Το φετινό συνέδριό της ΚΕΔΕ βρίσκει την Τοπική Αυτοδιοίκηση αντιμέτωπη με μια μεγάλη πρόκληση: την αλλαγή του Καλλικράτη και την προώθηση μιας ουσιαστικής μεταρρύθμισης στη λειτουργία του Κράτους και της Αυτοδιοίκησης. Με βάση αυτή την πρόκληση, ποιος είναι κατά τη γνώμη σας ο οδικός χάρτης που πρέπει να χαράξει το συνέδριο και εν γένει η Αυτοδιοίκηση;
Ο οδικός χάρτης της ΚΕΔΕ θα πρέπει να χαραχθεί στην κατεύθυνση της θεσμοθέτησης περαιτέρω αυτονομίας για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Να δοθούν επιπλέον αρμοδιότητες σύμφωνα με τη συνταγματική επιταγή. Επίσης, η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να διαχειρίζεται ουσιαστικά τους πόρους της μέσα από ένα σύστημα ανταποδοτικής τοπικής φορολογίας.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση Α’ βαθμού θα πρέπει να μπορεί να εφαρμόζει προγράμματα και πολιτικές για την παιδεία και την υγεία.
Στον τομέα υγείας η Αυτοδιοίκηση να αναλάβει την διοίκηση και τη διαχείριση της πρωτοβάθμιας αρχικά κι έπειτα γιατί όχι και της δευτεροβάθμιας περίθαλψης και των νοσηλευτικών υποδομών, έχουσα την ευθύνη για το προσωπικό και για τις υποδομές.
Όσον αφορά την παιδεία πιστεύω πως ήρθε η ώρα να υποστηρίξουμε την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων από φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως αναλαμβάνοντες την πρωτοβουλία ή ως βασικούς εταίρους σε συνέργεια με άλλους φορείς.
Κομβικό σημείο για το μέλλον και το νέο ρόλο που πρέπει να έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, αποτελεί η δρομολογούμενη αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που τη διέπει. Ποιες αλλαγές θεωρείτε καθοριστικές, ούτως ώστε να μπορούν οι δήμοι να αποφασίζουν για το μέλλον των τοπικών τους κοινωνιών, την τοπική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, για βιώσιμες και έξυπνες πόλεις, για τη διασφάλιση της διαφάνειας, για τη μεταρρύθμιση του κράτους και της ίδιας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης;
Η πολιτεία θα πρέπει να δώσει αρμοδιότητες και εξουσία στους δήμους της χώρας, η οποία εξουσία δεν θα αφαιρείται, ούτε θα περιορίζεται. Οι αρμοδιότητες θα πρέπει να είναι σύμφωνα με τους πόρους ώστε να εξασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα.
Οι ΟΤΑ είναι μικρογραφία του κράτους κι έτσι θα πρέπει να υπάρξει η πολιτική βούληση για την περιφερειακή ανάπτυξη μέσω της διοικητικής και οικονομικής αποκέντρωσης. Να γίνει η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από το κράτος προς του ΟΤΑ, ώστε να μπορέσει να υπάρξει ανάληψη παραγωγικών πρωτοβουλιών.
Οι ΟΤΑ Α’ βαθμού θα πρέπει να ασκούν και φορολογική εξουσία ώστε να αποκτούν τοπικά δημόσια έσοδα και έτσι να επιτύχουμε την άμβλυνση των οικονομικών ανισοτήτων μέσα από την δίκαιη αναδιανομή πόρων.
Στους δήμους οφείλουμε πλέον να προχωρήσουμε σε ένα νέο μοντέλο επιλογής προσωπικού μέσω διεξαγωγής διαγωνισμών ΑΣΕΠ σε τακτικό χρόνο και την παροχή κινήτρων και αντικινήτρων ώστε να ενισχύσουμε την παραγωγικότητα.
Η αξιοποίηση τοπικών κι εθνικών πόρων θα πρέπει να είναι ευθύνη μόνο της Αυτοδιοίκησης και με βάση την αρχή της επικουρικότητας αλλά και το τεκμήριο αρμοδιότητας υπέρ της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά και την ενότητα του κράτους, να στοχεύσουμε στην ισόρροπη ανάπτυξη και στην περιφερειακή ανάπτυξη.
Οι δήμοι θα πρέπει να μπορούν να αναλαμβάνουν αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και γι αυτό απαιτούνται πόροι. Οι πόροι αυτοί μπορούν να προκύψουν και μέσα από την αναθεώρηση των ΚΑΠ, από τον λεγόμενο αναπτυξιακό πόρο, δηλαδή το 1 ή 2% από τον εισπραττόμενο ΦΠΑ και βέβαια από την αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης μέσα και από την μεταβίβαση περαιτέρω αρμοδιοτήτων.
