του Ράλλη Γκέκα Δρ. Οικονομικών ΤΑ

Η αποκέντρωση δεν είναι μία εύκολη διαδικασία και τα αποτελέσματά της δεν είναι εκ των προτέρων γνωστά, πόσο μάλλον πάντοτε θετικά. Η αποτελεσματικότητα των διοικητικών μεταρρυθμίσεων, που σκοπεύουν στην αποκέντρωση, σε μεγάλο βαθμό, εξαρτάται από το σωστό σχεδιασμό.

Το άρθρο αυτό αποτελεί το τελευταίο της σειράς για την αποκέντρωση. Λόγω του μεγέθους του και για τη διευκόλυνση των αναγνωστών θα χωριστεί σε τρία επιμέρους μέρη. Το άρθρο, στηρίζεται σε οδηγό που έχει επεξεργαστεί ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Αλληλοβοήθειας (ΟΟΣΑ), για τα 10 βήματα που θα πρέπει να ακολουθήσει ο σχεδιασμός διοικητικής μεταρρύθμισης, που στοχεύει στην αποκέντρωση.

Όπως ήδη έχει τονιστεί, η αποκέντρωση δεν είναι μία εύκολη διαδικασία και τα αποτελέσματά της δεν είναι εκ των προτέρων γνωστά, πόσο μάλλον πάντοτε θετικά. Η αποτελεσματικότητα των διοικητικών μεταρρυθμίσεων, που σκοπεύουν στην αποκέντρωση, σε μεγάλο βαθμό, εξαρτάται από το σωστό σχεδιασμό.

Ο σχεδιασμός αυτός πρέπει να περιλαμβάνει ορισμένα πολύ βασικά χαρακτηριστικά, στα οποία έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενα άρθρα. Τα χαρακτηριστικά αυτά σχετίζονται με το ότι η αποκέντρωση:

• δεν αφορά μόνο στην Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά στο σύνολο του δημόσιου τομέα,
• πρέπει να έχει ολοκληρωμένη μορφή,
• πρέπει να συνοδεύεται από πόρους (όχι μόνο χρηματοδοτικούς αλλά και ανθρώπινους), καθώς και από υποδομές και εξοπλισμό,
• πρέπει να υποστηρίζεται από αποτελεσματικούς εξειδικευμένους μηχανισμούς,
• πρέπει να προωθεί τη διαβούλευση και συνεργασία, οριζόντια και κάθετη,
• πρέπει να είναι αντικείμενο δημοκρατικού ελέγχου και να παρέχει τη δυνατότητα παρεμβάσεων, εκεί που τα ενδιάμεσα αποτελέσματα δεν ικανοποιούν τους όρους και τις προσδοκίες του σχεδιασμού, 
• πρέπει να προωθεί την καινοτομία και την ανάπτυξη.

Τα 10 βήματα που προτείνει ο ΟΟΣΑ εξειδικεύουν αυτές τις γενικές κατευθύνσεις και είναι τα εξής:

1. Διευκρίνιση των αρμοδιοτήτων, που έχουν ανατεθεί σε διαφορετικά κυβερνητικά επίπεδα,
2. Εξασφάλιση ότι όλες οι αρμοδιότητες που αποκεντρώνονται, χρηματοδοτούνται επαρκώς,
3. Ενίσχυση της δημοσιονομικής αυτονομίας της ΤΑ καθώς και προώθηση των διαδικασιών λογοδοσίας,
4. Υποστήριξη της διαχειριστικής ικανότητας της ΤΑ,
5. Δημιουργία επαρκών μηχανισμών συντονισμού μεταξύ των βαθμίδων διακυβέρνησης,
6. Υποστήριξη της διαδημοτικής συνεργασίας,
7. Ενίσχυση της καινοτόμου και πειραματικής διακυβέρνησης και προώθηση της εμπλοκής των πολιτών,
8. Αξιοποίηση των ασύμμετρων ρυθμίσεων αποκέντρωσης,
9. Βελτίωση της διαφάνειας και ενίσχυση της διαδικασίας συλλογής δεδομένων ώστε η παρακολούθηση των επιδόσεων να καταστεί περισσότερο αποτελεσματική και
10. Ενίσχυση των εθνικών πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης και των συστημάτων εξισορρόπησης.

