Το ζήτημα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων πρέπει να αντιμετωπιστεί επειγόντως, ριζικά και αποτελεσματικά, με όρους όχι μόνο περιβαλλοντικούς και εθνικούς, αλλά και όρους ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας. Είναι ένα ζήτημα εξόχως πολιτικό αλλά ως αρμοδιότητα ανήκει αποκλειστικά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ως εκ τούτου το κεντρικό κράτος οφείλει να επιλύσει άμεσα σειρά κρίσιμων ζητημάτων, όπως η διασφάλιση πόρων για κατασκευή υποδομών, αλλά και να προχωρήσει άμεσα στις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις, που θα δίνουν στους Δήμους τη δυνατότητα να χωροθετούν τους χώρους και τα «πράσινα σημεία» στα οποία θα μπορούν να τοποθετηθούν και να λειτουργήσουν οι νέες εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων.
Αυτό τόνισε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Γ. Πατούλης σήμερα στην παρέμβασή του στη θεματική ενότητα «Νέες Τάσεις στο Ευρωπαϊκό Θεσμικό Πλαίσιο διαχείρισης απορριμμάτων και οι προκλήσεις για την Ελλάδα», των ανοικτών εκδηλώσεων ATHENS HILTON MONEY SHOW 2016.
«Δεν θέλω να σας κρύψω, υπογράμμισε ο κ. Πατούλης, πως η ελπίδα της ΚΕΔΕ ήταν ότι στην προγραμματική περίοδο 2014-2020, θα ξεκινούσε, επιτέλους, μια ορθολογική πολιτική διαχείρισης αποβλήτων στην Ελλάδα και θα καλύπτονταν όλοι οι νομικά δεσμευτικοί στόχοι (αύξηση ανακύκλωσης, διαλογή στη πηγή των βιοαποβλήτων, μείωση ταφής αποβλήτων κ.λπ.), παρά τη στενότητα του χρόνου.
Βασικά εργαλεία σε αυτή την προσπάθεια θα έπρεπε να είναι:
i. οι ρεαλιστικές και σύγχρονες, σύμφωνα με την κοινοτική και εθνική νομοθεσία, πολιτικές και στρατηγικές, οι σε βάθος μελετημένοι στόχοι και δράσεις και η ορθολογική κοστολόγηση των απαιτούμενων έργων και δράσεων σε ένα συνεκτικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων .
ii. τα περίπου 850 εκατομμύρια ευρώ (Δημόσια Δαπάνη) για έργα διαχείρισης στερεών αποβλήτων, που εγκρίθηκαν ήδη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014-2020».
Ωστόσο, όπως επεσήμανε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ ο νέος επιχειρησιακός και διαχειριστικός σχεδιασμός δημιουργεί το φόβο μιας χρονικά ανέφικτης στοχοθεσίας, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος για νέες καθυστερήσεις για τα απαιτούμενα έργα.
Ο κ. Πατούλης επεσήμανε ακόμη ότι στον ΕΣΔΑ παρουσιάζονται αυθαίρετα ως ρεαλιστικοί στόχοι, για τα επόμενα πέντε χρόνια, στόχοι που οριακά επιτυγχάνονται στις πιο προηγμένες χώρες της δυτικής Ευρώπης, και μάλιστα
χωρίς το αναγκαίο για αυτές τις νέες πολιτικές θεσμικό πλαίσιο και την απαραίτητη ενημέρωση των πολιτών, χωρίς να υπάρχουν αξιόπιστες αγορές δευτερογενών υλικών, αλλά και χωρίς την οποιαδήποτε μελετητική ωριμότητα των ακόμα απροσδιόριστων έργων, που πρέπει να εξειδικευτούν σε Τοπικά Σχέδια (ΤΣΔΑ) και σε Περιφερειακά Σχέδια (ΠΕΣΔΑ).
«Με βάση τα παραπάνω, υπογράμμισε, θεωρούμε ότι οι στόχοι του ΕΣΔΑ δεν προκύπτουν με τεκμηρίωση και εγκυμονούν σοβαροί κίνδυνοι αποτυχίας με επιπτώσεις για τους πολίτες και το περιβάλλον.
Κατά την άποψή μας , η εφαρμογή του νέου ΕΣΔΑ προϋποθέτει την επίλυση μιας σειράς κρίσιμων ζητημάτων, πέραν της στοχοθεσίας.
Θα αναφέρω ενδεικτικά :
• Διαθέσιμοι Πόροι για κατασκευή υποδομών και κοστολόγηση έργων με βάση το νέο ΕΣΔΑ
• Χρονικές καθυστερήσεις, αιρεσιμότητα , χρηματοδοτησιμότητα έργων .
• Το Λειτουργικό κόστος του νέου συστήματος, στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό σε περίοδο κρίσης.
• Αντιμετώπιση του προβλήματος της σύγχυσης αρμοδιοτήτων
• Επίλυση διάφορων θεσμικών ζητημάτων ( π.χ. νομοθετική ισχύς του σχεδίου, Αναθεώρηση λειτουργίας των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης , Προσωπικό Δήμων και προσλήψεις, χωροθετήσεις και Γ.Π.Σ., κλπ)
• Δημόσια χρηματοδότηση – έλεγχος και βαθμός εμπλοκής του ιδιωτικού τομέα
• Ενημέρωση – ευαισθητοποίηση πολιτών».