Η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ότι μία από τις αλλαγές του Καλλικράτη, αφορά στην εφαρμογή της απλής αναλογικής από τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019. Αντιθέτως η θέση της ΚΕΔΕ είναι ότι πρώτα πρέπει να μεταρρυθμιστεί το κράτος και μετά να γίνει οποιαδήποτε συζήτηση για αλλαγή εκλογικού συστήματος. Ποια είναι η δική σας θέση;
Η δική μας θέση όσον αφορά την απλή αναλογική είναι πολύ επιφυλακτική. Μέσα στην κρίση, οικονομική και κοινωνική αλλά κρίση μεταναστευτικού και προσφυγικού, οι δήμοι ήταν εκείνοι που φρόντισαν για την κοινωνική συνοχή, την οργανωμένη και συστηματική κοινωνική αλληλεγγύη και την κοινωνική συνοχή με δίχτυ προστασίας για τις ευάλωτες ομάδες.
Προσωπικά θεωρώ ότι δεν υπάρχει λόγος να αλλάξει το εκλογικό σύστημα στην Αυτοδιοίκηση. Αυτή τη στιγμή ο δήμαρχος μπορεί και έχει την πλειοψηφία και διοικεί τον δήμο εφαρμόζοντας την πολιτική που έχει εκπονήσει και την οποία έχει θέσει στην λαϊκή ετυμηγορία. Οι δήμοι κινδυνεύουν να παραλύσουν εάν εφαρμοσθεί η απλή αναλογική και να μείνουν καράβι ακυβέρνητο παραδομένοι σε μια λογική συναλλαγών. Οι ΟΤΑ Α’ βαθμού θα πάψουν να είναι οργανισμοί προώθησης των συμφερόντων της τοπικής κοινωνίας και της επίλυσης των τοπικών υποθέσεων και θα γίνουν πολιτιστικοί σύλλογοι.
Ένα από τα βασικά αιτήματα που προβάλει η Αυτοδιοίκηση σήμερα είναι να της δοθεί η δυνατότητα να συμβάλει ουσιαστικά στην αναπτυξιακή ανασυγκρότηση της χώρας, την επιστροφή της κοινωνίας στην κανονικότητα, και τον επαναπατρισμό των νέων που «έδιωξε» η κρίση. Με ποιον τρόπο και ποια εργαλεία θεωρείτε ότι μπορούν να στηριχθούν οι αναπτυξιακές δυνατότητες των δήμων σήμερα;
Οι δήμοι βρίσκονται κοντά στο πολίτη γνωρίζοντας την ανθρωπογεωγραφία της εκάστοτε περιοχής αλλά και τις ιδιαιτερότητες της περιφέρειας τους.
Είναι συνεπώς οι καθ’ ύλην και κατά τόπο αρμόδιοι οργανισμοί να σηκώσουν τα βάρος αλλά και να οργανώσουν την προσπάθεια της πολιτείας για τη αναπτυξιακή ανασυγκρότηση.
Οφείλουμε η πολιτεία μαζί με τους φορείς της Αυτοδιοίκησης να εκπονήσουμε ένα συνεκτικό σχέδιο σε συνεργασία με τα αρμόδια υπουργεία ώστε να παράξουμε το βέλτιστο δυνατό κοινωνικό αποτέλεσμα μακριά από μικροκομματικές αντιλήψεις και γραφειοκρατικές αγκυλώσεις.
Στις πληγείσες από το προσφυγικό περιοχές που έφεραν και το μεγαλύτερο βάρος και κόστος θα πρέπει να δοθούν αντισταθμιστικά οφέλη με κανόνες διαφάνειας και εγγύησης των δημοσίων πόρων. Μόνον έτσι οι πολίτες μας θα νιώσουν την συμπαράσταση της πολιτείας και θα αποβάλουν την αίσθηση της απαξίωσης.
Οι μεταβολές αυτές στον κοινωνικό χάρτη μπορούν να αποτελέσουν τον έναυσμα για την αφύπνιση των κοινωνιών στην κατεύθυνση των συλλογικών δράσεων και της αμοιβαίας συνεργασίας.
Η ανάπτυξη της Περιφερειακής και της Κοινωνικής Οικονομίας ως ενός μοντέλου ανάπτυξης με δημοκρατικές αξίες σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, μπορεί να δώσει την λύση.
