του ανέμου και του θορύβου, δημιουργούν ευκαιρίες οικονομικές, δρουν εκπαιδευτικά και φέρνουν τους ανθρώπους της πόλης σε επικοινωνία, αποτελούν καταφύγιο για τα άγρια ζώα και τη διατήρηση πολλών ζωικών οργανισμών, παράγουν σημαντικές ποσότητες βιομάζας, εμποδίζουν και προστατεύουν από την αρνητική θέα, αυξάνουν την αξία της ιδιοκτησίας, βοηθούν στην επιτυχία των επιχειρήσεων όπου υπάρχουν και γενικά με τις διάφορες λειτουργίες τους: δημιουργούν υγιεινές συνθήκες εργασίας και διαβίωσης, προσφέρουν ευκαιρίες απασχόλησης – άθλησης – ψυχαγωγίας, δρουν θεραπευτικά και μειώνουν τη βιαιότητα, βοηθούν στη διάκριση των εποχών και συμβάλλουν στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη).
Σύμφωνα με τα παραπάνω η συνολική αξία του Δάσους- Δέντρων που κάηκαν στην περιοχής μας (>100.000 στρέμματα), εκτιμάται ότι ξεπερνά το ένα τρισεκατομμύριο ευρώ (1.000.000.000.000 ευρώ), ποσό πενταπλάσιο από το ΑΕΠ της χώρας μας,που είναι περίπου διακόσια δισεκατομμύρια ευρώ (200.000.000.000 ευρώ). Εάν λοιπόν χρειαζόμαστε 5 φορές το ΑΕΠ της χώρας μας για να αποκαταστήσουμε τη ζημιά που προκλήθηκε μόνο στην περιοχή μας, ας φανταστούμε πόσα ΑΕΠ χρειαζόμαστε για να αποκαταστήσουμε τη ζημιά που έχειπροκληθεί από το 2000 έως και σήμερα στη χώρα μας. Η απάντηση είναι ακόμα πιο τρομακτική, καθώς θα χρειαζόμασταν ολόκληρο το παγκόσμιο ΑΕΠ που είναι περίπου ενενήντα τρισεκατομμύρια ευρώ (90.000.000.000.000 ευρώ). Επεκτείνοντας στο ερώτημαστο πόσα χρήματα χρειάζονται για την αποκατάσταση της ζημιάς που έχει υποστεί ο πλανήτης μας, μάλλον θα χρειαζόμασταν το υποθετικό ΑΕΠ ολόκληρου του Γαλαξία μας.
Φυσικά θα ήταν ασέβεια προς τη Μητέρα Φύση να μεταφραστεί η καταστροφή που έχει υποστεί η περιοχή μας (και η χώρα μας γενικότερα) σε χρήμα.Τα νούμερα τα παραθέσουμε μόνο και μόνο για να δείξουμε με απλό και κατανοητό τρόπο ότι οι πολιτικές, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι βιώσιμες και αειφορικές, καθώς οι καταστροφές γίνονται όλο και πιο βίαια, απαιτώντας ένα διαφορετικό τρόπο προσέγγισης.Έτσι δημιουργείται ένα ακόμη ερώτημα, υπάρχει ακόμη ελπίδα ή για κάθε τι άσχημο που συμβαίνει γύρω μας,θα έχουμε άλλοθι την κλιματική κρίση. Η απάντηση έχει ήδη αποκωδικοποιηθεί μέσα από έννοιες όπως: Αλλαγή Μοντέλου Διακυβέρνησης,Εκμοντερνισμός, Καινοτομία, ορθή χρήση σοφίας του ανθρώπου.
