Ποιές προϋποθέσεις θέτει για να γίνει επέκταση των ορίων των οικισμών της χώρας
Διευκρινίσεις για την επεξεργασία δύο προεδρικών διαταγμάτων, σχετικά τους όρους δόμησης και την μη επέκταση των οικισμών παρέχει με ανακοίνωσή του το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Το κομβικό σημείο της ανακοίνωσης του ΣτΕ, είναι οι ρυθμίσεις του ΥΠΕΝ για τη Ζώνη Γ’, οι οποίες κρίθηκαν μη νόμιμες, καθώς θα περιλαμβάνονταν στην ζώνη αυτή εκτάσεις οι οποίες δεν είχαν τις προϋποθέσεις να ενταχθούν εντός του ορίου οικισμού.
Το ΣτΕ υπογραμμίζει ότι δεν αποκλείεται η επέκταση του οικισμού υπό την προϋπόθεση όμως κατόπιν προηγούμενης πολεοδόμησης των εκτάσεων που αφορά η επέκταση. Και για την πολεοδόμηση αυτή απαραίτητη προϋπόθεση είναι η προηγούμενη θεσμοθέτηση εγκεκριμένου Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου και μέχρι την έγκριση των σχεδίων αυτών, η ύπαρξη εγκεκριμένου ΓΠΣ ή ΣΧΟΟΑΠ.
Αναλυτικότερα, το περασμένο έτος είχε διαβιβαστεί στο ΣτΕ, σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος το οποίο είχε κριθεί νόμιμο από το ΣτΕ τον Αύγουστο του 2024 (γνωμοδότηση 74/2024).
Ειδικότερα, το Ε’ τμήμα του ΣτΕ (74/2024) με πρόεδρο την αντιπρόεδρο Μαργαρίτα Γκορτζολίδου και εισηγήτρια την πάρεδρο Ζωή Θεοδωρικάκου, είχε κρίνει νόμιμο το σχέδιο προεδρικού διατάγματος με το οποίο επήλθε συνένωση δυο ισχυόντων οικιστικών διαταγμάτων: αυτών που καθορίζουν τα κριτήρια οριοθέτησης και τους όρους δόμησης στους οικισμούς εκτός σχεδίου πόλεως προ του 1923 και αυτό που αφορά τους όρους και περιορισμούς δόμησης των οικισμών της χώρας μέχρι 2.000 κατοίκων.
Διευκρινίζεται ότι ήταν σε ισχύ δυο προεδρικά διατάγματα. Το ένα είναι αυτό της 2/13-3-81 το οποίο αφορά τους οικισμούς προ του 1923 στις εκτός σχεδίου περιοχές, με το οποίο καθορίζονται τα όρια των προ της 16ης -8-1923 υφισταμένων οικισμών που στερούνται εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου, και παράλληλα με το ίδιο διάταγμα καθορίζονται οι όροι και περιορισμοί δόμησης των οικοπέδων αυτών. Το δεύτερο προεδρικό διάταγμα ήταν το από 24-04-1985, με οποίο καθορίζονται τα όρια των οικισμών της χώρας μέχρι 2.000 κατοίκους και παράλληλα καθορίζονται οι όροι και περιορισμοί δόμησής τους.
Αφού η γνωμοδότηση του ΣτΕ διαβιβάστηκε στο ΥΠΕΝ, το υπουργείο επανακατέθεσε στο δικαστήριο το ίδιο σχέδιο διατάγματος τον περασμένο Μάρτιο, με κάποιες αλλαγές – και επ’ αυτού εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 17/2025 γνωμοδότηση του ίδιου τμήματος, με την ίδια σύνθεση.
Από το ΣτΕ, η ενοποίηση αυτή κρίθηκε νόμιμη, ενώ αντίθετα, οι ρυθμίσεις που είχε προτείνει το ΥΠΕΝ για τη Ζώνη Γ’, κρίθηκαν μη νόμιμες.
Η Ζώνη Γ’ του σχεδίου διατάγματος, περιλάμβανε τις περιοχές του οικισμού μετά τη Β1 Ζώνη, μέχρι και το καθορισμένο όριο του οικισμού με απόφαση του νομάρχη.
Σύμφωνα με το σχέδιο, στη Ζώνη Γ’ θα περιλαμβάνονταν «εκτάσεις οι οποίες, όχι μόνον είχαν περιληφθεί εντός οριοθετήσεων που είχαν γίνει στο παρελθόν αναρμοδίως (κυρίως με νομαρχιακές αποφάσεις και όχι με Π.Δ.) αλλά και δεν είχαν τις προϋποθέσεις να ενταχθούν εντός του ορίου οικισμού, σύμφωνα με τα κριτήρια που περιλαμβάνει το ίδιο το Π.Δ.». Προσθέτει δε, το ΣτΕ: «Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για εκτάσεις που βάσει των χαρακτηριστικών τους θα έπρεπε να βρίσκονται εκτός των ορίων οικισμού, και οι οποίες θα ήταν οικοδομήσιμες μόνο βάσει των διατάξεων για την εκτός σχεδίου δόμηση».
«Η αναγνώριση της Ζώνης Γ’ θα συνιστούσε κατ’ ουσία επέκταση οικισμού, η οποία απαγορεύεται ρητά, τόσο στον εξουσιοδοτικό νόμο, όσο και στις διατάξεις του ίδιου του Π.Δ.», αναφέρει το ΣτΕ.
Όπως διευκρινίζουν οι σύμβουλοι Επικρατείας, «η εν λόγω επέκταση, βέβαια, δεν αποκλείεται, αλλά είναι δυνατή μόνο κατόπιν προηγούμενης πολεοδόμησης των εκτάσεων που αφορά η επέκταση». Ωστόσο, «απαραίτητη προϋπόθεση για την πολεοδόμηση αυτή είναι η προηγούμενη θεσμοθέτηση εγκεκριμένου ΤΠΣ (ή ΕΠΣ) και, μέχρι την έγκριση των σχεδίων αυτών, η ύπαρξη εγκεκριμένου ΓΠΣ ή ΣΧΟΟΑΠ».