Για κάθε ένα από τα βήματα αυτά παρουσιάζεται παρακάτω μία συνοπτική περιγραφή του, εξειδικεύονται ορισμένες από τις προτροπές του ΟΟΣΑ και πραγματοποιούνται, εκεί που κρίθηκε ενδιαφέρον, συγκρίσεις με τις Ελληνικές προσπάθειες διοικητικής μεταρρύθμισης. Τέλος, αναδεικνύονται καλές πρακτικές εφαρμογής, αυτών των επί μέρους πολιτικών, με έμφαση σε ευρωπαϊκά κράτη.

Πιστεύουμε ότι αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να ολοκληρωθεί η σειρά των άρθρων, που περιελάμβανε τον ορισμό, τα μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα της αποκέντρωσης, τις σύγχρονες τάσεις στις διοικητικές μεταρρυθμίσεις, τον καινούργιο ρόλο των περιφερειών και των μητροπολιτικών περιοχών και τη θέση της χώρας μας στο διεθνές αυτοδιοικητικό περιβάλλον.

Βήμα 1^ο: Διευκρίνιση των αρμοδιοτήτων που έχουν ανατεθεί σε διαφορετικά κυβερνητικά επίπεδα

Η διαφανής κατανομή των αρμοδιοτήτων σημαίνει ότι οι αρμοδιότητες των διαφόρων βαθμίδων διακυβέρνησης έχουν κωδικοποιηθεί λεπτομερώς σε νομικά και κανονιστικά πλαίσια ή / και διαβαθμιδικές συμφωνίες. Η κωδικοποίηση αυτή θα αποσαφηνίζει το ρόλο των διαφόρων βαθμίδων διακυβέρνησης στην πολιτική, στη νομοθεσία, στα πρότυπα, στην εποπτεία, στη χρηματοδότηση, στην παροχή / διαχείριση, στην παραγωγή, στη διανομή, στην παρακολούθηση των επιδόσεων, στην αξιολόγηση, στις καταγγελίες των πολιτών και τους μηχανισμούς ανάδρασης και επανόρθωσης.

