Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Ε.Μ.Π.) και το Μετσόβιο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε.) του Ε.Μ.Π., σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ανάπτυξης του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π., διοργανώνει από σήμερα έως τις 28 Σεπτεμβρίου το 9ο Συνέδριο με θέμα «Όραμα, σχεδιασμός και πολιτικές για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των ορεινών και απομονωμένων περιοχών».
Το Συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στις εγκαταστάσεις του ΜΕ.Κ.Δ.Ε. του Ε.Μ.Π. στο Μέτσοβο.
Το 9ο Συνέδριο φιλοδοξεί να συνεχίσει την επιτυχημένη παράδοση των οκτώ προηγούμενων συνεδρίων, τα οποία ασχολήθηκαν συστηματικά με τα προβλήματα και τις προοπτικές ανάπτυξης των ορεινών και απομονωμένων περιοχών, από το 1995. Ειδικότερα, στο 8ο Συνέδριο έγινε εμφανές ότι, παρά τις επιμέρους διαφορές, η γεωγραφική απομόνωση θέτει ένα κοινό πλαίσιο προβλημάτων για τη μεγάλη πλειονότητα των ορεινών και νησιωτικών περιοχών της χώρας.
Αντικείμενο του Συνεδρίου είναι η διαμόρφωση ενός σύγχρονου, ελκυστικού και ρεαλιστικού οράματος για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των απομονωμένων περιοχών, ορεινών και νησιωτικών, και τη βελτίωση των προοπτικών των κοινωνιών τους. Ενός οράματος που θα στηρίζεται σε εργαλεία και τεχνολογίες αιχμής και θα μπορεί να εμπνεύσει και να κατευθύνει τοπικά σχέδια ανάπτυξης, με παράλληλο στόχο μια ζωτικής σημασίας προτεραιότητα: τη χάραξη ειδικών πολιτικών για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των απομονωμένων περιοχών, ορεινών και νησιωτικών.
Η κρίση που πλήττει τη χώρα για σχεδόν μια δεκαετία, έπληξε διπλά τις απομονωμένες περιοχές, ορεινές και νησιωτικές. Οι κοινωνίες των περιοχών αυτών, που ζούσαν έτσι κι αλλιώς για χρόνια στο περιθώριο των αναπτυξιακών σχεδιασμών, υπέστησαν σημαντικά πλήγματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αύξηση των τιμών των καυσίμων που κατέστησε το κόστος θέρμανσης σχεδόν απαγορευτικό στις ορεινές περιοχές. Οι ελάχιστες κοινωνικές πολιτικές που εφαρμόστηκαν έδρασαν μόνον επουλωτικά, και δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση βάση επανεκκίνησης για τις ορεινές περιοχές.
Αυτό που κρίνεται απαραίτητο είναι ένα νέο αναπτυξιακό όραμα που θα αφήνει πίσω τις στρεβλώσεις του παρελθόντος, θα λαμβάνει υπόψη τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες και θα οδηγεί σε καλύτερες προοπτικές τις τοπικές κοινωνίες, με σεβασμό στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και το περιβάλλον τους.
Για να πάρει σάρκα και οστά το όραμα αυτό και να οδηγήσει στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη των απομονωμένων περιοχών, θα πρέπει να γίνουν συγκεκριμένα βήματα σχεδιασμού, σε κρίσιμους τομείς (ενδεικτικά: χωροταξία, παραγωγικές δραστηριότητες, ενέργεια, προστασία περιβάλλοντος, ανάδειξη πολιτιστικής κληρονομιάς, κοινωνικές δομές κ.α.). Κρίσιμο ζήτημα αποτελεί η πολύπλευρη, διεπιστημονική συμβολή στο σχεδιασμό, αφού είναι σαφές ότι οι μονόπλευρες θεωρήσεις που υποτιμούν τις αλληλεπιδράσεις των στοιχείων της φυσικής και κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας έχουν αποτύχει.
Τα αποτελέσματα του σχεδιασμού θα πρέπει να τροφοδοτήσουν πολιτικές σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Μόνο μέσω της θεσμοθέτησης στοχευμένων πολιτικών θα καταστεί δυνατή η ολοκληρωμένη ανάπτυξη των απομονωμένων περιοχών, ορεινών και νησιωτικών. Πολλές χώρες της Ευρώπης (και όχι μόνο αυτές που θεωρούνται ιδιαίτερα ανεπτυγμένες) έχουν εξειδικευμένο θεσμικό πλαίσιο για τις ορεινές περιοχές, ήδη από τη δεκαετία του ’70.
Στην Ελλάδα, η οποία είναι κατά τα δύο τρίτα ορεινή, παρουσιάζεται
πλήρες θεσμικό κενό στον τομέα αυτόν. Η ίδια, κατά βάση, κατάσταση επικρατεί
για τη μεγάλη πλειονότητα των ελληνικών νησιών.
Ενδεικτικές θεματικές ενότητες του Συνεδρίου είναι:
• Επιπτώσεις της κρίσης στις απομονωμένες περιοχές, ορεινές
και νησιωτικές.
• Ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά της αναπτυξιακής
υστέρησης των απομονωμένων περιοχών.
• Αποτίμηση εθνικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων ενίσχυσης των
ορεινών και νησιωτικών απομονωμένων περιοχών
• Ελλείμματα και προκλήσεις του χωροταξικού σχεδιασμού
• Ανάδειξη και προστασία φυσικού περιβάλλοντος
• Ανάδειξη και προστασία υλικής και άυλης πολιτιστικής
κληρονομιάς
• Αποκεντρωμένος ενεργειακός σχεδιασμός/ εξοικονόμηση
ενέργειας/ αντιμετώπιση ενεργειακής φτώχειας
• Ενίσχυση της τοπικής παραγωγής και της απασχόλησης
• Συνεταιρισμοί και κοινωνική οικονομία
• Παιδεία, έρευνα και τεχνολογία για τις ορεινές και
απομονωμένες περιοχές
• Διεθνή παραδείγματα πολιτικής για τις ορεινές και
απομονωμένες περιοχές
• Στρατηγικές κατευθύνσεις πολιτικής για τις ορεινές και
απομονωμένες περιοχές