Προσφυγές σε διεθνείς οργανισμούς και στο Συμβούλιο της Επικρατείας ανακοίνωσε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων μετά τη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου σχετικά με τις αρχαιότητες του σταθμού Βενιζέλου στο Μετρό Θεσσαλονίκης, κάνοντας παράλληλα λόγο για «μια άθλια διαδικασία».
Αναλυτικά η ανακοίνωση:
«Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων παρέστη και παρενέβη στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο στο θέμα «Έγκριση ή μη του αιτήματος της “Αττικό Μετρό Α.Ε.” σχετικά με την έγκριση μελέτης κατασκευής του Σταθμού “Βενιζέλου” με προσωρινή απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων, στο πλαίσιο κατασκευής του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης», υπέρ της διάσωσης των μοναδικών αρχαιοτήτων του Σταθμού Βενιζέλου.
Σε μια άθλια διαδικασία, με καταφανείς παραβιάσεις ακόμη και της τυπικής νομιμότητας, η οποία διήρκεσε από τις 6 το απόγευμα της 18.12.2019 έως τις 8 το πρωί της επομένης, τη συζήτηση μονοπώλησε σχεδόν η Αττικό Μετρό, στην οποία δόθηκαν σχεδόν έξι (6) ώρες προκειμένου να αναπτύξει μια μελέτη βασισμένη σε αναληθή στοιχεία (όπως τεκμηριώνουμε στο συνημμένο υπόμνημα), για να δώσει τη θέση της στον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης και τον Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας. Από την άλλη, στις 2:00 π.μ. ξεκίνησαν την τοποθέτησή τους οι πολυάριθμοι φορείς, που επικεντρώθηκαν στη διάσωση του μνημειακού συνόλου στον σταθμό Βενιζέλου: η Κίνηση Πολιτών Θεσσαλονίκης, η Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, εκπρόσωπος του συμβουλίου Europa Nostra και της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού Σωματεία του Υπουργείου Πολιτισμού ο Σ.Ε.Α. και άλλα σωματεία του ΥΠ.ΠΟ.Α (Ενιαίος Σύλλογος Αττικής, Στερεάς και Νήσων, Π.Ε.Σ.Α.)! Τελευταία, σε μία κίνηση έντονης απαξίωσης των απόψεων των ίδιων των υπεύθυνων συναδέλφων και ανασκαφέων του χώρου, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης κλήθηκε να τοποθετηθεί μόλις στις 6.00 το πρωί (!) της επομένης μπροστά σε ένα συμβούλιο με προειλημμένη απόφαση.
Το αποτέλεσμα της συνεδρίασης (13 ψήφοι υπέρ, 2 κατά, μια αποχή και μία απουσία) φέρνει το ΚΑΣ σε αντίθεση με το σύνολο σχεδόν της επιστημονικής κοινότητας. Μοναδικές εξαιρέσεις η Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομίας κ. Πολυξένη Αδάμ-Βελένη και ο μοναδικός καθ’ ύλην αρμόδιος για το κατασκευαστικό θέμα πολιτικός μηχανικός (δομοστατικός) καθηγητής κ. Βλάσης Κουμούσης, ο οποίος δεν πείστηκε από τα σαθρά επιχειρήματα της Αττικό Μετρό.
Είμαστε περήφανοι για τους συναδέλφους που άντεξαν την πίεση και στάθηκαν όρθιοι υπερασπιζόμενοι την Πολιτιστική Κληρονομιά: για μία ακόμη φορά την Πολυξένη Αδάμ-Βελένη (ΓΔΑΠΚ), την Ιουλία Παπαγεωργίου (ΔΒΜΑ), την Κρινώ Κωνσταντινίδου και τον Γιώργο Σκιαδαρέση (ΕΦΑΠΟΘ) αλλά και τον Προϊστάμενο της ΔΑΑΜ κ. Δημοσθένη Σβολόπουλο.
Είμαστε περήφανοι για τους πανεπιστημιακούς δασκάλους, αρχαιολόγους και μηχανικούς (τις ομότιμες καθηγήτριες Βυζαντινής Αρχαιολογίας Μαρία Παναγιωτίδη-Κεσίσογλου, πρόεδρο της ΧΑΕ, την Σοφία Καλοπίση-Βέρτη, πρόεδρο του ΕΚΒΜΜ, την Μελίνα Παϊσίδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας του ΑΠΘ και την Αλέκα Αλεξοπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής, μέλη της Κίνησης Πολιτών Θεσσαλονίκης για την προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς) που με σθένος αντιτάχθηκαν σε αυτή τη μεθοδευμένη κίνηση. Ξεχωριστή μνεία στον πρώην Δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη, για την σταθερή του στάση στο θέμα της κατά χώραν διάσωσης του μνημείου. Είμαστε περήφανοι, τέλος, για τους συναδέλφους του ΥΠ.ΠΟ.Α. που πραγματοποίησαν χθες το μεσημέρι μια πολύ δυναμική και μαζική συγκέντρωση διαμαρτυρίας!
