Δέκα βήματα για αποτελεσματική διοικητική μεταρρύθμιση, που στοχεύει στην αποκέντρωση (γ΄μέρος)

του Ράλλη Γκέκα Δρ. Οικονομικών ΤΑ

Το παρόν αποτελεί το τρίτο και τελευταίο μέρος του άρθρου, στο οποίο ολοκληρώνεται η παρουσίαση των βημάτων για το σχεδιασμό μιας αποτελεσματικής διοικητικής μεταρρύθμισης, με βάση τον οδηγό που έχει επεξεργαστεί ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Αλληλοβοήθειας (ΟΟΣΑ).

Υπενθυμίζεται ότι τα 10 βήματα που προτείνει ο ΟΟΣΑ είναι τα εξής:

1. Διευκρίνιση των αρμοδιοτήτων, που έχουν ανατεθεί σε διαφορετικά κυβερνητικά επίπεδα,
2. Εξασφάλιση ότι όλες οι αρμοδιότητες που αποκεντρώνονται, χρηματοδοτούνται επαρκώς,
3. Ενίσχυση της δημοσιονομικής αυτονομίας της ΤΑ καθώς και προώθηση των διαδικασιών λογοδοσίας,
4. Υποστήριξη της διαχειριστικής ικανότητας της ΤΑ,
5. Δημιουργία επαρκών μηχανισμών συντονισμού μεταξύ των βαθμίδων διακυβέρνησης,
6. Υποστήριξη της διαδημοτικής συνεργασίας,
7. Ενίσχυση της καινοτόμου και πειραματικής διακυβέρνησης και προώθηση της εμπλοκής των πολιτών,
8. Αξιοποίηση των ασύμμετρων ρυθμίσεων αποκέντρωσης,
9. Βελτίωση της διαφάνειας και ενίσχυση της διαδικασίας συλλογής δεδομένων ώστε η παρακολούθηση των επιδόσεων να καταστεί περισσότερο αποτελεσματική και
10. Ενίσχυση των εθνικών πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης και των συστημάτων εξισορρόπησης.

Για την καλύτερη παρουσίαση αποφασίστηκε στο πρώτο και δεύτερο μέρος να παρουσιαστούν τα βήματα 1-7. Παρακάτω παρουσιάζονται τα τρία τελευταία βήμα ακολουθώντας την ίδια μεθοδολογία:

• συνοπτική περιγραφή,
• ορισμένες εξειδικευμένες προτροπές του ΟΟΣΑ και εκεί που κρίθηκε ενδιαφέρον, συγκρίσεις με τις Ελληνικές προσπάθειες διοικητικής μεταρρύθμισης, 
• καλές πρακτικές εφαρμογής, αυτών των επί μέρους πολιτικών, με έμφαση σε ευρωπαϊκά κράτη.

Τέλος το άρθρο αυτό ολοκληρώνεται με τα συμπεράσματα.

Βήμα 8ο: Αξιοποίηση των ασύμμετρων ρυθμίσεων αποκέντρωσης

Η ασύμμετρη αποκέντρωση αναφέρεται στο γεγονός ότι οι πολιτικές, διοικητικές και φορολογικές ρυθμίσεις στο ίδιο κυβερνητικό επίπεδο, μπορεί να διαφέρουν.