Ιδιαίτερες επισημάνσεις

• Η σαφής ανάθεση είναι κρίσιμη για την υπευθυνότητα, την παρακολούθηση και την αποτελεσματικότητα. Όσο περισσότερο αρμόζει η διαχείριση μίας αρμοδιότητας σε διαφορετικές βαθμίδες διακυβέρνησης, τόσο μεγαλύτερη σαφήνεια απαιτείται για να μειωθούν οι επικαλύψεις. Η έλλειψη σαφήνειας στην κατανομή των αρμοδιοτήτων και η διάχυση του πολιτικού κόστους αναδείχθηκαν με τον πιο τραγικό τρόπο στο Μάτι, το καλοκαίρι του 2018.
• Η σαφήνεια δεν συνεπάγεται την αποφυγή κοινών ευθυνών – αρμοδιοτήτων, καθώς αυτό είναι σχεδόν αδύνατο. Αυτό σημαίνει ότι ο τρόπος κατανομής των αρμοδιοτήτων, πρέπει να είναι σαφής και αμοιβαία κατανοητός. Η σαφήνεια αναφέρεται τόσο στους θεσμούς όσο και στους πολίτες.
• Εξασφάλιση ισορροπίας στον τρόπο με τον οποίο είναι αποκεντρωμένες οι διαφορετικές αρμοδιότητες. Η ισορροπημένη αποκέντρωση, δηλαδή όταν οι διάφορες αρμοδιότητες είναι αποκεντρωμένες σε παρόμοιο βαθμό, είναι σημαντική για την τοπική οικονομική ανάπτυξη. Μια αποτελεσματική περιφερειακή ή τοπική αναπτυξιακή στρατηγική απαιτεί ισορροπία στον τρόπο με τον οποίο οι τομείς πολιτικής είναι αποκεντρωμένοι. Εάν η αποκέντρωση πραγματοποιείται μόνο σε δύο ή τρεις τομείς πολιτικής (όπως η υγεία ή η στέγαση), με τρόπο μη ισορροπημένο σε σχέση με άλλους τομείς πολιτικής, αυτό θα εμποδίσει τους ΟΤΑ να σχεδιάσουν ολοκληρωμένες στρατηγικές περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης.
• Η μεταρρύθμιση είναι “αέναη.” Θα πρέπει να διεξάγονται περιοδικές (π.χ. κάθε 10 χρόνια), κοινές αναθεωρήσεις της λειτουργίας ολόκληρου του δημόσιου τομέα, ιδιαίτερα των επιδόσεων στην παροχή υπηρεσιών, για να επιτευχθούν περαιτέρω βελτιώσεις. Στην Ελλάδα οι αναθεωρήσεις ξεκινούν την επόμενη της ψήφισης της διοικητικής μεταρρύθμισης, γιατί προτιμούμε πρώτα να νομοθετήσουμε και μετά να διορθώσουμε, παρά να σχεδιάσουμε, μετά από σοβαρή διαβούλευση και στη συνέχεια να νομοθετήσουμε. Η σύγκριση της διαδικασίας διοικητικής μεταρρύθμισης στη Δανία με εκείνη του «Καλλικράτη» είναι χαρακτηριστική.
• Για τις κοινωνικές υπηρεσίες, θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να μεταβιβαστούν οι αρμοδιότητες παροχής υπηρεσιών και συντονισμού δικτύων, σε τοπικές κυβερνήσεις. Ο συντονισμός του δικτύου (συμπεριλαμβανομένου του οριζόντιου διαδημοτικού συντονισμού), θα πρέπει να ενθαρρύνεται και να επιβραβεύεται από διοικητικές βαθμίδες υψηλότερης τάξης. Σχετική εμπειρία έχουμε από την Φινλανδία. Υπενθυμίζεται ότι η χώρα μας είναι από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες που τα τελευταία χρόνια επανασυγκέντρωσε κοινωνικές υπηρεσίες και παροχές.
• Για τις φυσικές καταστροφές, θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να εξουσιοδοτηθούν οι ΟΤΑ να αναλάβουν ηγετικό ρόλο.

Καλές πρακτικές

Τα τελευταία χρόνια, η Δανία, η Ιαπωνία και η Ολλανδία έχουν εισαγάγει μεταρρυθμίσεις για να διευκρινίσουν τις αρμοδιότητες των κεντρικών και τοπικών κυβερνήσεων και των τομέων διακυβερνητικής συνεργασίας.

Η Δανία μεταρρύθμισε την ΤΑ της το 2007. Η μεταρρύθμιση άλλαξε τις αρμοδιότητες μεταξύ των κυβερνητικών επιπέδων, συγχώνευσε δήμους και μείωσε τον αριθμό των ενδιάμεσων κυβερνήσεων (κομητειών). Ως αποτέλεσμα της μεταρρύθμισης, οι κομητείες έλαβαν την αρμοδιότητα για τις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένων των νοσοκομειακών υπηρεσιών. Οι Δήμοι απέκτησαν αρμοδιότητες για την προαγωγή της υγείας, την κοινωνική πρόνοια και την εκπαίδευση. Ένας από τους στόχους της διαρθρωτικής μεταρρύθμισης ήταν η μείωση του βαθμού κοινών αρμοδιοτήτων και η μείωση των κινήτρων για τη μετατόπιση του κόστους μεταξύ των βαθμίδων διακυβέρνησης.

Στην Ιαπωνία ο νόμος περί αποκέντρωσης του 1999 διευκρινίζει τις αρμοδιότητες γενικότερα. Τα μεταγενέστερα κύματα μεταρρυθμίσεων συνέχισαν να αναπτύσσουν τους στόχους της μεγαλύτερης αυτονομίας των δήμων, της σαφούς οριοθέτησης των αρμοδιοτήτων και της κατάλληλης χρηματοδότησης.

