Δρ. Οικονομικών ΤΑ
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία μετατόπιση της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όσον αφορά στο, σχετικό με την αποκέντρωση, διεκδικητικό της πλαίσιο. Η αφορμή, για τη μετατόπιση αυτή, δόθηκε από τις στρατηγικές των Κεντρικών Κυβερνήσεων, οι οποίες ακολουθήθηκαν κατά την οικονομική κρίση και την πανδημία.
Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, παρατηρήθηκε ότι πολλές Ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις αποκέντρωσαν «τοξικές» αρμοδιότητες, δηλαδή αρμοδιότητες με μεγάλο πολιτικό κόστος και περιορισμένο πολιτικό όφελος. Επιπλέον σημαντικό χαρακτηριστικό, αυτής της στρατηγικής, ήταν ότι οι μεταφερόμενες αρμοδιότητες «αποκεντρώθηκαν», σε πολλές περιπτώσεις, χωρίς να συνοδεύονται από τους κατάλληλους ανθρώπινους και χρηματοδοτικούς πόρους.
Αυτά τα συμπεράσματα ήρθαν να ενισχύσουν τις εμπειρίες της Ευρωπαϊκής Τοπικής Αυτοδιοίκησης, από προηγούμενες διοικητικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες στόχευαν στην αποκέντρωση, που όμως, όχι μόνο δεν απέφεραν τα αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα, αλλά δημιούργησαν πρόσθετα ιδιαίτερα προβλήματα. Για τον λόγο αυτόν, από το γενικό διεκδικητικό αίτημα της Ευρωπαϊκής Τοπικής Αυτοδιοίκησης για περισσότερη αποκέντρωση, φαίνεται να περνάμε στο αίτημα προώθησης της αποκέντρωσης, που θα συνοδεύεται όμως από δύο προϋποθέσεις:
α) επιλογή των αρμοδιοτήτων οι οποίες αποκεντρώνονται και κυρίως θωράκισή τους με ανθρώπινους και χρηματοδοτικούς πόρους.
β) ολιστική στρατηγική, για τη βελτίωση της ποιότητας της τοπικής διακυβέρνησης, προκειμένου να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη της αποκέντρωσης.
Ουσιαστικά δηλαδή, η προαναφερθείσα μετατόπιση του διεκδικητικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής ΤΑ αφορά στο πέρασμα από την ποσότητα σε ποιοτικά χαρακτηριστικά, τα οποία συνδυάζονται και δημιουργούν έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό.
Στο άρθρο αυτό καταβάλλεται προσπάθεια να απαντηθούν τρία σχετικά ερωτήματα:
- Αποκέντρωση η Συγκέντρωση;
- Πώς σχεδιάζουμε μία αποτελεσματική διοικητική μεταρρύθμιση, με στόχο την αποκέντρωση;
- Ποιο είναι το κλειδί της επιτυχίας;
- Αποκέντρωση ή Συγκέντρωση;
Το ερώτημα αποκέντρωση η συγκέντρωση έχει απαντηθεί εδώ και πολύ καιρό, τόσο σε θεωρητικό όσο και σε εμπειρικό επίπεδο. Τα πλεονεκτήματα της αποκέντρωσης είναι οικονομικά, αναπτυξιακά, διοικητικά και πολιτικά. Επιβεβαιώνονται από πολλές θεωρητικές προσεγγίσεις, αλλά και διεθνείς εμπειρικές έρευνες.
Τα οικονομικά πλεονεκτήματα της αποκέντρωσης
Η αποκεντρωμένη παροχή ορισμένων αγαθών, ιδιαίτερα των Τοπικών Δημοσίων Αγαθών (ΤΔΑ), είναι αποτελεσματικότερη από τη συγκεντρωτική παροχή τους, δηλαδή από την Κεντρική Κυβέρνηση. (Θεώρημα της Αποκέντρωσης, Oates). Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, επιτυγχάνεται αποτελεσματική αξιοποίηση του δημόσιου χρήματος.
Η δυνατότητα, που έχουν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις να μετακινούνται μεταξύ των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), παρέχει ευκαιρίες για συγκριτικές αξιολογήσεις και για την αποκάλυψη των προτιμήσεων των πολιτών (θεωρία “ψηφοφορίας με τα πόδια” Tiebout). Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά μπορούν να οδηγήσουν σε έναν χωρικό συναγωνισμό, με συνέπεια τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και την καλύτερη αντιστοιχία μεταξύ των τοπικών προτιμήσεων και την παροχή των δημοτικών υπηρεσιών.
