Της Cllr. Constance Hanniffy, μέλους του Κομητειακού Συμβούλιου του Offaly Περιφερειακή Αρχή Midland και προέδρου της Ενωσης Κομητειών και Δημοτικών Συμβουλίων Ιρλανδίας 

Εισαγωγή
Ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης είχε πολύ σημαντική επίδραση στην Ιρλανδία γενικά αλλά και στο ιρλανδικό σύστημα Τοπικής Αυτοδιοίκησης ειδικά. Το Νοέμβριο του 2010 η κυβέρνηση κατέληξε σε συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ενωση (Ε.Ε.) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) για την παροχή οικονομικής βοήθειας ύψους 85 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 35 δισ. ευρώ θα χρησιμοποιούνταν για την αντιμετώπιση των δυσκολιών που εμφάνιζε ο τραπεζικός τομέας, ενώ το υπόλοιπο ποσό θα κάλυπτε τις δημοσιονομικές ανάγκες χρηματοδότησης.

Τα διάφορα μέτρα που εφαρμόζονται για την επίλυση των αδυναμιών του προϋπολογισμού έχουν προφανώς σημαντικές επιπτώσεις στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, όπως, επίσης, και ορισμένες ειδικές προϋποθέσεις που περιλαμβάνονται στη συμφωνία Ε.Ε.-ΔΝΤ. Οι επιπτώσεις είναι πιο έντονα αισθητές:

1. στη χρηματοδότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,
2. στο επίπεδο στελέχωσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,
3. στη δομή και τη φύση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,
4. στην παροχή των υπηρεσιών 

Η χρηματοδότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Οι ετήσιες δαπάνες του συνόλου των τοπικών αρχών στην Ιρλανδία ανέρχονται σε 8,5 δισ. ευρώ περίπου (4 δισ. ευρώ κεφαλαιουχικές δαπάνες και 4,5 εκατομμύρια ευρώ τρέχουσες δαπάνες). Αυτό συγκρίνεται με μια συνολική δαπάνη της τάξης των 12 δισ. ευρώ πριν από λίγα χρόνια. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές πηγές των τοπικών δημοσίων οικονομικών, αλλά σε σύγκριση με πολλές χώρες η εξάρτηση της ιρλανδικής Τοπικής Αυτοδιοίκησης από την κεντρική κρατική χρηματοδότηση είναι σχετικά υψηλή.

Η χρηματοδότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης παραμένει σε εξαιρετική πίεση, παρόλο το γεγονός ότι οι τοπικές αρχές έχουν λάβει σειρά μέτρων για τη μείωση των δαπανών κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ή και περισσότερων ετών.

Ωστόσο, για την υποστήριξη των τοπικών επιχειρήσεων και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων όλες οι τοπικές αρχές έχουν μειώσει τα εμπορικά επιτόκια που ισχύουν για τη συγκεκριμένη περίπτωση. Αλλες πηγές χρηματοδότησης, όπως η φορολογία αυτοκινήτων, έχει, επίσης, σημειώσει μείωση, καθώς η γενική οικονομία βρίσκεται σε ύφεση (πτώση κατά 30 εκατομμύρια ευρώ ετησίως περίπου). Η συνεισφορά από την κεντρική διοίκηση προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση μειώθηκε από 548 εκατομμύρια ευρώ το 2008 σε 443 εκατομμύρια ευρώ το 2009, σε 241 εκατομμύρια ευρώ το 2010, με την κατανομή 164 εκατομμύριων ευρώ το 2011 να αντανακλά τη σοβαρή επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών.

Εν ολίγοις, όλες οι υπάρχουσες πηγές χρηματοδότησης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ακολουθούν φθίνουσα πορεία, προσθέτοντας επιπλέον πίεση στις τοπικές αρχές που προσπαθούν να διατηρήσουν τις δημόσιες υπηρεσίες τους.