Ειδικότερα μιας και αναφέραμε την «καινοτομία» ασφαλή Δάση μπορούν να υπάρξουν μόνο μέσω της Ψηφιακής Δίδυμης Τεχνολογίας, η οποία αξιοποιεί ένα τεράστιο όγκο δεδομένων – πληροφοριών με σκοπό την εύρεση ενός Προγνωστικού Μοντέλου (PredictiveModeling), το οποίο θα εκτιμά όλο το φάσμα των απειλών, σε συνάρτηση με τα ζωτικά δεδομένα (VitalData) του Δάσους. Τα ζωτικά δεδομένα θα προκύπτουν με τη βοήθεια ενός αόρατου ματιού (Eye on the Forest), το οποίο θα παρακολουθεί και θα συλλέγει σε πραγματικό χρόνο, μεγάλο όγκο δεδομένων (θερμοκρασία, υγρασία και ξηρότητα εδάφους, ταχύτητα και διεύθυνση ανέμων, συσσώρευση καύσιμης ύλης,κτλ). Έτσι, οτιδήποτε είναι ορατό από το μάτι,θα μπορεί να συλλεχθεί (π.χ. με τη χρήση in situ αισθητήρων, άλλες διαθέσιμες εξωτερικές βάσεις δεδομένων, πανοραμικές κάμερες 360°, σαρωτές – Lidar υψηλής ακριβείας, UAV – Drones, κτλ.) και να επεξεργαστεί με σύγχρονες τεχνικές όπως: Ανάλυση Μεγάλου Όγκου Δεδομένων (BigDataAnalytics), Τεχνητή Νοημοσύνη (ArtificialIntelligence), Μηχανική Μάθηση (MachineLearning) και Πειραματικό Σχεδιασμό (ExperimentalDesign).
Για να «βελτιστοποιηθεί/ εκπαιδευτεί» όμως το Προγνωστικό Μοντέλο είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν και Παλαιότερες Χρονοσειρές Δεδομένων (HistoricalData), σε συνδυασμό με τα δεδομένα που θα καταγράφονται από τους αισθητήρες, καθώς και άλλες τεχνικές αιχμής όπως, Βαθιά Μάθηση (DeepLearning) και Ανίχνευση Ανωμαλιών (AnomalyDetection), με στόχο την αναγνώριση κρυφών σχέσεων και τάσεων μεταξύ των παραμέτρων (Variables, Inputs) που επηρεάζουν μια μεταβλητή απόκρισης (Responses, Outcomes), ώστε να αυξηθεί η διακριτική ικανότητα του μοντέλου πρόβλεψης και να παραχθεί «Συνέχεια» (Continuity).
Με την προϋπόθεση ότι τα Ψηφιακά Δίδυμα θα μοντελοποιηθούν σωστά, μπορεί να αποτελέσουν ισχυρή τεχνολογία, με απώτερο στόχο τη λήψη ορθολογικών σχεδιασμών και αποφάσεων σε επίπεδο και όχι μόνο πολιτικής προστασίας, Αναδιοργανώνοντας (Restructuring) και Ανασχεδιάζοντας (Reengineering) όλες τις Διαδικασίες, ώστε να Διαχειριστούμε τις όποιες Αλλαγές απαιτούνται (Management of Change), αλλά και να ελαχιστοποιήσουμε τους όποιους Κινδύνους (RiskManagement) προκύψουν, επιδεικνύοντας ταυτόχρονα Προσαρμοστικότητα (CompetitiveIntelligence) και Λειτουργική Αριστεία (OperationalExcellence).
Τέλος αξίζει να σημειωθεί πως η «Μητέρα Φύση», έστω και αν νομίζουμε πως μας εκδικείται, αντίθετα μας έχει δώσει μια μικρή πίστωση χρόνου γιατί πιστεύει πως μπορούμε να αλλάξουμε. Ειδικότερα και για το θέμα της έλλειψης οξυγόνου από τα Δάση – Δέντρα που της καταστρέφουμε, έχει προνοήσει για εμάς, καθώς υπολογίζεται ότι το 50 – 80% του οξυγόνου παράγεται στους ωκεανούς (2 στις 3 αναπνοές περίπου). Ας μην τους καταστρέψουμε και αυτούς.
«Τα πάντα εν σοφία εποίησε». Υπάρχει ακόμη ελπίδα η οποία είναι στα χέρια μας.
Ιωάννης Π. Παναγιωτούλιας, Postdoc, Ph.D, M.Sc, MBA, B.Sc.