Με δεδομένο ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι η πλησιέστερη στον πολίτη εξουσία, η αποκέντρωση οδηγεί σε μεγαλύτερη εμπλοκή των πολιτών στα κοινά. Ιδιαίτερα, όταν η Τοπική Αυτοδιοίκηση στηρίζεται στα ίδια έσοδά της και ο πολίτης είναι ο βασικός χρηματοδότης των δημοτικών υπηρεσιών, η συμμετοχή και ο δημοκρατικός έλεγχος γίνονται περισσότερο εντατικοί και αποτελεσματικοί.
Η αποκέντρωση και η ΤΑ αποτελούν προνομιακό χώρο εφαρμογής καινοτομιών και πειραματισμών. Οι πειραματισμοί και η καινοτομία πολιτικής, σε επίπεδο ΤΑ μπορούν να παράγουν πληροφορίες και καλές πρακτικές, οι οποίες διαχέονται εύκολα, όχι μόνο σε άλλους ΟΤΑ, αλλά και στην Κεντρική Κυβέρνηση. Από εμπειρικές έρευνες, έχει παρατηρηθεί ότι πολλές χώρες έχουν εφαρμόσει πρακτικές σε εθνικό επίπεδο, αφού πρώτα δοκιμάστηκαν- εφαρμόστηκαν σε τοπικό επίπεδο.
Σημαντικό οικονομικό, αλλά και κοινωνικό πλεονέκτημα, θεωρείται το ότι στην καταπολέμηση της φτώχειας και ιδίως των νέων της μορφών, οι αποκεντρωμένες πολιτικές θεωρούνται περισσότερο αποτελεσματικές από ότι οι αντίστοιχες των Κεντρικών Κυβερνήσεων.
Τα αναπτυξιακά πλεονεκτήματα της αποκέντρωσης.
Η αποκέντρωση μπορεί να προωθήσει την ανάπτυξη, επιτρέποντας στις τοπικές κυβερνήσεις να λαμβάνουν αποφάσεις, που προσελκύουν επενδύσεις και δημιουργούν θέσεις εργασίας, καθώς και επιτρέποντας την εφαρμογή πιο στοχευμένων και αποτελεσματικών οικονομικών πολιτικών.
Η αποκέντρωση σχετίζεται άμεσα και θετικά με τη μεγέθυνση και την ανάπτυξη. Υπάρχει σαφής συσχέτιση μεταξύ της αποκέντρωσης και της αύξησης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Επίσης δεν είναι τυχαίο ότι όλες οι αναπτυγμένες χώρες έχουν αποκεντρωμένη κρατική οργάνωση.
Διεθνείς συγκριτικές μελέτες έχουν καταδείξει ότι η αποκέντρωση εσόδων έχει μεγαλύτερα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα από ότι η αποκέντρωση δαπανών (Γκέκας 2019β). Για τον λόγο αυτό, είναι πολύ σημαντικό, οι υπηρεσίες που αποκεντρώνονται, να μην συνοδεύονται απλώς από τους αναγκαίους ανθρώπινους και χρηματοδοτικούς πόρους, αλλά να προηγείται η δημοσιονομική αποκέντρωση.
Το Δημοσιονομικό Δίκτυο του ΟΟΣΑ διαπίστωσε ότι οι τοπικές δημόσιες δαπάνες και η φορολογική αποκέντρωση ευνοούν την ανάπτυξη, υποδηλώνοντας ότι τα έσοδα της ΤΑ από ίδιους πόρους θα πρέπει να χρηματοδοτούν σημαντικό μέρος των δαπανών της. Οι δαπάνες που καλύπτονται από ίδιους πόρους, ενισχύουν την ανάπτυξη, επειδή οι τοπικές αρχές, με υψηλότερη δημοσιονομική αυτονομία, έχουν κίνητρα να προωθήσουν την οικονομική ανάπτυξη για να διευρύνουν τη φορολογική τους βάση.
Στο επίπεδο των επενδύσεων, που αποτελούν την «ατμομηχανή» της ανάπτυξης, οι αποκεντρωμένες επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο θεωρούνται περισσότερο αποτελεσματικές. Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες η εκπαίδευση «ανήκει» στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Η αποκέντρωση στην εκπαίδευση παράγει έντονα και πολύ περισσότερα θετικά αποτελέσματα, από ότι η συγκεντρωτική διαχείριση της.
Η αποκέντρωση μπορεί να βοηθήσει στην άμβλυνση των περιφερειακών ή τοπικών ανισοτήτων, δίνοντας τη δυνατότητα στις τοπικές αρχές να λαμβάνουν αποφάσεις και να κατανέμουν πόρους, με βάση τις ειδικές ανάγκες των κοινοτήτων τους.
Τα διοικητικά και πολιτικά πλεονεκτήματα της αποκέντρωσης
Η αποκέντρωση μπορεί να βελτιώσει την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα της διακυβέρνησης, φέρνοντας τη λήψη αποφάσεων πιο κοντά στους πολίτες και επιτρέποντας πιο προσαρμοσμένες, στις τοπικές ανάγκες, πολιτικές.
