Η εντυπωσιακή μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε πολλά μέρη του κόσμου λόγω των μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας και αντίστοιχη μείωση νοσηρότητας και θνησιμότητας συνιστούν ένα «φυσικό πείραμα», του οποίου οι επιδράσεις στην υγεία οπωσδήποτε θα αξιολογηθούν σε βάθος χρόνου, όπως αναφέρουν η υποψήφια διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Μαρία-Ιωσηφίνα Κάσδαγλη και οι καθηγήτριες Εύη Σαμόλη και Κλέα Κατσουγιάννη, οι οποίες συνοψίζουν τα μέχρι τώρα δεδομένα.
«Μπορούμε να υποθέσουμε ότι η βραχυχρόνια μείωση θα συντελέσει σε πρόληψη ορισμένων θανάτων που θα συνέβαιναν εάν τα επίπεδα των ρύπων παρέμεναν στα συνήθη. Αυτά τα συμβάντα είναι, όμως, λιγότερα σε σχέση με τις μακροχρόνιες επιδράσεις που θα προκύψουν εάν έχουμε μείωση των ετήσιων τιμών. Ο υπολογισμός των παράπλευρων θετικών αυτών εξελίξεων μπορεί να γίνει με υποθέσεις και βάσει σεναρίων, αλλά θα αξιολογηθεί αξιόπιστα όταν θα έχουμε τη συνολική εικόνα των δεδομένων της υγείας», σημειώνουν οι επιστήμονες.
Όπως προσθέτουν, η μείωση των συγκεντρώσεων ρύπων είναι πιο μεγάλη για τους ρύπους που σχετίζονται με την κυκλοφορία οχημάτων και διαφέρει πολύ στις διάφορες περιοχές ανάλογα με τις εκπομπές, οι οποίες καθορίζονται από τα χαρακτηριστικά του στόλου των οχημάτων.
Σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις αναφέρεται μείωση του διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ2) κατά 45-55%. Προκαταρκτικοί υπολογισμοί, οι οποίοι βασίζονται σε συσχετίσεις της έκθεσης σε ρύπους με την υγεία, που έγιναν σε διαφορετικές συνθήκες, εκτιμούν ότι σε 21 ευρωπαϊκές χώρες σημειώθηκαν 11.000 λιγότεροι θάνατοι που θα συνέβαιναν εάν δεν υπήρχε η παραπάνω μείωση των συγκεντρώσεων ατμοσφαιρικών ρύπων. Επιπλέον, αναφέρονται λιγότερα περιστατικά άσθματος σε παιδιά, μειωμένος αριθμός προσελεύσεων στα νοσοκομεία και μικρότερος αριθμός πρόωρων τοκετών. Ειδικά για την Ελλάδα, εκτιμούν την πρόληψη 236 θανάτων.
Μακροχρόνια έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση και θνητότητα των ασθενών με COVID-19
Σύμφωνα με τους τρεις επιστήμονες. είναι γνωστό ότι η μακροχρόνια έκθεση σε υψηλές ή και μέτριες συγκεντρώσεις ρύπων της ατμόσφαιρας συνδέεται με χρόνια αναπνευστικά και καρδιαγγειακά νοσήματα. «Επομένως, είναι λογικό να περιμένουμε ότι σε περιοχές με υψηλά επίπεδα ρύπανσης θα έχουμε μεγαλύτερη θνητότητα σε περιστατικά με COVID-19, αφού η συνύπαρξη χρόνιου νοσήματος είναι επιβαρυντικός παράγοντας», τονίζουν.
Επίπεδα ρύπανσης και μεταδοτικότητα του ιού ή θνητότητα από COVID-19
Οι εργασίες που έχουν ανακοινωθεί και αφορούν τη συσχέτιση του τρέχοντος επιπέδου ρύπων με τη μεταδοτικότητα του ιού ή/και με τη θνητότητα έχουν σημαντικά προβλήματα, καθώς δεν ελέγχουν επαρκώς για τα άλλα χαρακτηριστικά, με τα οποία συνδέεται η υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση, επισημαίνουν οι επιστήμονες.
Σε ιστοσελίδα μεγάλου βρετανικού πανεπιστημίου ανακοινώθηκε, χωρίς τη διαδικασία κριτών, μία σχετική μελέτη που συνέδεε τα επίπεδα ρύπανσης με τη θνησιμότητα με ανεπαρκή μεθοδολογία. Άλλη μελέτη από την Κίνα, που δημοσιεύτηκε σε επιστημονικό περιοδικό, συνδέει τα επίπεδα ρύπανσης 15ημέρου με τον αριθμό επιβεβαιωμένων περιστατικών και αναφέρει ότι αύξηση κατά 10μg/m3 στα ΡΜ2.5, ΡΜ10 (αιρούμενα σωματίδια) και ΝΟ2 (διοξείδιο του αζώτου) συνδέεται με αύξηση 2,24%, 1,76% και 6,24% στον αριθμό των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων, αντίστοιχα.
«Πάντως είναι πιθανό, καθώς τα λαμβανόμενα μέτρα επείγοντος χαρακτήρα (δηλαδή ο περιορισμός της κυκλοφορίας) έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της ρύπανσης αλλά και, ανεξάρτητα, τη μείωση της μεταδοτικότητας του ιού, η σχέση που εντοπίζεται να είναι πλασματική και χρειάζεται μεγαλύτερη διερεύνηση του θέματος», υπογραμμίζουν.
Εντοπίζεται ο ιός σε αιωρούμενα ατμοσφαιρικά σωματίδια;
Τέλος, ερευνητές στην Ιταλία μιλούν για ανίχνευση ιχνών SARS-CoV-2 ιικού RNA στα αιωρούμενα σωματίδια PM10, τα οποία έχουν ληφθεί σε περιοχές του Μπέργκαμο, σε εργασία που -επίσης- δεν έχει περάσει από τη διαδικασία κριτών. Στα αναφερόμενα δείγματα ατμοσφαιρικού αέρα βρέθηκαν μόνο ίχνη RNA του ιού και η ανίχνευση ιχνών (θραυσμάτων) ιών σε αιωρούμενα σωματίδια είναι κάτι το γνωστό, χωρίς, ωστόσο, να είναι ενεργοί και μολυσματικοί.