Ιδιαίτερες επισημάνσεις

• Η ασύμμετρη αποκέντρωση αξιοποιείται όταν αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και χωρικής ανάπτυξης. Η ασύμμετρη αποκέντρωση δεν είναι αυτοσκοπός, είναι ένα μέσο για την επίτευξη στόχων πολυεπίπεδης διακυβέρνησης. Ο «Κλεισθένης» προσπάθησε να θεσμοθετήσει κάτι ανάλογο, αλλά εκ του αποτελέσματος, φάνηκε ότι η ατολμία του ήταν πολιτική επιλογή, αφού στόχος του προγράμματος ήταν η αλλαγή του εκλογικού συστήματος των δήμων και περιφερειών.
• Η ασύμμετρη αποκέντρωση πρέπει να υποστηρίζεται από αποτελεσματικούς μηχανισμούς κάθετου και οριζόντιου συντονισμού.
• Η ασύμμετρη αποκέντρωση πρέπει να συμβαδίζει με ένα αποτελεσματικό σύστημα αναδιανομής/ εξισορρόπησης.
• Ο τύπος ασύμμετρης αποκέντρωσης πρέπει να είναι καλά καθορισμένος (πολιτικός, διοικητικός / διαχειριστικός ή / και δημοσιονομικός) και να έχει σαφή λογική, καθώς οι στόχοι και τα μέσα θα διαφέρουν σε κάθε περίπτωση.
• Ο τρόπος χορήγησης ασύμμετρων ευθυνών πρέπει να είναι σαφής για όλους τους παράγοντες και αμοιβαία κατανοητός.
• Μια προσέγγιση ασύμμετρης αποκέντρωσης θα πρέπει να βασίζεται στον διάλογο, στη διαφάνεια και τις συμφωνίες μεταξύ όλων των κύριων ενδιαφερομένων.
• Στο μέτρο του δυνατού, η συμμετοχή σε μια ασύμμετρη ρύθμιση πρέπει να παραμείνει προαιρετική. Η κεντρική κυβέρνηση ή μία υψηλότερη βαθμίδα, μπορεί να αναλάβει την ευθύνη για την παροχή υπηρεσιών.
• Θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν διάφορα κίνητρα (όχι μόνο οικονομικά) για την προώθηση της συμμετοχής σε εθελοντικά προγράμματα ή πιλοτικές εμπειρίες.
• Πρέπει να υπάρχει ένα σαφώς καθορισμένο και διαφανές σύστημα έγκρισης για υποψήφιους ΟΤΑ.
• Οι συνέπειες της ασύμμετρης αποκέντρωσης θα πρέπει να παρακολουθούνται προσεκτικά, σε τακτική βάση και τα αποτελέσματα αυτών των αξιολογήσεων θα πρέπει να αξιοποιούνται για την αναθεώρηση των σχεδίων, εάν κριθεί αναγκαίο.
• Πρέπει να οργανωθεί ένα σύστημα διάχυσης των ορθών πρακτικών και διδαγμάτων από τις ασύμμετρες ρυθμίσεις.
• Είναι σημαντικό να διατηρηθεί ένας λογικός αριθμός ασύμμετρων ρυθμίσεων εντός της ίδιας χώρας, για να περιοριστεί το κόστος και η πολυπλοκότητα του συντονισμού.

Καλές Πρακτικές

Στη Δημοκρατία της Τσεχίας, κατά τη διαδικασία αποκέντρωσης, οι αρμοδιότητες των 76 καταργημένων κρατικών περιφερειών μεταφέρθηκαν, σε μεγάλο βαθμό, σε 205 δήμους με εκτεταμένες εξουσίες. Οι μικρότεροι δήμοι, λόγω της έλλειψης διαχειριστικής ικανότητας, μπορούν να μεταβιβάζουν πρόσθετες αρμοδιότητες, που δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να παράσχουν, στους δήμους με εκτεταμένες αρμοδιότητες.

Στη Δανία, από το 2012 έως το 2015, εννέα τοπικές κοινότητες έλαβαν εξαιρέσεις προκειμένου να δοκιμάσουν νέους τρόπους υλοποίησης των καθηκόντων τους, σε ένα πείραμα πολιτικής, γνωστό ως πρωτοβουλία του «ελεύθερου δήμου». Ο κύριος στόχος ήταν η απλούστευση, η καινοτομία, η ποιότητα και μια πιο συνεκτική προσέγγιση του κάθε πολίτη. Πολλά από τα πειράματα επικεντρώνονται στην απασχόληση. Το πείραμα του Ελεύθερου Δήμου αξιολογείται, προκειμένου να αποτελέσει τη βάση για πιθανή μελλοντική νομοθετική παρέμβαση για όλους τους δήμους. Η έννοια των ελεύθερων δήμων συνεχίζεται, σε μια προσαρμοσμένη μορφή, μέχρι το 2019 και επεκτείνεται σε περισσότερες κοινότητες.

