Σε εξέλιξη είναι οι εργασίες του τριήμερου διεθνούς συνεδρίου με θέμα «Βιώσιμη, οικολογική, οικονομική διαχείριση των απορριμμάτων στην Αττική» που πραγματοποιούν η περιφέρεια Αττικής και ο ΕΔΣΝΑ.
Ανοίγοντας τις εργασίες του συνεδρίου η περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου υπογράμμισε ότι «έχει έλθει πλέον η ώρα η διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής να γίνει από περιβαλλοντικό πρόβλημα και πρόβλημα δημόσιας υγείας, ισχυρό χαρτί ανάπτυξης για την δημιουργία θέσεων εργασίας και την προστασία του περιβάλλοντος».
Η Ρένα Δούρου άφησε αιχμές στο πρόσωπο του προκατόχου της Γ. Σγουρού επισημαίνοντας ότι «η διαφθορά και η φαυλότητα δεν μπορούν να είναι και δεν θα είναι ο κανόνας στη διαχείριση των απορριμμάτων». Στο ίδιο πλαίσιο υπογράμμισε ότι προχώρησε στην ακύρωση των διαγωνιστικών διαδικασιών για τις τέσσερις εγκαταστάσεις διαχείρισης σύμμεικτων απορριμμάτων με ΣΔΙΤ. Όπως σημείωσε οι διαδικασίες αυτές «βρίσκονταν σε πλήρη αντίθεση με τους κοινοτικούς και εθνικούς κανονισμούς, καθώς εξυπηρετούσαν έναν Περιφερειακό Σχεδιασμό πεπερασμένο, ο οποίος συντηρεί τη διαχείριση σύμμεικτων απορριμμάτων και επιβάλλει την ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής ως εσαεί κύριο υποδοχέα του 85% των παραγόμενων αποβλήτων. Εξυπηρετούσαν με άλλα λόγια έναν ΠΕΣΔΑ ταυτισμένο με την αποτυχημένη διαχείριση του χθες». «Ζούμε μια περίοδο που πλέον ο χρόνος μετράει αντίστροφα και πιέζει για την κατάργηση του μέχρι σήμερα αποτυχημένου, σε όλα τα επίπεδα, για τους πολίτες και τους δήμους, μοντέλου διαχείρισης των απορριμμάτων» σημείωσε η Ρένα Δούρου και συμπλήρωσε ότι «η Περιφερειακή Αρχή Αττικής, με συναίσθηση του ρόλου της, αναλαμβάνει το δικό της μερίδιο ευθύνης στον αγώνα για να αλλάξει το υφιστάμενο αποτυχημένο καθεστώς».
Ν. Βούτσης: Χρεωκοπημένη η μέχρι σήμερα στρατηγική στη διαχείριση απορριμμάτων
Ο υπουργός Εσωτερικών Ν. Βούτσης μιλώντας στο συνέδριο τάχθηκε κατά της κατασκευής φαραωνικών εγκαταστάσεων, ενώ υπογράμμισε ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν πρέπει να έχει απλά το ρόλο της διαχείρισης κεντρικών πολιτικών, αλλά «πρέπει να αμφισβητούν και να ηγούνται κινημάτων και πολιτικών που να χαρακτηρίζονται από καινοτομία, εφαρμογή σχεδίων τοπικής κλίμακας στην κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος για τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών».
Ειδικότερα ο κ. Βούτσης μεταξύ των άλλων είπε τα εξής:
«Είμαι ιδιαίτερα συγκινημένος, γιατί από αυτό εδώ το βήμα πριν από περίπου 4 χρόνια ως Περιφερειακός Σύμβουλος είχα εισηγηθεί την εναλλακτική προσέγγιση στη διαχείριση των απορριμμάτων. Τότε ήμασταν ‘φωνή βοώντος εν τη ερήμω’», ενώ συγχαίροντας την Περιφερειακή Αρχή σημείωσε ότι η σημερινή πρωτοβουλία του Διεθνούς Συνεδρίου είναι πολύ σοβαρή.
Στη συνέχεια αναφερόμενος στο σημαντικό ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης επεσήμανε: «Δεν πρέπει πλέον οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που βρίσκονται σε εγγύτερη επαφή με τους πολίτες να έχουν απλά το ρόλο της διαχείρισης των κεντρικών πολιτικών της κεντρικής εξουσίας. Μαζί με τον κόσμο, το λαό οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρέπει να αμφισβητούν και να ηγούνται κινημάτων και πολιτικών που να χαρακτηρίζονται από καινοτομία, εφαρμογή σχεδίων τοπικής κλίμακας στην κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος για τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών».