Η αποκέντρωση μπορεί να ενισχύσει τη συμμετοχή των πολιτών, διατηρώντας τους ΟΤΑ κοντά στους πολίτες και κάνοντας τους πιο προσιτούς. Η συμμετοχή των πολιτών είναι απαραίτητη για την επιτυχία της αποκέντρωσης, καθώς επιτρέπει στις δαπάνες της ΤΑ να αντικατοπτρίζουν τις προτιμήσεις των πολιτών. Εμπειρικά, αρκετές έρευνες έχουν εντοπίσει τη θετική συσχέτιση μεταξύ της αποκέντρωσης και της πολιτικής συμμετοχής, τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Παράλληλα, η αποκέντρωση μπορεί να ενισχύσει τη λογοδοσία, διευκολύνοντας τους πολίτες να ζητούν από τις τοπικές αρχές υπεύθυνες αποφάσεις και αποτελέσματα, καθώς βρίσκονται πιο κοντά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Η αποκέντρωση μπορεί να προκαλέσει τον περιορισμό της διαφθοράς στη δημόσια διοίκηση. Εμπειρικές, επιστημονικές έρευνες, χρησιμοποιώντας δεδομένα πολλών χωρών, καταδεικνύουν ότι μεγαλύτερο μερίδιο της ΤΑ στις δημόσιες δαπάνες και έσοδα, συνδέεται με χαμηλότερη διαφθορά. Ωστόσο, έχει υποστηριχθεί ότι ο αντίκτυπος της αποκέντρωσης στη διαφθορά, εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από το σύστημα αποκέντρωσης. Για παράδειγμα, πολύ περίπλοκα- πολυεπίπεδα κυβερνητικά συστήματα, με πολλές κυβερνητικές βαθμίδες και ασαφείς αρμοδιότητες, συσχετίζονται με υψηλότερη πιθανότητα διαφθοράς.
Οι ΟΤΑ, λόγω του μεγέθους τους και σε συνδυασμό με τις προαναφερθείσες δυνατότητες εφαρμογής καινοτόμων διαχειριστικών εργαλείων και πειραματικών μεθόδων διοίκησης, θεωρείται ότι μπορούν πολύ πιο εύκολα να καταπολεμήσουν τη γραφειοκρατία.
Τέλος, η αποκέντρωση μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση της διαφορετικότητας, επιτρέποντας μεγαλύτερη αυτονομία και εξουσία λήψης αποφάσεων για μειονοτικές ομάδες, κάτι που μπορεί να συμβάλει στη μείωση των εντάσεων και των συγκρούσεων εντός μιας χώρας.
Η αποκέντρωση όμως δεν είναι μία αυτόματη διαδικασία. Δεν παράγονται δηλαδή, όλα τα παραπάνω πλεονεκτήματα αυτόματα και από μόνα τους, αφ’ ης στιγμής θεσμοθετηθεί μία αποκεντρωτική διαδικασία. Είναι πολύ εύκολο, όλα αυτά τα πλεονεκτήματα, που αναφέρονται παραπάνω, να μετατραπούν σε μειονεκτήματα. Η λεπτή γραμμή, που χωρίζει το πλεονέκτημα από το μειονέκτημα ή την επιτυχημένη από την αποτυχημένη εφαρμογή της αποκέντρωσης, έχει να κάνει με το σχεδιασμό της. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί διεθνείς οργανισμοί, αλλά και θεωρητικές προσεγγίσεις, δίνουν ιδιαίτερο βάρος στον καλό και αποτελεσματικό σχεδιασμό των αποκεντρωτικών πρωτοβουλιών (Γκέκας, 2019α).
- Πως Σχεδιάζουμε μία Αποτελεσματική Διοικητική Μεταρρύθμιση με Στόχο την Αποκέντρωση;
Όπως ήδη έχει τονιστεί, η αποκέντρωση δεν είναι μία εύκολη διαδικασία και τα αποτελέσματά της δεν είναι εκ των προτέρων δεδομένα και πόσο μάλλον πάντοτε θετικά. Η αποτελεσματικότητα των διοικητικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες στοχεύουν στην αποκέντρωση, σε μεγάλο βαθμό, εξαρτάται από το σωστό σχεδιασμό. Ο σχεδιασμός αυτός περιλαμβάνει ορισμένα πολύ βασικά χαρακτηριστικά. Τα χαρακτηριστικά αυτά σχετίζονται με το ότι η αποκέντρωση:
- δεν αφορά μόνο στην Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά στο σύνολο του δημόσιου τομέα,
- πρέπει να έχει ολοκληρωμένη μορφή,
- πρέπει να συνοδεύεται από πόρους (όχι μόνο χρηματοδοτικούς αλλά και ανθρώπινους), καθώς και από υποδομές και εξοπλισμό,
- πρέπει να υποστηρίζεται από αποτελεσματικούς εξειδικευμένους μηχανισμούς,
- πρέπει να προωθεί τη διαβούλευση και συνεργασία, οριζόντια και κάθετη,
- πρέπει να είναι αντικείμενο δημοκρατικού ελέγχου και να παρέχει τη δυνατότητα παρεμβάσεων, εκεί όπου τα ενδιάμεσα αποτελέσματα δεν ικανοποιούν τους όρους και τις προσδοκίες του σχεδιασμού,
- πρέπει να προωθεί την καινοτομία και την ανάπτυξη.