Πηγή προβληματισμού αποτελεί το γεγονός ότι συνάδελφοί μας, μέλη του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, και μέλη του Κ.Α.Σ., κατά την ευκαιρία που τους δόθηκε να κρίνουν την τύχη ενός σημαντικού αρχαιολογικού χώρου συντάχθηκαν με το αίτημα της Αττικό Μετρό, για κατακερματισμό (άρα καταστροφή) και απόσπασή του (βλ. συνημμένο Υπόμνημα και επιστολή ΣΕΑ στα μέλη Κ.Α.Σ.) και αυτό θα συζητηθεί σε προσεχή Γενική Συνέλευση του Συλλόγου μας.
Οι διαφορετικές και αντικρουόμενες γνωμοδοτήσεις του ΚΑΣ για το μείζον ζήτημα της σωτηρίας των αρχαιοτήτων του Μετρό Θεσσαλονίκης, και ειδικά η εν λόγω συνεδρίαση μετά από μια περίοδο, στην οποία εμπεδώθηκε και προχωρούσε η λύση της κατά χώραν διατήρησης, καθιστούν και πάλι επίκαιρο το πάγιο αίτημα του ΣΕΑ για συγκρότησή του από μέλη ex officio και όχι διορισμένα από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία.
Τονίζουμε ότι η πλειοψηφία του Κ.Α.Σ., που στήριξε την λύση της απόσπασης ενάντια στην εισήγηση της αρμόδιας Εφορείας, αποτελεί μειοψηφία στην ελληνική και διεθνή επιστημονική κοινότητα. Υπογραμμίζουμε ότι, με εμπάθεια και ακατανόητο για εμάς τους αρχαιολόγους ρεβανσισμό, η επιλογή της ανατροπής της ήδη ισχύουσας Απόφασης για διατήρηση κατά χώραν των αρχαιοτήτων στην Βενιζέλου εν τέλει οδηγεί με απόλυτη βεβαιότητα στον εκτροχιασμό και την μη ολοκλήρωση του έργου του Μετρό της Θεσσαλονίκης.
Εστιάζοντας
στις αρχαιότητες προειδοποιούμε ότι η επιμονή στην απομάκρυνσή του Βυζαντινού
Σταυροδρομίου θα αποκαλύψει μετά βεβαιότητος ένα νέο αρχαιολογικό στρώμα με
αρχαιότητες της ρωμαϊκής και ελληνιστικής εποχής, θα πολλαπλασιάσει τον χρόνο
εκτέλεσης των έργων λόγω των νέων ανασκαφών και δεν θα επιτρέψει τελικά την
επανατοποθέτηση του γνωστού μνημειακού συνόλου του Βυζαντινού Σταυροδρομίου. Με
απλά λόγια, κάποιοι ακόμη δεν έχουν καταλάβει ότι το έργο θα τιναχθεί στον αέρα
και μαζί με αυτό και οι αρχαιότητες! Ο πρωθυπουργός, που δεν απάντησε ποτέ στο
αίτημά μας να τον συναντήσουμε, έχασε την ευκαιρία να κατανοήσει όχι μόνο την
πραγματική αξία του ευρήματος, αλλά και τον κίνδυνο της μη ολοκλήρωσης του
έργου. Αλλά τελικά την ευκαιρία δεν πρέπει να χάσουν η Θεσσαλονίκη και η χώρα. Η
γνωμοδότηση του Κ.Α.Σ. αποτελεί μαύρη σελίδα για την Αρχαιολογία,
καθώς εμπλέκει τις αρχαιότητες σε ένα παιχνίδι γύρω από τα Δημόσια Έργα, το
οποίο σχεδιάζεται ανάλογα με το ποιος βρίσκεται στην Κυβέρνηση και
τον Δήμο. Το βέβαιο είναι ότι το έργο στη Θεσσαλονίκη θα καθυστερήσει και οι
αρχαιότητες θα καταστραφούν. Η Θεσσαλονίκη αξίζει κάτι καλύτερο.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων είναι περήφανος για την σθεναρή στάση της
συντριπτικής πλειοψηφίας των μελών του και αποφασισμένος να συνεχίσει τη μάχη
για την σωτηρία των αρχαιοτήτων του Σταθμού Βενιζέλου, μαζί με τους δεκάδες
σύμμαχους φορείς μέχρι τέλους, αξιοποιώντας όλες τις πρόσφορες μορφές
αντίδρασης καθώς και την προσφυγή σε διεθνείς οργανισμούς και το Συμβούλιο της
Επικρατείας!».