Ο ιστορικός χώρος του καταφυγίου, ο οποίος έχει αποδοθεί ήδη στον πολιτιστικό κορμό της πόλης, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την απελευθέρωση της Πάτρας ενεργοποιήθηκε και εικαστικά, με την παρέμβαση καθηγητών του Εικαστικού Εργαστηρίου του Δήμου και την αιγίδα του Πολιτιστικού Οργανισμού.
Ο χώρος από την Κυριακή 3 Οκτωβρίου φιλοξενεί έργα που δημιουργήθηκαν από πηλό, μέταλλο και γυαλί, κατασκευασμένα ειδικά για αυτόν, αποκρυσταλλώνοντας μια άλλη ανάγνωση της ιστορικής μνήμης των τραγικών γεγονότων του πολέμου και του παράλληλου αγώνα για τη ζωή.
Με αφορμή το άνοιγμα του καταφυγίου, η ιστορικός τέχνης Ξένια Γιαννούλη, μαζί με τους εικαστικούς έργα των οποίων συνθέτουν την έκθεση, ξενάγησαν το μεσημέρι της Κυριακής το Δήμαρχο Πατρέων Κώστα Πελετίδη στην «Εικαστική Διαδρομή» και στη σειρά των έργων η οποία συνθέτει μια ενιαία εγκατάσταση που ξεδιπλώνεται στις στοές και τους θαλάμους του καταφυγίου, ακολουθώντας το νήμα: κατοχή – αντίσταση – απελευθέρωση.
Η ξενάγηση ξεκίνησε με αφετηρία την ενότητα «Κατοχή», στον πρώτο θάλαμο του Καταφυγίου όπου βρίσκεται το έργο της Μαρίας Κανελλοπούλου με τίτλο «Άμαχοι», από χρωματιστούς πηλούς χαμηλής και υψηλής θερμοκρασίας. Παιδιά, ενήλικες, οικογένειες με όλα είτε με ορισμένα από τα μέλη τους, φίλοι, ζευγάρια ή άνθρωποι μοναχικοί, αποδίδονται τρομαγμένοι, απεγνωσμένοι, ακόμη και «τρελοί», άλλοτε ψύχραιμοι ή δίχως σαφή επίγνωση της κατάστασης στην οποία έχουν πλέον περιέλθει. Παρότι εκ πρώτης όψεως δείχνουν να διαφέρουν μεταξύ τους, εντούτοις τους συνδέει η κοινή τους μοίρα.
Στην ίδια ενότητα εντάσσεται και η εγκατάσταση στον δεύτερο θάλαμο του Καταφυγίου. Πρόκειται για την «Τελευταία ματιά» της Δώρας Μόρφη, από πλέξιγκλας, μέταλλο και χυτή χρωματιστή πορσελάνη. Το έργο αναφέρεται στην τελευταία ματιά που πρόλαβαν να ρίξουν ή να ανταλλάξουν οι άνθρωποι τη στιγμή πριν τον βομβαρδισμό, πριν τον τελευταίο πυροβολισμό στο εκτελεστικό απόσπασμα, πριν το τέλος ή τον θάνατο.
Στην πρώτη εσωτερική γωνία του διαδρόμου του Καταφυγίου, που επίσης είναι ενταγμένη στην ενότητα «Κατοχή», εκτίθεται η κατασκευή από αλουμίνιο κομμένο με λέιζερ και βαμμένο με ακρυλικό χρώμα της Ganaëlle Bressoud (Γκαναέλ Μπρεσσού). Με τον τίτλο Μια φούχτα φως (Το γαρύφαλλο του Μπελογιάννη) η εικαστικός εμπνέεται από το ποίημα του Ναζίμ Χικμέτ και το σκίτσο του Πάμπλο Πικάσο για τον Νίκο Μπελογιάννη, για να δημιουργήσει ένα γαρύφαλλο-σύμβολο του αγώνα των κομμουνιστών ενάντια στον φασισμό, που λειτουργεί ταυτόχρονα ως ένα μήνυμα ελπίδας για ειρήνη, δικαιοσύνη και ελευθερία μεταξύ των λαών.
Στην ενότητα της «Κατοχής» – όπως είπε η κ. Γιαννούλη κατά την ξενάγηση του Δημάρχου της Πάτρας – ακολουθεί στον τρίτο κατά σειρά θάλαμο (δεξιά) η κεραμική σύνθεση «Εις Μνήμην» της Τότας Κοντόγεωργα, από πηλό υψηλής θερμοκρασίας και διάφορα οξείδια. Η σύνθεση είναι εμπνευσμένη από τον θρήνο που τραγουδιόταν στον τάφο των νεκρών συντρόφων: «αιωνία η μνήμη σε σας αδελφοί στον τίμιο που πέσατε αγώνα». Η μορφή της σύνθεσης παραπέμπει τόσο σε τύμβο, όσο και στις πέτρες που τοποθετούσαν οι σύντροφοι επάνω στους αυτοσχέδιους τάφους που έσκαβαν για να τοποθετήσουν τους νεκρούς.