Στην Ολλανδία, η μεταρρύθμιση της αποκέντρωσης για την περίοδο 2012-2015 αποσκοπούσε στην ανακατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ των διαφόρων βαθμίδων διακυβέρνησης, ιδίως με την ενίσχυση των επαρχιακών και δημοτικών αρμοδιοτήτων και την καθιέρωση ενός απλούστερου και σαφέστερου καταμερισμού αρμοδιοτήτων μεταξύ των διαφόρων δημόσιων φορέων, αποφεύγοντας την επικάλυψη λειτουργιών.

Βήμα 2ο: Βεβαιωθείτε ότι όλες οι ευθύνες χρηματοδοτούνται επαρκώς

Οι ευθύνες για τις δαπάνες (ανάγκες δαπανών), πρέπει να είναι σε αντιστοιχία με τα έσοδα (ίδια έσοδα, επιμερισμένοι φόροι και επιχορηγήσεις). Υπενθυμίζεται ότι στο άρθρο 102 παρ. 5 του Ελληνικού Συντάγματος αναφέρεται: «Το Κράτος λαμβάνει τα νομοθετικά, κανονιστικά και δημοσιονομικά μέτρα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας και των πόρων που είναι αναγκαίοι για την εκπλήρωση της αποστολής και την άσκηση των αρμοδιοτήτων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης με ταυτόχρονη διασφάλιση της διαφάνειας κατά τη διαχείριση των πόρων αυτών».

Ιδιαίτερες επισημάνσεις

• Η πρόσβαση στη χρηματοδότηση πρέπει να συνάδει με τις λειτουργικές ευθύνες και αρμοδιότητες. Η κατανομή της χρηματοδότησης θα πρέπει να διασφαλίζει την επάρκεια των εσόδων, καθώς και ότι δεν υπάρχουν αρμοδιότητες που δεν χρηματοδοτούνται. Στη χώρα μας, από το 2009 μέχρι σήμερα, οι ΚΑΠ έχουν μειωθεί κατά 60% περίπου και η ΣΑΤΑ κατά 80%, με αποτέλεσμα να θέτουν υπό αμφισβήτηση τη χρηματοδότηση του σκληρού πυρήνα των ανελαστικών δαπανών των ΟΤΑ.
  • Οι μεταφερόμενες αρμοδιότητες πρέπει να χρηματοδοτούνται πλήρως από την κυβέρνηση. Για ακόμη μία φορά υπάρχει Συνταγματική πρόβλεψη στη χώρα μας «Κάθε μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από κεντρικά ή περιφερειακά όργανα του Κράτους προς την τοπική αυτοδιοίκηση συνεπάγεται και τη μεταφορά των αντίστοιχων πόρων. Νόμος ορίζει τα σχετικά με τον καθορισμό και την είσπραξη τοπικών εσόδων απευθείας από τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκηση», άρθρο 102 παρ 5, η οποία ποτέ σχεδόν δεν έχει τηρηθεί.
  • Η αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων θα πρέπει να συνοδεύεται από ένα σύστημα αναδιανομής και εξισορρόπησης με σκοπό να διασφαλιστεί ότι οι όλοι οι ΟΤΑ έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν συγκρίσιμο επίπεδο Τοπικών Δημόσιων Υπηρεσιών, με συγκρίσιμους φορολογικούς συντελεστές (χωρική διάσταση φορολογικής δικαιοσύνης).
  • Ο τρόπος κατανομής των επιχορηγήσεων της κεντρικής κυβέρνησης, πρέπει να είναι διαφανής και αντικειμενικός.