Ως χρεοκοπημένη χαρακτήρισε τη μέχρι σήμερα στρατηγική στη διαχείριση των απορριμμάτων, ενώ τόνισε: «Μακριά από εμάς αντιλήψεις ότι τα σκουπίδια είναι η μεγάλη μπίζνα και ότι πρέπει να κατασκευαστούν τα φαραωνικά εργοστάσια. Η βασική επιλογή στη διαχείριση των απορριμμάτων έχει γίνει και δεν πρέπει να κάνουμε βήμα πίσω, τόσο για τη χώρα μας, όσο και για την Ευρώπη. Λύσεις υπάρχουν, εμπειρία υπάρχει, σύγκλιση απόψεων υπάρχει. Ιδού λοιπόν πεδίον δόξης λαμπρόν».
Μιλώντας ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπεύθυνος Πολιτικής – Διαχείρισης φυσικών πόρων και αποβλήτων, Michel Sponar, τόνισε ότι το θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων είναι ένα ζήτημα που μας αφορά όλους, ενώ πρόσθεσε: «Πρέπει να ελαχιστοποιήσουμε την ιδέα των χωματερών. Δεν απαιτούνται φαραωνικά έργα διαχείρισης των απορριμμάτων. Μέσα από ουσιαστικό διάλογο με τους Δήμους θα πρέπει να αποφασισθεί το καλύτερο μοντέλο». Σχετικά με τη στρατηγική της Κυκλικής Οικονομίας σημείωσε: «Όλα τα υλικά θα πρέπει να ανακυκλώνονται και να ξαναχρησιμοποιούνται. Βασικός άξονας επιτυχίας είναι η βοήθεια των πολιτών, η ευαισθητοποίησή και η συμμετοχή τους. Είναι ευκαιρία να κινητοποιηθεί η κοινωνία των πολιτών. Οι στόχοι που έχουν τεθεί αφορούν σε ανακύκλωση της τάξης του 70%, κάτι που είναι πολύ φιλόδοξο. Καλωσορίζουμε θετικά τα προγράμματα που θα ενστερνιστούν τη φιλοσοφία αυτή. Θα πρέπει να εκμεταλλευτείτε την εμπειρία που υπάρχει σε άλλα Κράτη, μαθαίνοντας και από τα λάθη των άλλων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι εδώ για να σας στηρίξει. Μαζί θα βρούμε τον τρόπο να σας βοηθήσουμε».
Ο Αναπληρωτής Υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Γιάννης Τσιρώνης χαρακτήρισε τα απορρίμματα ως χρυσορυχείο και ως πυλώνα ανάπτυξης, τα οποία όμως μέχρι σήμερα ως χώρα τα αντιμετωπίζουμε ως πρόβλημα. «Τα απορρίμματα εμπεριέχουν σημαντικό πλούτο με διπλή αξία: την πρώτη ύλη και την προστιθέμενη αξία της εργασίας. Δυστυχώς, η οικονομία μας τα τελευταία 50 χρόνια δεν ήθελε να δει αυτήν την αξία και τον πλούτο, γιατί είχε μια μονεταριστική λογική του ΑΕΠ. Δεν υπήρχε η πολιτική βούληση στη χώρα μας για την επίλυση του προβλήματος της διαχείρισης των απορριμμάτων. Έχουμε συμμάχους όμως σε αυτή τη μάχη που ξεκινάμε και αυτοί είναι η τεχνογνωσία από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι ηλικιωμένοι που έχουν την εμπειρία και τη νοοτροπία του δεν πετάμε τίποτα, αλλά και τα νέα παιδιά που είναι πολύ ευαισθητοποιημένα. Επίσης, σύμμαχοί μας είναι οι μεγάλοι καταναλωτές». Τέλος, επεσήμανε τη βοήθεια που θα πρέπει να δοθεί στους Δημάρχους και κλείνοντας τόνισε: «Πρέπει να δούμε τα απορρίμματα ως περιουσιακό στοιχείο και όχι ως απόρριμμα».
Η Περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου και εκπρόσωπος της ΕΝ.Π.Ε., Χριστιάνα Καλογήρου, τόνισε, μεταξύ άλλων:
«Το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων είναι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα, ένα σοβαρό περιβαλλοντικό ζήτημα. Η Περιφέρεια Αττικής συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο όγκο των απορριμμάτων και η επιτυχία της διαχείρισης είναι σημαντική για όλη τη χώρα. Είναι εξαιρετική η πρωτοβουλία της νέας περιφερειακής αρχής και οποιαδήποτε λύση θα πρέπει να υλοποιηθεί άμεσα και χωρίς καμία καθυστέρηση, λόγω των επαπειλούμενων κινδύνων.