Στην Ιταλία, η μεταρρύθμιση του 2014 δημιούργησε το νομικό πλαίσιο για την εισαγωγή διαφοροποιημένης διακυβέρνησης σε δέκα μεγάλες μητροπολιτικές περιοχές – Μπάρι, Μπολόνια, Φλωρεντία, Γένοβα, Μιλάνο, Νάπολη, Ρέτζιο Καλάμπρια, Ρώμη, Τορίνο και Βενετία – και τέσσερις επιπλέον πόλεις σε ειδικές περιοχές: Κατάνια, Μεσίνα και Παλέρμο στη Σικελία, καθώς και Κάλιαρι στη Σαρδηνία.

Στη Σουηδία, οι ίδιες οι κομητείες εφάρμοσαν, σταδιακά και οικειοθελώς, την περιφερειακή αναδιοργάνωση από τη δεκαετία του 1990. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ασύμμετρη και την, εκ των κάτω προς τα άνω, περιφερειοποίηση ως μια σταδιακή και πειραματική διαδικασία (ένα εργαστήριο περιφερειοποίησης). Η εθελοντική μεταρρύθμιση τελικά οδήγησε στην απόφαση να επεκταθεί η μεταρρύθμιση, ώστε να καλύψει όλες τις σουηδικές κομητείες από τις αρχές του 2019. Η βασική ιδέα είναι ότι η χάραξη αποκεντρωμένης πολιτικής οδηγεί σε περισσότερη καινοτομία στη διακυβέρνηση.

Βήμα 9ο: Βελτίωση της διαφάνειας και ενίσχυση της συλλογής δεδομένων, ώστε η παρακολούθηση των επιδόσεων να καταστεί περισσότερο αποτελεσματική

Η διαφάνεια μπορεί να οριστεί ως άνοιγμα προς το ευρύ κοινό, όσον αφορά σε μια συνολική και λεπτομερή εικόνα των δομών, διαδικασιών, οικονομικών, λειτουργιών, καθαρής θέσης και αποτελεσμάτων της κυβέρνησης. Περιλαμβάνει δημόσια πρόσβαση σε αξιόπιστες, έγκαιρες και εύκολα κατανοητές πληροφορίες, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση των κυβερνητικών διαδικασιών λήψης αποφάσεων. Εξάλλου, οι ελεύθερα διαθέσιμες πληροφορίες επιτρέπουν τη μέτρηση των επιδόσεων και τη συγκριτική αξιολόγηση μεταξύ ΟΤΑ και των οργανισμών τους.

Η συλλογή δεδομένων αναφέρεται στην ικανότητα των κυβερνητικών φορέων να συλλέγουν και να διαδίδουν πληροφορίες σχετικά με τις δραστηριότητές τους.

Η παρακολούθηση της απόδοσης αναφέρεται στην ικανότητα των πολιτών, του ιδιωτικού τομέα και άλλων ενδιαφερόμενων μερών, να γνωρίζουν τι πράττουν οι ΟΤΑ και πόσο αποτελεσματικοί είναι.

