Στην αρμοδιότητα των δήμων παραμένουν υπό προϋποθέσεις οι περισσότερες ιαματικές πηγές καθώς και οι λουτροπόλεις που λειτουργούν, μετά την ψήφιση του Ν.4875/2021, για τη σύσταση της Ανώνυμης Εταιρείας Ιαματικές Πηγές Ελλάδας (ΙΠΕ ΑΕ).
Το νομοσχέδιο είχε προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων, ιδιαίτερα από τον του Σύνδεσμο Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας, καθώς οι δήμοι κινδύνευαν να χάσουν τα περιουσιακά στοιχεία. Ειδικότερα βάσει του νομοσχεδίου, οι φυσικοί ιαματικοί πόροι και πηγές καθώς και οι εγκαταστάσεις τους και ο περιβάλλων των ιαματικών πηγών χώρος, επρόκειτο να περιέλθουν στην ιδιοκτησία της ΙΠΕ ΑΕ, με στόχο την αξιοποίησή τους.
Μετά τις αντιδράσεις και τις πιέσεις από τους δήμους και τους εμπλεκόμενους φορείς, όπως ο Σύνδεσμος Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας, άλλαξε η πρόβλεψη του νομοσχεδίου και ο νόμος που τελικά ψηφίστηκε ορίζει ότι οι ιαματικές πηγές παραμένουν στους δήμους, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης του ειδικού σήματος λειτουργίας.
Όσοι δήμοι δεν έχουν εκδώσει το ειδικό σήμα λειτουργίας και επιθυμούν να κρατήσουν τις εγκαταστάσεις, καλούνται να μέχρι 23 Ιουνίου 2022 να λάβουν απόφαση τα δημοτικά τους συμβούλια, με την οποία θα βεβαιώνουν ότι θέλουν να αναπτύξουν την ιαματική πηγή τους και στη συνέχεια να συντάξουν οικονομοτεχνικές μελέτες επενδυτικών σχεδίων σε διάστημα τετραετίας και σε βάθος χρόνου δεκαετίας από τη μέρα της απόφασής τους, να εκτελέσουν τις σχετικές εργασίες.
Τι προβλέπουν τα σχετικά άρθρα του νόμου:
Άρθρο 16
Υφιστάμενες διοικητικές πράξεις ή συμβάσεις μίσθωσης, υπομίσθωσης, παραχώρησης ή άλλες συμβάσεις διοίκησης, διαχείρισης και εκμετάλλευσης επί των φυσικών ιαματικών πόρων και πηγών, καθώς και των εγκαταστάσεών τους και του περιβάλλοντος των ιαματικών πόρων χώρου σε ακτίνα πεντακοσίων (500) μέτρων, με τις οποίες παραχωρήθηκαν ή μισθώθηκαν ιαματικές πηγές, οι εγκαταστάσεις τους και ο περιβάλλων αυτές χώρος, σε Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή αναπτυξιακές εταιρείες αυτών, εξακολουθούν να ισχύουν υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις που ορίζονται στην παρ. 3 του άρθρου 17.
Στην περίπτωση άπρακτης παρέλευσης των αναφερόμενων στην παρ. 3 του άρθρου 17 προθεσμιών, μετά την έκδοση της απόφασης ανάθεσης δικαιωμάτων χρήσης και εκμετάλλευσης της παρ. 1 του άρθρου 25, οι υφιστάμενες διοικητικές πράξεις ανακαλούνται αυτοδικαίως.
Οι συμβάσεις παύουν αυτοδικαίως να ισχύουν και τα περιουσιακά στοιχεία και δικαιώματα που είχαν παραχωρηθεί στους ανωτέρω φορείς περιέρχονται αυτοδικαίως στην Ι.Π.Ε. Α.Ε.. Για την αυτοδίκαιη αυτή περιέλευση των ανωτέρω περιουσιακών στοιχείων και δικαιωμάτων στην Ι.Π.Ε. Α.Ε. εκδίδεται σχετική διαπιστωτική πράξη του Διοικητικού Συμβουλίου της Ι.Π.Ε. Α.Ε. και οι κάτοχοι αποβάλλονται από τους χώρους και τις εγκαταστάσεις τους.