Στόχος είναι να προκύψουν νέες θέσεις εργασίας και να μειωθεί το κόστος διαχείρισης χάρη στη βελτίωση της αποδοτικότητας. Συνακόλουθα θα πρέπει να μειωθεί και η τελική επιβάρυνση προς τους πολίτες.
Η αλλαγή του Περιφερειακού Σχεδιασμού κρίνεται επιβεβλημένη. Πρέπει να βρεθούν λύσεις για να μην οδηγηθεί η διαχείριση απορριμμάτων σε αδιέξοδο. Στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων βασική αρχή είναι η μείωση του όγκου μέσω νέων τεχνολογικών μεθόδων. Πρέπει να δούμε τις τεχνολογίες με ευρύ πνεύμα, να διδαχθούμε από την πείρα των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όλου του κόσμου.
Τέλος, πρέπει όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς να κινηθούν άμεσα και να συνεργαστούν, για να πάψουμε να είμαστε ουραγοί σε αυτό το σημαντικό ζήτημα.
Πρέπει να δράσουμε για να ανατρέψουμε το κακό status quo».
Ο πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ), Ηρακλής Γκότσης, ο σημείωσε: «Το πρόβλημα στη διαχείριση των απορριμμάτων δεν οφείλεται μόνο στην αδυναμία των Κυβερνήσεων και των ΟΤΑ, ούτε στην απουσία της απαραίτητης παιδείας. Ο κύριος λόγος είναι ότι τις τρεις τελευταίες δεκαετίες υπήρξε σχέδιο, το οποίο είχε ως στόχο να συγκεντρώνονται όλα τα απορρίμματα στη Φυλή», ενώ αναφερόμενος στα Αντισταθμιστικά Οφέλη σημείωσε ότι «Με τόσα χρήματα που έχουν δοθεί όλα αυτά τα χρόνια θα είχαν εφαρμοσθεί πολιτικές πολύ πιο οικονομικές και αποτελεσματικές για την προστασία του περιβάλλοντος». Ως Πρόεδρος της ΠΕΔΑ, ο κ. Γκότσης επεσήμανε ότι πρώτος στόχος είναι η αναθεώρηση του Περιφερειακού Σχεδιασμού και πρόσθεσε: «Να προχωρήσουμε σε ένα νέο σχέδιο που θα είναι πραγματικά νέο, διασφαλίζοντας το δημόσιο χαρακτήρα».
Ο Δήμαρχος Αθηναίων, Γιώργος Καμίνης, τόνισε, μεταξύ άλλων:
«Η διαχείριση απορριμμάτων αποτελεί μια τυπική περίπτωση παθογένειας της δημόσιας διοίκησης με όλα τα κλασικά χαρακτηριστικά: προβληματισμό ετών, αδυναμία κατάρτισης σύγχρονου και βιώσιμου σχεδίου, σπατάλη πόρων, ελλιπή κοινωνική ενημέρωση και συμμετοχή.
Ήδη έχουμε σε εξέλιξη έργα ιδιαίτερα σημαντικά για την πόλη και την περιβαλλοντική υποδομή της. Εστιάζοντας, επίσης, στην ανακύκλωση, την επεκτείναμε στο σύνολο της πόλης, διαχωρίζοντας επιμέρους κατηγορίες υλικών.
Για το Δήμο Αθηναίων έχει γίνει σαφές ότι πρέπει να στραφούμε στη διαχειριστική λογική και όχι στην τεχνική λύση. Η ουσία βρίσκεται στη φιλοσοφία της διαχείρισης του ζητήματος και ειδικότερα στα εξής: Συνεχής προσαρμογή του σχεδιασμού και ενσωμάτωση των νομοθετικών εξελίξεων και απαιτήσεων της περιβαλλοντικής προστασίας. Ο ΠΕΣΔΑ είναι ξεπερασμένος και πρέπει να αναθεωρηθεί. Πρέπει να εφαρμοστεί η εκτροπή υλικών από τα απορρίμματα και η επεξεργασία τους με στόχο την ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση και αξιοποίησή τους. Αποτελεί υποχρέωσή μας να ελαχιστοποιηθεί η ταφή απορριμμάτων. Οι λύσεις που θα επιλεγούν πρέπει να είναι ευέλικτες και προσαρμόσιμες στις αυξομειώσεις των παραγόμενων απορριμμάτων. Δεν είναι βιώσιμος κανένας φαραωνικός σχεδιασμός που διπλασιάζει το κόστος. Οι Δήμοι μπορούν και πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να σχεδιάζουν και να υλοποιούν αντί να παρακολουθούν ως θεατές την Κεντρική Διοίκηση. Η Αθήνα έχει συντάξει ένα σχέδιο ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων, με το οποίο ελαχιστοποιεί την ταφή, ενισχύει την ανακύκλωση και διασφαλίζει τη βιωσιμότητά του.