Καλές Πρακτικές

Στη Σουηδία, το σύστημα χρηματοδότησης της ΤΑ βασίζεται κυρίως στα έσοδα από ιδίους πόρους και παρέχει μια υγιή βάση χρηματοδότησης για όλους τους ΟΤΑ, ενώ παράλληλα επιτρέπει την αυτονομία στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Στην Πολωνία, ο νόμος του 2004 για τα έσοδα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης τροποποίησε τη χρηματοδότηση των ΟΤΑ. Αποκόμισαν περισσότερη οικονομική αυτονομία με μείωση του μεριδίου των κεντρικών επιχορηγήσεων. Η χρήση ειδικών επιχορηγήσεων μειώθηκε ιδιαίτερα. Παράλληλα, εισήχθη φόρος επί του Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων.

Βήμα 3ο: Ενίσχυση της δημοσιονομικής αυτονομίας της ΤΑ και προώθηση των διαδικασιών λογοδοσίας

Η δημοσιονομική αυτονομία αναφέρεται στην ικανότητα της ΤΑ να αναλάβει δημοσιονομικά καθήκοντα (φορολόγηση, δαπάνες, είσπραξη χρεών και χρηματοδότηση), χωρίς την ανάλογη έγκριση / εκκαθάριση / εξουσιοδότηση από άλλη βαθμίδα διακυβέρνησης.

Η αυτονομία των εσόδων θα είναι ισχυρή εάν τα ίδια έσοδα αντιστοιχούν, περισσότερο ή λιγότερο, στις αντίστοιχες αρμοδιότητες, δηλαδή στη χρηματοδότηση της πλειοψηφίας των ανελαστικών δαπανών και επίσης εάν οι επιχορηγήσεις είναι, κατά κύριο λόγο, γενικές και κατανέμονται βασισμένες σε αλγόριθμο. Επιπλέον, οι ΟΤΑ έχουν την απεριόριστη δυνατότητα πρόσβασης στην κεφαλαιαγορά για τη χρηματοδότηση μακροχρόνιων επενδύσεων, με την έκδοση ομολόγων ή δανεισμού.

Η αυτονομία των δαπανών αναφέρεται στην ανεξαρτησία της ΤΑ όσον αφορά στη λήψη αποφάσεων για το επίπεδο και τη σύνθεση των δαπανών, τον καθορισμό προτύπων υπηρεσιών, τον καθορισμό τρόπων παραγωγής, τον προγραμματισμό και την προμήθεια χωρίς να κάνει καμία αναφορά στην κεντρική κυβέρνηση.

Η ΤΑ λογοδοτεί πρωτίστως στο δικό της εκλογικό σώμα.

Ο όρος “φορολογική αυτονομία” περιλαμβάνει διάφορες πτυχές που έχουν σχέση με τους φόρους και χαρακτηριστικά τους, όπως το δικαίωμα της ΤΑ να εισαγάγει ή να καταργεί ένα φόρο, να καθορίζει τους φορολογικούς συντελεστές και τη φορολογική βάση ή να χορηγεί φορολογικές ελαφρύνσεις (φορολογική ελευθερία).

Ιδιαίτερες επισημάνσεις

• Η ΤΑ πρέπει να έχει ένα ορισμένο βαθμό αυτονομίας στο σχεδιασμό και την εκπλήρωση των αρμοδιοτήτων της, εντός συγκεκριμένου πλαισίου, που έχει εκ των προτέρων καθοριστεί και γνωστοποιηθεί. Σε προηγούμενο άρθρο της παρούσας σειράς έχει επισημανθεί ότι η Ελληνική ΤΑ κατέχει μία από τις τελευταίες θέσεις, μεταξύ των κρατών – μελών του ΟΟΣΑ, όσον αφορά στο βαθμό αυτονομίας της.
• Ένα μεγαλύτερο μερίδιο των φόρων μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της υπευθυνότητας των ΟΤΑ και να συμβάλει στην κινητοποίηση των πόρων στο κρατικό / περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Η συμμετοχή των φορολογικών εσόδων των Ελληνικών δήμων στα συνολικά έσοδα της ΤΑ και το ΑΕΠ είναι πολύ πιο χαμηλή από το μέσο Ευρωπαϊκό όρο.
• Η κεντρική κυβέρνηση θα πρέπει να διατηρήσει τον έλεγχο τουλάχιστον σε σημαντικές φορολογικές βάσεις, όπως ο φόρος εισοδήματος. Δεδομένου ότι η κεντρική κυβέρνηση είναι υπεύθυνη για την οικονομική σταθερότητα και την αναδιανομή, πρέπει να είναι σε θέση να συντονίζει τη φορολογική πολιτική.