Ιδιαίτερες επισημάνσεις

• Οι εθνικές κυβερνήσεις πρέπει να αναπτύξουν συστήματα παρακολούθησης της απόδοσης των πολιτικών αποκέντρωσης και περιφερειακής ανάπτυξης. Τα συστήματα αυτά πρέπει να παραμείνουν απλά, με έναν λογικό αριθμό απαιτήσεων / δεικτών. Το οικονομικό παρατηρητήριο θα μπορούσε να αναλάβει ένα τέτοιο ρόλο, μετακινούμενο από τον κατασταλτικό – τιμωρητικό του χαρακτήρα.
• Οι ΟΤΑ πρέπει να υπόκεινται σε κανονισμούς και δημοσιονομικούς κανόνες, για τη διασφάλιση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της δημοσιονομικής βιωσιμότητας. Αυτοί περιλαμβάνουν συνήθως τη συμμόρφωση με τους νόμους και τις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων για τις χρηματοοικονομικές ροές, τα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις.
• Οι ΟΤΑ πρέπει να ενθαρρυνθούν να υιοθετήσουν προληπτικές πολιτικές για την έκφραση προτιμήσεων και να ενθαρρύνουν την εμπλοκή των πολιτών.
• Η δημιουργία ανεξάρτητων οργανισμών αξιολόγησης μπορεί να αποβεί επωφελής για την αξιοπιστία της πολιτικής, την εμπιστοσύνη και μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της αποδοχής των αποτελεσμάτων παρακολούθησης και αξιολόγησης.

Καλές Πρακτικές

Η Ιταλία έδινε πάντα μεγάλη προσοχή στην κατασκευή και τη χρήση συστημάτων δεικτών, στην παρακολούθηση της εφαρμογής των προγραμμάτων (δείκτες χρηματοδότησης και παραγωγής), στη στήριξη διαδικασιών χάραξης πολιτικής και στην ανάλυση των αποτελεσμάτων πολιτικής (στατιστικοί δείκτες). Καθ ‘όλη τη διάρκεια του κύκλου προγραμματισμού, διατίθενται σημαντικοί οικονομικοί και οργανωτικοί πόροι, αφενός, για την κατασκευή και την επικαιροποίηση ενός εθνικού συστήματος παρακολούθησης και αφετέρου, για τη διαθεσιμότητα έγκαιρων και χωροταξικών στατιστικών στοιχείων για όλους τους τομείς πολιτικής, που σχετίζονται με την περιφερειακή ανάπτυξη.

Η Νορβηγία έχει εφαρμόσει το KOSTRA, ένα ολοκληρωμένο σύστημα παρακολούθησης και διάδοσης πληροφοριών, σχετικά με τις κυβερνητικές επιχειρήσεις και τις επιδόσεις. Το σύστημα KOSTRA θεωρείται κορυφαία ορθή πρακτική όσον αφορά τη διαφάνεια της κυβέρνησης.

Βήμα 10ο: Ενίσχυση των εθνικών πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης και των συστημάτων εξισορρόπησης

Οι εθνικές πολιτικές περιφερειακής ανάπτυξης είναι απαραίτητες για τη μείωση των χωρικών ανισοτήτων και την ενίσχυση των δεσμών μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, καθώς οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις έχουν ασύμμετρες επιπτώσεις στις περιφέρειες και τις πόλεις και τείνουν να αυξάνουν τις ανισότητες.

Στις περισσότερες χώρες, οι περιφέρειες έχουν διαφορετικές δημοσιονομικές δυνατότητες και ποικίλες δημοσιονομικές ανάγκες και ως εκ τούτου ποικίλλουν ως προς την ικανότητα παροχής περιφερειακών δημόσιων υπηρεσιών.

Οι επιχορηγήσεις εξισορρόπησης χρησιμοποιούνται για τη μείωση των δημοσιονομικών ανισοτήτων μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης και της ΤΑ (κατακόρυφο δημοσιονομικό χάσμα), και μεταξύ των ΟΤΑ (οριζόντιο δημοσιονομικό χάσμα). Ο στόχος της εξισορρόπησης των δημόσιων οικονομικών συνίσταται στο να επιτραπεί στη διακυβέρνηση των ΟΤΑ να παρέχει συγκρίσιμα επίπεδα τοπικών δημόσιων υπηρεσιών, με συγκρίσιμα φορολογικά βάρη (γεωγραφική διάσταση της φορολογικής δικαιοσύνης).

