Άρθρο του Πάνου Ζυγούρη, δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω Νομικού Συμβούλου Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος.
Με αφορμή τα πρόσφατα διαδραματισθέντα γεγονότα, αναφέρουμε χάριν πληροφόρησης, σχετικά με τη διαδικασία έκδοσης ληξιαρχικών πράξεων γεννήσεως τα εξής: Ο βασικός νόμος που διέπει τα σχετικά με τις ληξιαρχικές πράξεις είναι ο ν. 344/1976, όπως ισχύει σήμερα και ιδίως μετά την τροποποίησή του, η οποία επήλθε με το αρ. 4 του ν. 4144/2013. Πιο συγκεκριμένα:
Προκειμένου να εκδοθεί από το ληξιαρχείο η ληξιαρχική πράξη γέννησης ενός παιδιού, το οποίο δεν γεννήθηκε σε μαιευτήριο, αλλά σε χώρο ιδιωτικό, όπου δεν υπηρετούν ιατροί ή μαίες και ως εκ τούτου υπάρχει αδυναμία βεβαιώσεως του γεγονότος της γεννήσεως από ιατρό ή μαία, η εγγραφή στο ληξιαρχείο πραγματοποιείται επί τη βάσει υπευθύνου δηλώσεως του υποχρέου, μεταξύ δε των υποχρέων είναι ο πατήρ και η μητέρα του τέκνου.
Η δήλωση αυτή γίνεται εντός δέκα ημερών από τον τοκετό. Αν παρέλθει αυτό το χρονικό διάστημα τότε εκ του νόμου,με βάση το αρ. παρ. 15 του ν. 4144/2013, προβλέπεται επιβολή προστίμου των 100 ευρώ, ενώ σε περίπτωση παρέλευσης 90 ημερών, προστίμου των 300 ευρώ. Μετά ταύτα γίνεται η εγγραφή σύμφωνα με την πιο πάνω προβλεπόμενη διαδικασία.
Καθ’ όσον αφορά στην ερμηνεία του αρ. 782 του ΚΠολΔ:
Το 782 ΚΠολΔ προβλέπει τα εξής: «1. Οταν ο νόμος απαιτεί δικαστική απόφαση για να βεβαιωθεί ένα γεγονός με το σκοπό να συνταχθεί ληξιαρχική πράξη, η απόφαση εκδίδεται με αίτηση όποιου έχει έννομο συμφέρον ή του εισαγγελέα από το δικαστήριο της περιφέρειας του ληξιάρχου ο οποίος θα συντάξει τη ληξιαρχική πράξη. 2. Η απόφαση πρέπει να βεβαιώνει και κάθε άλλο στοιχείο που πρέπει κατά το νόμο να περιέχει η ληξιαρχική πράξη, εκτός αν αυτό είναι αδύνατο. 3. Οι διατάξεις της παραγράφου 1 εφαρμόζονται και για τη διόρθωση ληξιαρχικής πράξης».
Από την παράθεση του άρθρου αυτού προκύπτει ότι ο νόμος δεν απαιτεί δικαστική απόφαση για την εγγραφή στο ληξιαρχείο μιας γεννήσεως από το υπόχρεο πρόσωπο, στην περίπτωση μη γέννησης σε μαιευτήριο, αλλά σε χώρο ιδιωτικό, όπου δεν υπηρετούν ιατροί ή μαίες και επομένως δεν μπορεί το εν λόγω άρθρο να έχει εφαρμογή
Τούτο διότι ο ν. 344/1976 προσδιορίζει ακριβώς τη βεβαίωση του γεγονότος της γεννήσεως με υπεύθυνη δήλωση, χωρίς να απαιτεί να δικαστική απόφαση.
Στο πρόσφατο παρελθόν η ΚΕΔΕ ασχολήθηκε με το ζήτημα των ληξιαρχείων με αφορμή το γεγονός της αδυναμίας ανευρέσεως των ληξιαρχικών πράξεων θανάτου, καθόσον δεν υπήρχε δυνατότητα στους διαπιστευμένους φορείς του Δημοσίου άντλησης αυτοματοποιημένα από κάποια κεντρική βάση δεδομένων των ληξιαρχικών στοιχείων των πολιτών.
Έτσι, με την παρέμβαση της ΚΕΔΕ, προστέθηκε άρθρο 8Α στο ν. 344/1976, σύμφωνα με το οποίο «1. Στο Υπουργείο Εσωτερικών δημιουργείται Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Ληξιαρχικών Πράξεων και τηρείται κεντρική βάση δεδομένων αυτού. Στο σύστημα αυτό επιτρέπεται η είσοδος μόνο διαπιστευμένων χρηστών μέσω κωδικών πρόσβασης που αποδίδει η Διεύθυνση Μηχανοργάνωσης και Ηλεκτρονικής Επεξεργασίας Στοιχείων του Υπουργείου Εσωτερικών. Οι διαπιστευμένοι χρήστες εισέρχονται στο πληροφοριακό σύστημα για να καταχωρούν, αναζητούν, τροποποιούν, επεξεργάζονται, παρακολουθούν και εκτυπώνουν όλες τις ληξιαρχικές πράξεις που εκδίδονται από τα κατά τόπους αρμόδια ληξιαρχεία της χώρας. 2. Η Διεύθυνση Αστικής και Δημοτικής Κατάστασης του Υπουργείου Εσωτερικών διασφαλίζει την παροχή και διαχείριση των στοιχείων που απαιτούνται για τη λειτουργία και συνεχή ενημέρωση της κεντρικής βάσης δεδομένων της προηγουμένης παραγράφου. 3. Η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων, οι υπηρεσίες Ποινικού Μητρώου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η ανώνυμη εταιρεία «Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης Ανώνυμη Εταιρεία» (Η.ΔΙ.Κ.Α. Α.Ε.), η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.), ο Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ), καθώς και κάθε άλλος διαπιστευμένος φορέας αντλούν αυτοματοποιημένα από τη κεντρική βάση δεδομένων ληξιαρχικά στοιχεία πολιτών αποκλειστικά για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών μπορεί να καθορίζονται και άλλοι διαπιστευμένοι φορείς που αντλούν στοιχεία από την κεντρική βάση δεδομένων της παραγράφου 1. 4. Οι ληξιαρχικές πράξεις τυπώνονται αποκλειστικά από το Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Ληξιαρχικών Πράξεων και φέρουν χαρακτηριστικό ασφαλείας που παράγεται αυτόματα από το πληροφοριακό σύστημα».
Κατά τα λοιπά, ως προς τη διαδικασία έκδοσης ληξιαρχικών πράξεων γεννήσεως ισχύουν οι διατάξεις του ν. 344/1976, σύμφωνα μάλιστα με τις οποίες υπάλληλοι του Δήμου που παραλείπουν να προβαίνουν στην έκδοση ληξιαρχικών πράξεων έχουν ποινικές και αστικές ευθύνες.