Οι δήμοι θα πρέπει να καταστούν προπομποί στην αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας για την έξοδο από την κρίση, μέσω περαιτέρω αποκέντρωσης και ανάθεσης σε αυτούς των άμεσα εισπραττόμενων φόρων ώστε να μπορέσουν μέσω σύγχρονων χρηματοδοτικών εργαλείων (ΕΣΠΑ, ΣΔΙΤ net metering, προγράμματα από τα Ταμεία Αστικής Ανάπτυξης, συνδυασμός πηγών χρηματοδότησης) να κάνουν επενδύσεις. Μόνο με την αποκέντρωση του σχεδιασμού των κρατικών επενδύσεων αλλά και των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων, θα οδηγηθούμε στην περιφερειακή ανάπτυξη.
Αυτό που χρειάζεται η χώρα, είναι η ανάπτυξη και η μεγέθυνση του εθνικού προϊόντος να ξεκινήσει από την περιφέρεια. Δεν αρκούν μονάχα τα μεγάλα έργα στα αστικά κέντρα για πάρει μπροστά η μηχανή. Το ανθρώπινο δυναμικό και γενικώς οι πόροι στην περιφέρεια είναι ανεξάντλητοι και υποαπασχολούμενοι.
Υπάρχει περιθώριο και συγκριτικά πλεονεκτήματα στην περιφέρεια της επικράτειας τα οποία εφόσον τα εκμεταλλευθούμε με ορθολογικό και βιώσιμο τρόπο θα οδηγήσουν στην δημιουργία επενδύσεων και φυσικά νέων θέσεων εργασίας.
Ο αγροδιατροφικός τομέας, οι μεταφορές και οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού είναι κάποιοι μονάχα από τους τομείς στους οποίους μπορεί να στηριχθεί και να εδραιωθεί ένα σύγχρονο εθνικό σχέδιο περιφερειακής ανάπτυξης που θα μπορέσει να δώσει λύσεις και απαντήσεις στο μεγαλύτερο κοινωνικό πρόβλημα της χώρας που είναι η ανεργία νέων ανθρώπων που τους οδηγεί στο εξωτερικό.
Είναι γεγονός ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην οκταετία της κρίσης υπέστη πρωτοφανείς περικοπές των εσόδων της, ενώ και ο κρατικός προϋπολογισμός του 2018 προβλέπει περαιτέρω μειώσεις . Ποιες θεωρείτε ότι πρέπει να είναι οι άμεσες οικονομικές διεκδικήσεις των δήμων;
Ο Δήμος Παιονίας όπως και όλοι οι δήμοι της χώρας, είδαν τα έσοδα τους από κρατικού πόρους να μειώνονται έως και 70% μέσα στην κρίση. Αυτό είχε ως συνέπεια την υποβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών και την αδυναμία εκτέλεσης έργων πνοής για τον τόπο μας.
Εκτιμούμε πως θα πρέπει να συνεχιστεί η απόδοση των παρακρατηθέντων πόρων από το κράτος προς τους δήμους η οποία έχει διακοπεί. Μόνο στο δικό μας δήμο, μας στέρησαν περίπου 700.000 ευρώ ετησίως.
Επίσης, θα πρέπει οι ΚΑΠ να αναθεωρηθούν και να διανέμονται πλέον με πιο σύγχρονα κριτήρια τα οποία να απαντούν στις διαφορετικές ανάγκες κάθε δήμου.
Ο Δήμος μας είναι κατά 42 % περίπου ορεινός και ημιορεινός με έντονο γεωμορφολογικό ανάγλυφο με το μεγαλύτερο υψόμετρο να καταγράφεται στα 1.650 μ. και έχει 53 οικισμούς με μεγάλες αποστάσεις μεταξύ των καθώς καταλαμβάνουν μαζί με τους οδικούς άξονες μόλις το 1,36% της συνολικής έκτασης γεγονός που εκ των πραγμάτων επιβαρύνει το λειτουργικό κόστος.
Παρόλα αυτά δεν θεωρείται ως ορεινός σύμφωνα με την Οδηγία 85/148/ΕΟΚ. Επίσης, η έκταση του δήμου μας είναι από τις μεγαλύτερες στη χώρα καλύπτοντας έκταση 900 km². Εκτιμούμε λοιπόν ότι το υπουργείο Εσωτερικών θα πρέπει να προβεί σε αναθεώρηση της διανεμόμενης ΚΑΠ και την συμπερίληψη του Δήμου μας αλλά και δήμων με τα ίδια χαρακτηριστικά με τον δικό στις επιχορηγούμενες κατηγορίες λόγω ορεινότητας, αριθμού οικισμών και χιλιομετρικών αποστάσεων.