Βήμα 4ο: Υποστήριξη της διαχειριστικής ικανότητας της ΤΑ

Η διαχειριστική ικανότητα ενός ΟΤΑ αναφέρεται στην ικανότητά του να εκτελεί τις υποχρεωτικές λειτουργίες του αποτελεσματικά και με βιώσιμο τρόπο.

Η διοικητική ικανότητα αναφέρεται στην ικανότητα του ΟΤΑ να εκτελεί την αποστολή του με αποτελεσματικό, δίκαιο, υπεύθυνο τρόπο. Αυτό συνεπάγεται ότι έχει:

i) ικανότητα παροχής υψηλής ποιότητας υπηρεσιών, με αποτελεσματικό και δίκαιο τρόπο,

ii) την ικανότητα να μισθώνει και να καθορίζει τους όρους απασχόλησης των ίδιων των εργαζομένων,

iii) την ικανότητα συντονισμού ή συμπαραγωγής πολιτικών και προγραμμάτων με άλλες διοικητικές βαθμίδες ή ΟΤΑ (οριζόντια και κάθετα),

iv) τα μέσα για τη διεξαγωγή συνετής δημοσιονομικής και οικονομικής διαχείρισης, με υψηλό βαθμό διαφάνειας και

v) την ικανότητα ελέγχου και αξιολόγησης των ίδιων υπηρεσιών.

Η θεσμική ικανότητα αναφέρεται στην ύπαρξη αποτελεσματικών νομοθετικών, εκτελεστικών, διακυβερνητικών και υπερεθνικών οργανισμών ελέγχου, αξιολόγησης και ανάδρασης των πολιτών.

Η στρατηγική ικανότητα αναφέρεται στην ικανότητα καθορισμού κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών στρατηγικών στόχων και την κατοχή της διοικητικής και θεσμικής ικανότητας για την επίτευξη αυτών των στόχων, εντός του καθορισμένου χρονικού πλαισίου.

Η ικανότητα δημοσιονομικής διαχείρισης αναφέρεται στην ικανότητα των ΟΤΑ να εξασφαλίζουν την αποτελεσματική χρήση των ιδίων και εξωτερικών πόρων με ακεραιότητα. Αυτό περιλαμβάνει τη διαχείριση των ταμειακών διαθεσίμων, τις διαφανείς διαδικασίες προμηθειών, για την άμβλυνση της διαφθοράς, την ικανότητα να αποφασίζει για τον τρόπο και το χρόνο χρησιμοποίησης του δανεισμού, τη διεξαγωγή εξωτερικών ελέγχων για τη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας και της ακεραιότητας.

Υπενθυμίζεται η διαχρονική προσπάθεια της Ελληνικής κυβέρνησης να διαχειριστεί τα διαθέσιμα των δήμων και περιφερειών.