Η περιφερειακή και τοπική εξισορρόπηση των δημόσιων οικονομικών θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μέσω ενός κεντρικού προγράμματος. Μπορεί επίσης να επιτευχθεί μέσω δύο τύπων οριζόντιων προγραμμάτων (διαπεριφερειακή ή τοπική εξισορρόπηση), όπου οι πλούσιες περιφερειακές / τοπικές κυβερνήσεις συμβάλλουν στις «φτωχές» περιφέρειες και δήμους. Οι τοπικές κυβερνήσεις λαμβάνουν επιχορήγηση από αυτήν την ομάδα σύμφωνα με ένα καθορισμένο πρότυπο εξισορρόπησης. Στο πλαίσιο ενός οριζόντιου προγράμματος εξισορρόπησης, η κεντρική κυβέρνηση συγκεντρώνει πόρους από πλουσιότερους ΟΤΑ και τους διανέμει στις φτωχότερες περιοχές. Στο πλαίσιο ενός προγράμματος αλληλεγγύης, το πρόγραμμα εξισορρόπησης διοικείται από τις ίδιες τις περιφέρειες.

Ιδιαίτερες επισημάνσεις

• Οι πολιτικές δημοσιονομικής εξισορρόπησης πρέπει να συνοδεύονται από προληπτικές πολιτικές περιφερειακής ανάπτυξης για την αντιστάθμιση των δυνητικά αρνητικών κινήτρων τέτοιων συστημάτων.
• Οι ρυθμίσεις εξισορρόπησης πρέπει να σχεδιαστούν προσεκτικά όσον αφορά στην προώθηση των φορολογικών και αναπτυξιακών προσπαθειών των ΟΤΑ.
• Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να προσπαθήσουν να σέβονται τις ακόλουθες αρχές, κατά το σχεδιασμό και την εφαρμογή των κρατικών επιχορηγήσεων:
• Κρατήστε το απλό. Κατά το σχεδιασμό των επιχορηγήσεων εξισορρόπησης, η «σκληρή» δικαιοσύνη είναι προτιμότερη από την ακριβή ή πλήρη δικαιοσύνη, εάν επιτύχει ευρύτερη αποδοχή και βιωσιμότητα.
• Η εστίαση σε έναν ενιαίο στόχο και ο σχεδιασμός να είναι συνεπής με αυτόν το στόχο. Ο καθορισμός πολλών στόχων σε ένα ενιαίο πρόγραμμα επιχορηγήσεων ελλοχεύει τον κίνδυνο να μην επιτύχει κανένας από αυτούς.
• Εισαγωγή ανώτατων ορίων στα κεφάλαια επιχορηγήσεων εξισορρόπησης. Αυτά τα όρια θα μπορούσαν να συνδεθούν με τους μακροοικονομικούς δείκτες προκειμένου να διασφαλιστεί η σταθερότητα και η προβλεψιμότητα της χρηματοδότησης της επιχορήγησης.
• Είναι επιθυμητό να επανεξετάζεται περιοδικά το πρόγραμμα επιχορηγήσεων εξισορρόπησης – πχ. ανά πενταετία – και να ανανεώνεται. Υπενθυμίζεται ότι στη χώρα μας το σύστημα κατανομής των ΚΑΠ σχεδιάστηκε το 2013. Είχε στη αρχή κάποιες «μεταβατικές» διατάξεις (όρια αύξησης και μείωσης), που ακόμα ισχύουν, με αποτέλεσμα να προκαλούνται πολλές τριβές μεταξύ των ΟΤΑ.
• Προσδιορίστε τόσο το συνολικό ποσό των πόρων, που χρησιμοποιούνται για τις επιχορηγήσεις, όσο και τις κατανομές. Τα συστήματα με βάση την αλληλεγγύη είναι πιο πιθανό να επιτύχουν τη σωστή ισορροπία σε ένα πρότυπο αλγόριθμο.
• Εξισορρόπηση της κατά κεφαλήν δημοσιονομικής ικανότητας με ένα καθορισμένο πρότυπο, προκειμένου να επιτευχθεί χωριστή δημοσιονομική εξισορρόπηση μεταξύ των διαφόρων ΟΤΑ, που ομαδοποιούνται βάσει διαφορών μεγέθους / κατηγορίας και αστικών / αγροτικών. Ένα τέτοιο πρότυπο θα καθορίζει τη συνολική συγκέντρωση και τις κατανομές. Η εξισορρόπηση των δημοσιονομικών αναγκών επιτυγχάνεται καλύτερα μέσω της προσέγγισης της ζήτησης (π.χ. πληθυσμού σχολικής ηλικίας για σχολική χρηματοδότηση). Εναλλακτικά, η εξισορρόπηση των δημοσιονομικών αναγκών μπορεί να επιτευχθεί μέσω τομεακών επιχορηγήσεων, οι οποίες ενισχύουν επίσης τη λογοδοσία βάσει αποτελεσμάτων. Είναι γνωστό ότι ποτέ σχεδόν δεν εφαρμόστηκε στην Ελλάδα ο νόμος που όριζε το συνολικό ποσό χρηματοδότησης των ΚΑΠ.
• Το πρόγραμμα εξισορρόπησης δεν πρέπει να εξεταστεί μεμονωμένα και ανεξάρτητα από το ευρύτερο δημοσιονομικό σύστημα, ιδίως τις ειδικές επιχορηγήσεις.
• Αναγνώριση του μεγέθους του πληθυσμού, της περιοχής που εξυπηρετείται και του αστικού / αγροτικού χαρακτήρα των υπηρεσιών για τη χορήγηση επιχορηγήσεων στις τοπικές κυβερνήσεις. Δημιουργήστε χωριστά κονδύλια για κάθε τύπο δήμου
• Καθιέρωση διατάξεων που εξασφαλίζουν ότι όλοι οι ΟΤΑ λαμβάνουν τουλάχιστον ποσό που ελάμβαναν ως γενικές επιχορηγήσεις κατά την περίοδο πριν από τη μεταρρύθμιση. Η πολιτική αυτή άποψη δημιουργεί προβλήματα στην αλλαγή του τρόπου κατανομής των ΚΑΠ. Εποχές που δεν υπάρχει γενναία αύξησης της «πίττας», η διόρθωση των «αδικιών» σε ορισμένους δήμους δεν θα αφήνει περιθώριο της αποφυγής δημοσιονομικού σοκ σε άλλους.
• Βεβαιωθείτε ότι ακούγονται όλοι οι ενδιαφερόμενοι και ότι υπάρχει μια κατάλληλη πολιτική συμπαράσταση, σχετικά με τις αρχές εξισορρόπησης και το επίπεδο εξισορρόπησης.