Τέλος, οφείλουμε όλοι μαζί να συνεργαστούμε για να βρεθεί μια βιώσιμη λύση».
Ο Δήμαρχος Πειραιά, Γιάννης Μώραλης, ανέφερε, μεταξύ άλλων:
«Έχουν δαπανηθεί μεγάλα ποσά σε μελέτες και έργα τα οποία ουδέποτε ολοκληρώθηκαν. Η μέχρι τώρα διαχείριση των απορριμμάτων στηρίζεται στον τωρινό Περιφερειακό Σχεδιασμό, με τον οποίο το πρόβλημα όχι μόνο δεν επιλύεται, αλλά αντίθετα διογκώνεται. Το έλλειμμα της αξιοπιστίας της χώρας μας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στη μη αποτελεσματική διαχείριση των απορριμμάτων», ενώ αναφερόμενος στο ζήτημα των απορριμμάτων στο Δήμο του σημείωσε: «Ως νέα δημοτική αρχή δουλεύουμε ήδη για να δημιουργήσουμε ένα νέο σχεδιασμό προς την κατεύθυνση της Αειφορίας. Στο πλαίσιο αυτό, ο Πειραιάς θα προτείνει τη δημιουργία Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων στο Σχιστό σε συνεργασία με τους όμορους Δήμους».
Κλείνοντας την ομιλία του ο κ. Μώραλης, αφού χαρακτήρισε ως «σισύφειο το έργο της διαχείρισης των απορριμμάτων στη χώρα μας μέχρι σήμερα», επεσήμανε: «Αν θέλουμε να κάνουμε ένα άλμα προς τα εμπρός πρέπει να τολμήσουμε. Πρέπει να τολμήσουμε την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου», ενώ κλείνοντας πρόσθεσε: «Πρέπει να υπάρξουν δράσεις ‘ο ρυπαίνων πληρώνει’. Οι πολίτες είναι απαραίτητο και αναγκαίο να είναι συμμέτοχοι», ενώ για τη μεταφορά λυμάτων από Δήμους της ΒΑ Αττικής στην Ψυτάλλεια επανέλαβε ότι ο Δήμος του είναι κατηγορηματικά αντίθετος.
Ο πρόεδρος της ΠΟΕ-ΟΤΑ, Θέμης Μπαλασόπουλος, ο οποίος, αφού εξέφρασε την ικανοποίησή του που δίνεται η δυνατότητα στους εργαζόμενους της τοπικής αυτοδιοίκησης να εκφράσουν τη γνώμη τους, σημείωσε: «Έχουμε τοποθετηθεί επανειλημμένως ενάντια στο μοντέλο ΣΔΙΤ που εξυπηρετούσε τα μεγάλα εργολαβικά συμφέροντα. Μέχρι τώρα η τοπική αυτοδιοίκηση ήταν μόνο παρατηρητής. Δεν έχουμε το περιθώριο να συνεχίσουμε να συζητάμε. Πρέπει άμεσα να διαμορφώσουμε ένα σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων με τη συνεργασία όλων.
Χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία της νέας περιφερειακής αρχής που δεν ήταν μόνο νίκη της ΠΟΕ – ΟΤΑ αλλά νίκη και των πολιτών και των οργανώσεων. Η Περιφερειάρχης Αττικής κατάλαβε και άκουσε τον προβληματισμό μας και την αγωνία μας. Το υπάρχον μοντέλο διαχείρισης απορριμμάτων είναι απαρχαιωμένο και αναποτελεσματικό, με σπατάλη πόρων και υποβαθμισμένες συνθήκες εργασίας.
Πρέπει να μεταβούμε σε μια νέα εποχή. Θα στηρίξουμε τη ριζική αναδιαμόρφωση του Περιφερειακού Σχεδιασμού με έμφαση στη μείωση του όγκου, την πρόληψη, την ανακύκλωση, την κομποστοποίηση και την επαναχρησιμοποίηση.
Ο δημόσιος χαρακτήρας της διαχείρισης απορριμμάτων δεν είναι εμμονή των δημοσίων υπαλλήλων. Είναι υπέρ των πολιτών.
Το βράδυ του Σαββάτου πρέπει να ολοκληρωθεί ο διάλογος και το πρωί της Κυριακής πρέπει να ξεκινήσει η δουλειά».