Για να αντιμετωπιστεί η μείωση αυτή, νέες πηγές χρηματοδότησης εξετάζονται και εφαρμόζονται. Μία νέα χρέωση για το «δεύτερο σπίτι» εφαρμόστηκε καταρχήν στις μη ιδιωτικές κατοικίες, μέτρο που απέδωσε 67,5 εκατομμύρια ευρώ στην Τοπική Αυτοδιοίκηση το 2009 και 64,9 εκατομμύρια ευρώ το 2010.

Στο πλαίσιο της συμφωνίας Ε.Ε.-ΔΝΤ ένας νέος «φόρος περιουσίας» προγραμματίζεται για όλα τα νοικοκυριά. Η εφαρμογή του νέου φόρου έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει πριν από το τέλος του 2011 και οι σημερινές προβλέψεις δείχνουν ότι μέσω αυτού θα εξασφαλιστούν 160 εκατομμύρια ευρώ περίπου για την Τοπική Αυτοδιοίκηση το 2012. Στο πλαίσιο της συμφωνίας Ε.Ε.-ΔΝΤ ο συγκεκριμένος φόρος ακίνητης περιουσίας μπορεί να αυξηθεί περαιτέρω μέχρι τα τέλη του 2012. 

Προσωπικό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης: Μέχρι το 2013 μείωση κατά 25%

Οι δαπάνες που αφορούν το προσωπικό αποτελούν σημαντικό στοιχείο των τοπικών κρατικών προϋπολογισμών και οι δημοσιονομικές πιέσεις, λόγω της οικονομικής κρίσης, συντελούν στην άσκηση πιέσεων σχετικά με:

• τον αριθμό του προσωπικού και
• τη φύση και την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχονται.

Δεδομένου ότι τα ποσοστά αμοιβής καθορίζονται σε εθνικό επίπεδο, καθώς αποτελούν στόχο για το συνολικό αριθμό των εργαζομένων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, έχει υπάρξει μια σημαντική μείωση του αριθμού των τοπικών δημοσίων υπαλλήλων. Από το 2008 έχουν καταργηθεί 6.300 (17%) θέσεις, περίπου, των τοπικών αρχών. Ενώ η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι υπόλογη για το 10% των συνολικών δημοσίων υπαλλήλων, είναι υπεύθυνη για το 30% της συνολικής μείωσης των παρεχόμενων δημόσιων υπηρεσιών. Επομένως, ο τομέας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχει πληχθεί δυσανάλογα.

Καθώς χάνονται θέσεις, εφαρμόζεται παράλληλα ένας πολύ σφιχτός κεντρικός έλεγχος των προσλήψεων για τις τοπικές αρχές. Ενα μορατόριουμ προσλήψεων έχει τεθεί σε ισχύ για δύο χρόνια, με εξαιρέσεις που αφορούν μόνον την κάλυψη των βασικών αναγκών της κάθε υπηρεσίας. Παράλληλα με την εφαρμογή μέτρων για την ενθάρρυνση της πρόωρης συνταξιοδότησης, ένας σημαντικός αριθμός έμπειρου και εξειδικευμένου προσωπικού εγκαταλείπει την Τοπική Αυτοδιοίκηση χωρίς να έχει αντικατασταθεί είτε λόγω δυσκολίας είτε λόγω διατήρησης του αριθμού των θέσεων εργασίας μέσα στον προκαθορισμένο στόχο.

Το Πλαίσιο Ελέγχου Απασχόλησης έχει, επίσης, θέσει ετήσιους στόχους για την απασχόληση στον τομέα της Τοπικής Ααυτοδιοίκησης, ξεκινώντας από το 2010, με στόχο τον περιορισμό σε 30.000 εργαζομένους για το 2013 (μείωση κατά περίπου 25% από το 2007). 

«Σύζευξη» δομών και λειτουργιών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Η κρίση δεν έχει μόνον επιπτώσεις στους προϋπολογισμούς και τη στελέχωση, αλλά παράλληλα παρουσιάζει δυνητικά πιο θεμελιώδεις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη δομή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στον τρόπο λειτουργίας της και στην παροχή υπηρεσιών. Το 2010 η κυβέρνηση δημιούργησε την Ομάδα Επισκόπησης της Αποδοτικότητας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με σκοπό την αναθεώρηση της βάσης του κόστους, την εξέταση της αποτελεσματικότητας, τη βελτίωση της αποδοτικότητας και την ενίσχυση του value for money σχετικά με τις παρεχόμενες σε τοπικό επίπεδο υπηρεσίες.