Στον διπλανό θάλαμο, ενταγμένη στην ενότητα της Κατοχής, βρίσκεται η εγκατάσταση της Χρύσας Αγάθου, «Σειριακοί αριθμοί», μεικτή τεχνική, από γυαλί, πηλό, σίδερο και μελάνι. Το έργο αναφέρεται στην περίοδο του πολέμου, όταν η ανθρώπινη υπόσταση μετατρέπεται σε ένα αριθμό, δηλαδή σε ένα αριθμημένο όπλο δίχως ταυτότητα. Οι ιδιότητες των εκρηκτικών μηχανισμών (εξολοκλήρου κατασκευασμένων από την εικαστικό), όπως η σκληρότητα, η ανθεκτικότητα και η διαφάνεια παραπέμπουν σε αντίστοιχες καταστάσεις που εκούσια ή ακούσια βιώνει ο άνθρωπος όταν απειλεί ή απειλείται.
Στον θάλαμο ακριβώς απέναντι (αριστερά) έχουν τοποθετηθεί οι «Αλυσίδες» του Σπύρου Μεθενίτη, από λευκό πηλό χαμηλής θερμοκρασίας με προσθήκη οξειδίων. Το έργο προσεγγίζει σύμφωνα με την επιμελήτρια της έκθεσης, τη δίψα του ατόμου για ελευθερία, όπως φανερώνουν τα υψωμένα χέρια σε μια χειρονομία δραματικής έκκλησης, τη στιγμή που μόλις έχουν σπάσει τις αλυσίδες που τα κρατούσαν δέσμια.
Στη συνέχεια ο κ. Πελετίδης ξεναγήθηκε στην ενότητα της «Αντίστασης» καταλαμβάνει η εγκατάσταση «Αντίσταση αντιστάσου» του Παναγιώτη Φερεντίνου, τοποθετημένη στο διάδρομο και αποτελούμενη από γυάλινα βάζα, που περιλαμβάνουν εγγραφές από σπρέι με στένσιλ. Στο έργο κυριαρχεί το μήνυμα προς το ίδιο το ιδεώδες της αντίστασης, να μη σταματήσει ως αρχή να αντιστέκεται. Δηλαδή η αντίσταση, ως αξία, καλείται να παραμείνει ζωντανή για τις μελλοντικές γενιές
Η εικαστική διαδρομή του Καταφυγίου «κλείνει» με την ενότητα της Απελευθέρωσης, στον τελευταίο διάδρομο, όπου έχει τοποθετηθεί το έργο «Μετάβαση» της Τότας Κοντογέωργα. Η στήλη, από πηλό υψηλής θερμοκρασίας και διάφορα οξείδια, αναφέρεται στη μετάβαση από την Κατοχή στην Ελευθερία, από το θάνατο στη ζωή, από το σκοτάδι στο φως, έννοιες που αποδίδονται συμβολικά με το πέρασμα από το μαύρο και τραχύ σώμα του έργου στο λείο και λευκό.
Η έκθεση περιλαμβάνει έργα από υλικά ανθεκτικά στο περιβάλλον του Καταφυγίου και αποτελεί στο σύνολό της έναν φόρο τιμής στις έννοιες του αγώνα, της ειρήνης και της ελευθερίας και πρόκειται να παραμείνει μόνιμα, ως φόρος τιμής στις έννοιες του αγώνα και της ελευθερίας, συμπληρώνοντας και δημιουργώντας γόνιμους συνειρμούς με τα ιστορικά ντοκουμέντα της εποχής που παρουσιάζονται παράλληλα.
Σε αυτή συμμετέχουν με έργα τους οι εικαστικοί, Αγάθου Χρύσα, Bressoud Ganaelle, Καννελοπούλου Μαρία, Κοντόγεωργα Τότα, Μεθενίτης Σπύρος, Μόρφη Δώρα, Φερεντίνος Παναγιώτης, οι οποίοι και πραγματοποιούν ξεναγήσεις στην «Εικαστική διαδρομή» και τους χώρους του καταφυγίου
Ο χώρος θα είναι ανοιχτός για το κοινό κάθε Τετάρτη από τις 18.00 έως τις 20.00 και κάθε Κυριακή από τις 11.00 έως τις 12.00. Το Καταφύγιο θα μείνει ανοιχτό όλο τον Οκτώβρη και θα γίνονται προγραμματισμένες επισκέψεις – ξεναγήσεις σε Συλλόγους – Σωματεία μετά από συνεννόηση. (Τηλέφωνα επικοινωνίας 2610-624-088 και 2610-390-937).