Η εκπρόσωπος του ΤΕΕ, Τόνια Μωροπούλου, σημείωσε ότι η διοργάνωση του Συνεδρίου θα συμβάλει καθοριστικά στην άρση της αδράνειας και του ελλείμματος αξιοπιστίας της τοπικής αυτοδιοίκησης και σημείωσε: «Το έλλειμμα αξιοπιστίας δεν οφείλεται στο έλλειμμα τεχνογνωσίας. Κάθε άλλο. Το έλλειμμα εστιαζόταν στην έλλειψη πολιτικής βούλησης. Δεν σημαίνει ότι η προστασία περιβάλλοντος συνεπάγεται την έλλειψη ανάπτυξης. Το αντίθετο. Μόνο με ανάπτυξη προστατεύουμε το περιβάλλον. Απαιτείται ολοκληρωμένος σχεδιασμός για την έξυπνη και αειφόρο εξειδίκευση. Πρέπει να υπάρξει διάλογος για το σχεδιασμό του νέου ΕΣΠΑ. Η κυκλική οικονομία είναι η κοινωνική οικονομία που φέρνει ποιότητα ζωής. Στηρίζει και την οικονομία και το περιβάλλον. Με αυτή τη λογική το ΤΕΕ είναι στη διάθεσή της κοινωνίας, καταρχήν για να την ενημερώσουν, γιατί μόνο η ενημερωμένη κοινωνία μπορεί να επιλέξει σωστά».
Η πρόεδρος του C.I.S.D. (Παρατηρητήριο πολιτών για την αειφόρο ανάπτυξη), Μαργαρίτα Καραβασίλη, τόνισε, μεταξύ άλλων:
«Είναι βαρύ το φορτίο, ο χρόνος πιέζει, έχουν πραγματοποιηθεί πολλά συνέδρια, στα οποία εμείς, οι επιστήμονες, έχουμε καταθέσει τεκμηριωμένες τις επιστημονικές μας απόψεις. Τώρα όμως πρέπει να αποφασίσουμε. Ήρθε η ώρα για να ακούσουμε το συγκεκριμένο πρόγραμμα της Περιφερειάρχη. Το Σάββατο το βράδυ η διαβούλευση αυτή πρέπει να λάβει τέλος. Οι Δήμοι όμως θα έπρεπε να ήδη να είχαν ετοιμάσει και κοστολογήσει τα προγράμματά τους. Στόχος θα πρέπει να είναι η μείωση των τελών, καθώς και η ενημέρωση του πολίτη, προκειμένου να κατανοήσει ότι το απόρριμμα είναι πόρος που γυρίζει σ’ αυτόν. Λύσεις υπάρχουν. Το συνέδριο αυτό πρέπει να είναι το τελευταίο που συζητάμε. Κάθε απόρριμμα είναι πόρος. Πρέπει να υπάρξει η δυνατότητα διαχείρισης του απορρίμματος από τον ιδιοκτήτη του. Οι Δήμοι πρέπει να ορίσουν ανταγωνιστικά τέλη. Οι Περιφέρειες πρέπει να αδειοδοτούν και να ελέγχουν τις εγκαταστάσεις. Τέλος, η κεντρική διοίκηση έχει υποχρέωση να χαράσσει εθνική στρατηγική και να συντονίζει τα εμπλεκόμενα μέρη της αυτοδιοίκησης».
Στο συνέδριο, μετέχουν εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Ένωσης , της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της επιστημονικής κοινότητας και αντικείμενο η παρουσίαση της πολύπλευρης διεθνούς εμπειρίας με παρεμβάσεις από χώρες, δήμους και κοινότητες από το Βέλγιο, την Ιρλανδία, την Ισπανία, την Εσθονία, το Ισραήλ, την Αυστρία καθώς και από διεθνείς οργανισμούς.
Οι εργασίες του συνεδρίου θα ολοκληρωθούν με συζήτηση στρογγυλής τραπέζης το απόγευμα το Σαββάτου καθώς και τη διατύπωση συμπερασμάτων. Οι θεματικές του συνεδρίου είναι οι ακόλουθες :
- Διαχείριση απορριμμάτων, θεσμικό πλαίσιο, υφιστάμενη κατάσταση, μέθοδοι διαχείρισης (Πέμπτη απόγευμα)
- Διαχείριση απορριμμάτων: η διεθνής εμπειρία (Παρασκευή πρωί),
- Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός (Παρασκευή απόγευμα)
- Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Απορριμμάτων, ο ρόλος των δήμων, θεσμικό πλαίσιο, χρηματοδότηση (Σάββατο πρωί)