Ιδιαίτερες επισημάνσεις

• Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να επιδιώξουν να ενισχύσουν τις ικανότητες των δημοσίων υπαλλήλων και των θεσμικών οργάνων, με συστημική προσέγγιση, αντί να επικεντρώσουν μόνο στην τεχνική βοήθεια. Στην χώρα μας έχουμε θεσμούς, ΜΟΔ, ΕΕΤΑΑ, ΠΕΤΑ, ΕΣΔΔΑ, ΤΠΔ, που θα μπορούσαν να αναλάβουν αυτό το έργο συνεργαζόμενοι, συστηματικά και κυρίως όχι ευκαιριακά.
• Η κεντρική διοίκηση πρέπει να καλύπτει τις προκλήσεις, όσον αφορά στις διαχειριστικές ικανότητες σε τακτική βάση. Να προσαρμόζει τις πολιτικές για την ενίσχυση των ικανοτήτων για την αντιμετώπιση των διαφόρων χωρικών αναγκών και ιδιαιτεροτήτων.
• Θα πρέπει να καθιερωθεί πρόγραμμα κατάρτισης προσωπικού που θα καλύπτει τη διαχείριση των τοπικών δημόσιων οικονομικών, με υποχρεωτική κατάρτιση για το προσωπικό π.χ. της υπηρεσίας προϋπολογισμού, στις μεθόδους του προϋπολογισμού, εκτέλεση του προϋπολογισμού, ανάλυση εσόδων, καθώς και στρατηγικού σχεδιασμού.
• Ο σχεδιασμός επίσημων / τυποποιημένων εγγράφων σε τομείς όπως ο προγραμματισμός, η αξιολόγηση των έργων, η προμήθεια ή η παρακολούθηση και η αξιολόγηση είναι πολύ αποδοτικός. Ανάλογες πολιτικές έχουν ενταχθεί για χρηματοδότηση στο πρόγραμμα του ΕΣΠΑ για την αναβάθμιση των δημοτικών υπηρεσιών.
• Θεωρείται αποτελεσματική η προώθηση της ανοικτής, ανταγωνιστικής διαδικασίας προσλήψεων και σχετικών πολιτικών, όπως ειδικές κλίμακες αμοιβών για τομείς που χρειάζονται τεχνική εμπειρογνωμοσύνη.
• Επίσης, η δημιουργία ειδικών δημόσιων φορέων, που είναι προσβάσιμοι από όλους τους ΟΤΑ και τα ΝΠΔΔ, με την απαιτούμενη εμπειρογνωμοσύνη, έχει στόχο την υποστήριξη της ΤΑ (π.χ. μονάδες ΣΔΙΤ, ενεργειακές εταιρείες, εταιρείες αξιοποίησης ακίνητης περιουσίας, δημοτική τράπεζα, περιφερειακές οργανώσεις ανάπτυξης).

Καλές Πρακτικές

Το 2007, η Χιλή δημιούργησε το Academia de Capacitacion Municipal y Regional για την ενίσχυση των ΟΤΑ. Σκοπός του είναι να αποτελέσει υποστηρικτικό μηχανισμό για το προσωπικό και να ενισχύσει τους ανθρώπινους πόρους στις δημοτικές και περιφερειακές αρχές. Επιπλέον, το 2014 δημιουργήθηκε ένα Ταμείο για την Εκπαίδευση Δημοτικών Δημοσίων υπαλλήλων, χρηματοδοτώντας τεχνικές και επαγγελματικές μελέτες για το δημοτικό προσωπικό.

Στην Κολομβία, το KiTerritorial είναι ένα εργαλείο που αναπτύχθηκε από το Τμήμα Εθνικού Σχεδιασμού (DNP), το οποίο προσφέρει συγκεκριμένα μέσα για την υποστήριξη των τοπικών ηγετών στη διαμόρφωση των σχεδίων χωρικής ανάπτυξης (PDT). Το σύνολο των εργαλείων οργανώνεται γύρω από τέσσερις πυλώνες λειτουργίας που πρέπει να ακολουθούν οι τοπικές κυβερνήσεις κατά την ανάπτυξη των PDT: i) διάγνωση, ii) στρατηγική, iii) επενδυτικό σχέδιο, iv) παρακολούθηση και αξιολόγηση. Το DNP έχει επίσης αναπτύξει έναν δείκτη, ο οποίος επιτρέπει την μέτρηση της δημοτικής απόδοσης σε τέσσερις διαστάσεις: αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα, συμμόρφωση με τις νομικές απαιτήσεις και διαχείριση. Οι δείκτες δημοσιεύονται ετησίως, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της λογοδοσίας έναντι των πολιτών.

Στο επόμενο μέρος του άρθρου θα συνεχιστεί η παρουσίαση και των υπολοίπων βημάτων με βάση τον οδηγό που έχει επεξεργαστεί ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Αλληλοβοήθειας (ΟΟΣΑ).