Για όλα τα παραπάνω ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ τόνισε ως αναγκαία την εφαρμογή ενός μοντέλου διαχείρισης στερεών αποβλήτων που θα βασίζεται:
i. Στην οικονομική στήριξη των Δήμων, μέσω ανακατεύθυνσης των πόρων που αφορούν στην διαχείριση των ΑΣΑ, για την άμεση εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης διαδικασίας ανακύκλωσης και κομποστοποίησης, σε κάθε Δήμο της χώρας
ii. Στην αποδοχή μίας Αρχής για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, από τα συναρμόδια Υπουργεία ώστε αυτά να έχουν ρόλο αποκλειστικά νομοθετικό ρυθμιστικό αφήνοντας τον επιχειρησιακό ρόλο μόνο στους φορείς της αυτοδιοίκησης (Δήμοι, ΦΟΔΣΑ κτλ).
iii. Στη θεσμοθέτηση ενός στρατηγικού σχεδίου βραχυπρόθεσμης και μεσοπρόθεσμης αντιμετώπισης του προβλήματος μέχρι την πλήρη εφαρμογή των προτεινομένων, με ολοκληρωμένα τεκμηριωμένη πρόβλεψη και διασφάλιση του οικονομικού, κοινωνικού και περιβαλλοντικού οφέλους ώστε να καλύπτονται οι επιταγές της εθνικής νομοθεσίας και οι δεσμεύσεις της χώρας μας προς την ΕΕ, χωρίς συγκυριακές αλλαγές και μικροπολιτικού χαρακτήρα σκοπιμότητες.
iv. Στην ανάδειξη και υποστήριξη καλών πρακτικών που ευθυγραμμίζονται με το πνεύμα και το γράμμα της εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας αλλά και της προβολής κακών πρακτικών του παρελθόντος με την αναλογούσα και δική μας ευθύνη που πρέπει ν’ αποφευχθούν στο μελλοντικό σχεδιασμό.
v. Στην άμεση χωροθέτηση δημοτικών σταθμών μεταφόρτωσης και την προώθηση της κομποστοποίησης, με την παράλληλη επιτάχυνση της κατασκευής ΣΜΑ και ΧΥΤΥ που καθυστερούν αδικαιολόγητα, αναπαράγοντας έτσι αρνητικές περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις.
vi. Την ενίσχυση του επιχειρησιακού ρόλου των ΦΟΔΣΑ, και τη θωράκισή τους με θεσμικές ρυθμίσεις που θα οδηγούν σε μία ευέλικτη και βιώσιμη αποτελεσματική λειτουργία.
«Θέλουμε, σημείωσε ο κ. Πατούλης, Φορείς Διαχείρισης με επιχειρησιακή ικανότητα, με εξοπλισμό, προσωπικό και μέσα που θα τους καθιστούν φορείς βιώσιμους λειτουργώντας ως θεματοφύλακας του περιβαλλοντικού κεκτημένου. Η Αυτοδιοίκηση Α΄ Βαθμού αναγνωρίζει την ανάγκη να υπάρξουν ριζικές αλλαγές στο μοντέλο διαχείρισης απορριμμάτων στη χώρα. Ωστόσο υπάρχουν και ζητήματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης, με πρώτο, η πληρωμή των προστίμων που έχουν ήδη επιβληθεί σε πολλούς μικρούς, κυρίως νησιωτικούς Δήμους, χωρίς οι ίδιοι να ευθύνονται για την αδυναμία τους να διαχειριστούν το πρόβλημα των απορριμμάτων. Είναι επίσης ανάγκη η Πολιτεία να προχωρήσει άμεσα στις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις, που θα δίνουν στους Δήμους τη δυνατότητα να χωροθετούν τους χώρους και τα «πράσινα σημεία» στα οποία θα μπορούν να τοποθετηθούν και να λειτουργήσουν οι νέες εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων».
Τέλος ο κ. Πατούλης, αναφέρθηκε σειρά πρωτοβουλιών που έχει αναλάβει η ΚΕΔΕ για το ζήτημα της διαχείρισης των αστικών αποβλήτων καθώς και στο σημαντικό και με διεθνείς παρουσίες συνέδριο που πραγματοποιείται την ερχόμενη εβδομάδα στην Αλεξανδρούπολη με τίτλο: «Μοντέλα Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και ο Ρόλος των Ο.Τ.Α. – Εκτίμηση Χωρικών, Πληθυσμιακών και Οικονομικών Παραμέτρων», όπου και αναμένεται να προσδιοριστεί η στρατηγική της Αυτοδιοίκησης και τα μοντέλα διαχείρισης που θα βασίζονται στην επιστημονική γνώση, τη διεθνή εμπειρία, την οικονομικότητα, τη περιβαλλοντική ευθύνη και πάνω απ’ όλα τη κοινωνική αποδοχή.
«Σε κάθε περίπτωση , το επόμενο διάστημα η Κ.Ε.Δ.Ε. θα αναλάβει και νέες πρωτοβουλίες προκειμένου να καλύψουμε το χαμένο χρόνο και να συμβάλλουμε δημιουργικά στην εθνική προσπάθεια να αποκτήσει επιτέλους η χώρας μας ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης των απορριμμάτων της, που θα ανταποκρίνεται στις ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις, θα σέβεται το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής των πολιτών και το κυριότερο, θα είναι οικονομικά βιώσιμο και δεν θα κοστίζει ακριβά στους δημότες».