Άρθρο 17
Ανεξαρτησία και λειτουργία
- Για την εκπλήρωση του σκοπού της, η ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Ιαματικές Πηγές Ελλάδας Aνώνυμη Eταιρεία» (Ι.Π.Ε. Α.Ε.) ενεργεί με τρόπο ανεξάρτητο σύμφωνα με τον Εσωτερικό της Κανονισμό, με εγγυήσεις πλήρους διαφάνειας και με σκοπό την επαύξηση της αξίας και τη βελτίωση της απόδοσης των περιουσιακών στοιχείων, και τη δημιουργία εσόδων.
- Η Ι.Π.Ε. Α.Ε. μπορεί να προβαίνει σε κάθε ενέργεια, προκειμένου να εκπληρώνει τον σκοπό της και ιδίως μπορεί να:
α) Απογράφει, να προβαίνει στη χαρτογράφηση και να συγκεντρώνει τους τίτλους ιδιοκτησίας των φυσικών ιαματικών πόρων και πηγών, ακινήτων και εγκαταστάσεων εντός αυτών ή εντός του περιβάλλοντος χώρου αυτών σε ακτίνα πεντακοσίων μέτρων, με σκοπό τη δημιουργία ενημερωμένου αρχείου, λαμβάνοντας υπόψη και συναφή στοιχεία του Συνδέσμου Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας,
β) προβαίνει στην αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων και των επιχειρηματικών μονάδων, στην εκμίσθωσή τους, καθώς και σε κάθε αναγκαία διαχειριστική ενέργεια και πράξη αξιοποίησης σύμφωνα με τον ν. 4413/2016 (Α’ 148),
γ) αποδέχεται ή να αποποιείται δωρεές, κληρονομιές, κληροδοσίες, χορηγίες και άλλες χαριστικές παροχές από οποιαδήποτε πηγή, στο όνομά της,
δ) εκπονεί μελέτες για την ανοικοδόμηση, επισκευή, βελτίωση της προσβασιμότητας, συντήρηση ή ανακαίνιση των ως άνω περιουσιακών στοιχείων, και να ανοικοδομεί, επισκευάζει και ανακαινίζει αυτά ή να αναθέτει τις παραπάνω εργασίες σε τρίτους,
ε) προβαίνει σε όλες τις αναγκαίες ενέργειες για την πολεοδομική τακτοποίηση αυθαιρέτων κατασκευών ή εγκαταστάσεων, όπως να αιτείται την υπαγωγή τους στη νομοθεσία περί διατήρησης, ενεργώντας προς τούτο κάθε αναγκαία πράξη, συμπεριλαμβανομένης και της χορήγησης εντολής και εξουσιοδότησης σε μηχανικό και απαλλασσόμενη από την καταβολή τελών και προστίμων διατήρησης. Η πολεοδομική τακτοποίηση των ανωτέρω αυθαίρετων κατασκευών ή εγκαταστάσεων γίνεται κατόπιν υποβολής αίτησης, τοπογραφικού διαγράμματος και τεχνικής έκθεσης μηχανικού, με αναλυτική περιγραφή των αυθαίρετων κατασκευών ή χρήσεων,
στ) προβαίνει σε κάθε πράξη εκπροσώπησης, υποβολή αιτήσεων για την αρτιότερη επιχειρηματική εκμετάλλευση των ως άνω περιουσιακών στοιχείων, καθώς και στην προμήθεια και εγκατάσταση του κάθε φύσης εξοπλισμού που είναι απαραίτητες για την αξιοποίηση και την εκμετάλλευση των περιουσιακών στοιχείων,
ζ) ενάγει και να ενάγεται και γενικά να διεξάγει στο όνομά της κάθε δίκη και να επιχειρεί κάθε μέτρο εκτέλεσης που αφορά στα περιουσιακά στοιχεία των οποίων της έχουν ανατεθεί η διοίκηση και η διαχείριση, με σκοπό την επιδίωξη της ικανοποίησης κάθε αξίωσης ή απαίτησης που απορρέει από τη φύση των δικαιωμάτων που της παραχωρούνται με το παρόν,
η) διενεργεί διαδικασίες ανάθεσης και εκτέλεσης δημόσιων συμβάσεων έργων, μελετών, προμηθειών, υπηρεσιών και έργων τεχνικής βοήθειας προγραμμάτων του Εταιρικού Συμφώνου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) 2021-2027, του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) ή άλλων ενωσιακών ή διεθνών προγραμμάτων ή ταμείων και προγραμμάτων και έργων που χρηματοδοτούνται από το εθνικό σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ),
θ) μεριμνά για την εφαρμογή των οικονομοτεχνικών μελετών επενδυτικού σχεδίου του ιαματικού φυσικού πόρου, όπως αυτές διαβιβάζονται από τον οικείο οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) και αξιοποιούνται από Ο.Τ.Α. στο πλαίσιο της διαδικασίας της περ. γ) της παρ. 3 του άρθρου 16.