Καλές Πρακτικές

Στις σκανδιναβικές χώρες, (Δανία, Φινλανδία, Σουηδία και Νορβηγία), οι ΟΤΑ είναι κυρίως αυτοχρηματοδοτούμενοι, αλλά λαμβάνουν κεντρική βοήθεια για την υγεία, την εκπαίδευση, την κοινωνική πρόνοια και την εξισορρόπηση των τοπικών δημοσίων δαπανών. Σε γενικές γραμμές, οι ειδικές επιχορηγήσεις σχετίζονται άμεσα με παράγοντες ζήτησης για την Τοπική Δημόσια Υπηρεσία. Τα τοπικά προγράμματα εξισορρόπησης της δημοσιονομικής ικανότητας χρησιμοποιούν ένα σαφές πρότυπο εξισορρόπησης. Η διαχείριση του προγράμματος πραγματοποιείται με βάση τις αρχές αλληλεγγύης (οι φορολογικά πλούσιοι δήμοι συμβάλλουν στο χρηματοδοτικό καλάθι και οι φορολογικά φτωχότεροι δήμοι λαμβάνουν από το καλάθι, σε ένα πρόγραμμα οριζόντιας εξισορρόπησης). Στη Νορβηγία η εξισορρόπηση των δαπανών είναι οργανωμένη με βάση τις αρχές της αλληλεγγύης. Στη Δανία και τη Νορβηγία χρησιμοποιούνται προγράμματα αλληλεγγύης για μικρότερους ΟΤΑ, βόρειες επαρχίες και ταχύτερα αναπτυσσόμενες τοπικές κυβερνήσεις. Η Φινλανδία και η Σουηδία χρησιμοποιούν ένα κεντρικό πρόγραμμα εξισορρόπησης για επιλεγμένες υπηρεσίες, όπως η υγεία, η εκπαίδευση και οι κοινωνικές υπηρεσίες.