Η Ομάδα αυτή έκανε μια σειρά από συστάσεις σχετικά με τις διοικητικές δομές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:

1. Τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας μέσω της μεγαλύτερης ενοποίησης των διοικητικών δομών σε όλες τις περιοχές της κομητείας-πόλης (και τα δύο μέσω μιας περιφερειακής προσέγγισης για τις κοινές υπηρεσίες), καθώς και μέσω της «σύζευξης» των γειτονικών αρχών, όπως κοινές διοικητικές περιοχές.
2. Ενισχυμένες συμφωνίες με στόχο τη συνδιαχείριση υπηρεσιών κοινής χρήσης, όπως η διαχείριση των απορριμμάτων και η παροχή νερού.
3. Μια πιο στρατηγική επισκόπηση της δημοσιονομικής διαχείρισης και των θεμάτων ελέγχου σε όλο τον τομέα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
4. Μεγαλύτερη έμφαση στην πολιτική value for money μέσω προμηθειών, όπου οι τοπικές αρχές επιδιώκουν την αύξηση της αγοραστικής δύναμης.

Επίσης, όπως προκύπτει από τις προϋποθέσεις της συμφωνίας Ε.Ε.-ΔΝΤ, το ρόλο που ιρλανδική Τοπική Αυτοδιοίκηση κατείχε στην παροχή νερού θα αναλάβει πλέον μια Εθνική Επιχείρηση Κοινής Ωφελείας. Περαιτέρω μεταρρυθμίσεις αναμένονται, με τη δημοσίευση από το υπουργείο εγγράφου για τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης το φθινόπωρο του 2011.

Η κατάσταση στο Δήμο Offaly

Στο Δήμο Offaly έχει παρατηρηθεί σημαντική μείωση των εσόδων, μεταξύ 18%-24%. Το γεγονός αυτό είχε αντίκτυπο στην παροχή υπηρεσιών. Την κατάσταση επιβάρυνε και η μείωση κατά 21% των εργαζομένων (από 538 άτομα προσωπικό πλήρους απασχόλησης στα 426). Αυτό σημαίνει ότι οι υπηρεσίες πρέπει να αναδιαμορφωθούν και να παρέχονται με διαφορετικό τρόπο.

Ο δήμος παρουσιάζει πάνω από 3 εκατομμύρια ευρώ έλλειμμα στον προϋπολογισμό. Για να αντιμετωπιστεί και να περιοριστεί το έλλειμμα αυτό απαιτούνται ορισμένες αλλαγές, όπως είναι για παράδειγμα η συρρίκνωση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, με τον αριθμό των πυροσβεστικών σταθμών να μειώνεται από 8 σε 5.

Δεν έχει γίνει εφικτό να αναβαθμιστούν βασικές εγκαταστάσεις, όπως ο δημόσιος φωτισμός και οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων. Η κατάσταση επιδεινώνεται από το γεγονός ότι ο δήμος καλείται να αναλάβει τη διαχείριση συγκροτημάτων κατοικιών που έχουν μείνει ημιτελή και σε επικίνδυνη κατάσταση, αποτέλεσμα της κρίσης στον κατασκευαστικό τομέα. Επιπλέον εξοικονομήσεις επιχειρήθηκαν μέσω της μείωσης των υπερωριών, της μείωσης στα ταξίδια και της αλλαγής προμηθευτών ενέργειας.

Εξακολουθεί να υπάρχει έμφαση στην αποδοτικότητα, στην πολιτική value-for-money και τον εξορθολογισμό της παροχής υπηρεσιών. Ωστόσο, η προσπάθεια παραμένει, ώστε να διατηρηθεί ένα κατάλληλο και υψηλού επιπέδου σύστημα παροχής υπηρεσίων με λιγότερους πόρους προς όφελος των πολιτών.