- α) Η επιλογή των προς ανάθεση της διαχείρισης και εκμετάλλευσης περιουσιακών στοιχείων γίνεται με κριτήρια το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η αναγνώριση του φυσικού πόρου ως ιαματικού, τον βαθμό αξιοποίησης του αναγνωρισθέντος φυσικού πόρου ως ιαματικού, το στάδιο ολοκλήρωσης των κατασκευών και εγκαταστάσεων προς αξιοποίηση και διάθεση του ιαματικού πόρου, το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η διαδικασία της χορήγησης ειδικού σήματος λειτουργίας των ιαματικών εγκαταστάσεων, καθώς και την προοπτική ταχύτερης τουριστικής ανάπτυξής του.
β) Αν ο προς ανάθεση της διαχείρισης και εκμετάλλευσης ιαματικός φυσικός πόρος και οι εγκαταστάσεις που συνέχονται με αυτόν έχουν λάβει ειδικό σήμα λειτουργίας, για την έκδοση της απόφασης της παρ. 1 του άρθρου 25 απαιτείται σύμφωνη γνώμη του οικείου Ο.Τ.Α. α’ βαθμού, στα διοικητικά όρια του οποίου βρίσκονται τα παραπάνω περιουσιακά στοιχεία. Σε κάθε άλλη περίπτωση, ο οικείος Ο.Τ.Α. α’ βαθμού δύναται, μέσα σε προθεσμία έξι (6) μηνών από τη θέση σε ισχύ του παρόντος, να εκδώσει απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου περί της αξιοποίησης του ιαματικού φυσικού πόρου και των εγκαταστάσεων που συνέχονται με αυτόν. Αν παρέλθει άπρακτη η ως άνω προθεσμία ή εκδοθεί αρνητική απόφαση επί της αξιοποίησης, τεκμαίρεται σύμφωνη γνώμη του Ο.Τ.Α. α’ βαθμού για την έκδοση της απόφασης. Αν εκδοθεί απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου περί αξιοποίησης, ο οικείος Ο.Τ.Α. α’ βαθμού ή η αναπτυξιακή εταιρεία αυτού υποβάλει στην Ι.Π.Ε., εντός τεσσάρων (4) ετών από την έκδοση της απόφασης αυτής, οικονομοτεχνική μελέτη επενδυτικού σχεδίου του ιαματικού φυσικού πόρου, στην οποία περιγράφεται αναλυτικά το πρόγραμμα της επένδυσης, δίνονται στοιχεία για την τουριστική κίνηση της περιοχής και παρατίθενται οι προοπτικές βιωσιμότητας της επένδυσης. Τα έργα αξιοποίησης ολοκληρώνονται μέσα σε προθεσμία δέκα (10) ετών από την έκδοση της ως άνω αναφερόμενης απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου περί αξιοποίησης. Αν παρέλθουν άπρακτες οι ως άνω προθεσμίες, η απόφαση του πρώτου εδαφίου εκδίδεται χωρίς να προηγηθεί σύμφωνη γνώμη του οικείου Ο.Τ.Α. α’ βαθμού, στα διοικητικά όρια του οποίου βρίσκονται τα παραπάνω περιουσιακά στοιχεία.