Συμπεράσματα

Όπως από την αρχή επισημάνθηκε, η σειρά αυτή των άρθρων είχε ως στόχο να συμβάλει στη συζήτηση για την αποκέντρωση. Οι λόγοι που οδηγούν τη χώρα μας σε αυτή τη συζήτηση είναι πολλοί:

• Καταρχήν, η χώρα μας θεωρείται ότι διαθέτει ένα από τα πιο συγκεντρωτικά κράτη της Ευρώπης.
• Δεύτερον, δεν ακολουθεί τις σύγχρονες τάσεις, που επικρατούν τόσο στην Ευρώπη, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο, σε σχέση με τις διοικητικές μεταρρυθμίσεις.
• Τρίτον, δεν προετοιμάζεται να αντιμετωπίσει τα σύγχρονα προβλήματα, που προκαλούνται τόσο από την παγκοσμιοποίηση, την αστικοποίηση, τα μεταναστευτικά ρεύματα, τις τεχνολογικές αλλαγές, αλλά και από τα νέα οικονομικά δεδομένα, που απαιτούν ένα διαφορετικό ρόλο από την ΤΑ.
• Τέλος και ίσως σπουδαιότερο, η χώρα μας, στη σημερινή συγκυρία, που το ζητούμενο της είναι η ανάκαμψη/ ανάπτυξη, θα πρέπει να δημιουργήσει εκείνη τη δημόσια οργανωτική υποδομή και διάρθρωση, ώστε όχι μόνο να υποδεχθεί αναπτυξιακούς ρυθμούς αλλά και να τους διευκολύνει.

Η αποκέντρωση δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά πρέπει να αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής χωρικής ανάπτυξης. Τα αποτελέσματα της αποκέντρωσης εξαρτώνται, σε μεγάλο βαθμό, από τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζεται και υλοποιείται.

Πρέπει να υιοθετηθεί ρεαλιστική προσέγγιση της αποκέντρωσης, με βάση μια εις βάθος ανάλυση και συζήτηση των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών της χώρας. Ακόμα και αν μια μεταρρύθμιση αποκέντρωσης είναι καλά σχεδιασμένη, μπορεί να αντιμετωπίσει προκλήσεις στην εφαρμογή της, λόγω του πολύπλοκου και συστημικού της χαρακτήρα. Η αποκέντρωση μπορεί να προκαλέσει απροσδόκητα και ανεπιθύμητα αποτελέσματα Δεν είναι υπόθεση ενός νομοσχεδίου. Πρέπει να λάβει την προσοχή που της αξίζει με καλό σχεδιασμό, ολοκληρωμένη παρέμβαση, που θα καλύπτει το σύνολο του δημόσιου τομέα, επιχειρησιακό σχέδιο εφαρμογής, μηχανισμούς διαβούλευσης, υποστήριξης, ελέγχου και ανάδρασης.

Η αξιοποίηση της αποκέντρωσης για την περιφερειακή ανάπτυξη είναι ιδιαίτερα σημαντική. Οι περιφέρειες και οι δήμοι διαθέτουν ικανότητα και ευελιξία και είναι κατάλληλοι για το σχεδιασμό και την εφαρμογή στρατηγικών περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης, αποκαλύπτοντας και προβάλλοντας τοπικά συγκριτικά πλεονεκτήματα.

Για περισσότερα:

2019. OECD Making Decentralisation Work. A Handbook for Policy Makers. Multilevel Governance Studies. OECD. Paris