Τα 10 βήματα που προτείνει ο ΟΟΣΑ εξειδικεύουν αυτές τις γενικές κατευθύνσεις και είναι τα εξής:
- Διευκρίνιση των αρμοδιοτήτων, οι οποίες έχουν ανατεθεί σε διαφορετικά κυβερνητικά επίπεδα
- Εξασφάλιση ότι όλες οι αρμοδιότητες, οι οποίες αποκεντρώνονται, χρηματοδοτούνται επαρκώς
- Ενίσχυση της δημοσιονομικής αυτονομίας της ΤΑ, καθώς και προώθηση των διαδικασιών λογοδοσίας
- Υποστήριξη της διαχειριστικής ικανότητας της ΤΑ
- Δημιουργία επαρκών μηχανισμών συντονισμού μεταξύ των βαθμίδων διακυβέρνησης
- Υποστήριξη της διαδημοτικής συνεργασίας
- Ενίσχυση της καινοτόμου και πειραματικής διακυβέρνησης και προώθηση της εμπλοκής των πολιτών
- Αξιοποίηση των ασύμμετρων ρυθμίσεων αποκέντρωσης
- Βελτίωση της διαφάνειας και ενίσχυση της διαδικασίας συλλογής δεδομένων, ώστε η παρακολούθηση των επιδόσεων να καταστεί περισσότερο αποτελεσματική
- Ενίσχυση των εθνικών πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης και των συστημάτων εξισορρόπησης.
Σε σχετικά πρόσφατη έρευνα, με στόχο τον αντίκτυπο της δημοσιονομικής αποκέντρωσης και της ποιότητας της τοπικής διακυβέρνησης στην οικονομική ανάπτυξη, η οποία έλαβε υπόψη της δεδομένα από 300 πόλεις σε 66 αναπτυσσόμενες χώρες, διαπιστώθηκε ότι τόσο η δημοσιονομική αποκέντρωση όσο και η καλύτερη ποιότητα διακυβέρνησης συνδέονται θετικά με την οικονομική ανάπτυξη, αλλά ο αντίκτυπος της δημοσιονομικής αποκέντρωσης είναι ισχυρότερος σε πόλεις με καλύτερη ποιότητα διακυβέρνησης.
Όλα αυτά τα βήματα έχουν μία πολύ βασική προϋπόθεση, που αποτελεί και το κλειδί του επιτυχημένου σχεδιασμού μίας διοικητικής μεταρρύθμισης, η οποία στοχεύει στην αποκέντρωση.
- Ποιο είναι το κλειδί της επιτυχίας;
Η ειδοποιός διαφορά, στην εφαρμογή μιας επιτυχημένης ή αποτυχημένης διοικητικής μεταρρύθμισης που στοχεύει στην αποκέντρωση, είναι, τις περισσότερες φορές, η παράλληλη, επαρκής και αποτελεσματική αποκέντρωση, όχι μόνο δαπανών, αρμοδιοτήτων και υπηρεσιών αλλά και ανθρώπινων και χρηματοδοτικών, πόρων.
Στη χώρα μας υπάρχει Συνταγματική κατοχύρωση για τη θωράκιση των υπηρεσιών, οι οποίες αποκεντρώνονται. Σύμφωνα με την παράγραφο 5 του άρθρου 102 του Συντάγματος «Κάθε μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από κεντρικά ή περιφερειακά όργανα του Κράτους προς την τοπική αυτοδιοίκηση συνεπάγεται και τη μεταφορά των αντίστοιχων πόρων». Όπως είναι γνωστό, η Συνταγματική αυτή πρόνοια πολύ σπάνια, εάν όχι ποτέ, έχει εφαρμοστεί.
Κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης και κατά τη διάρκεια της πανδημίας ανάλογα φαινόμενα παρουσιάστηκαν επίσης σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες. Οι κεντρικές κυβερνήσεις φρόντισαν να αποκεντρώσουν «τοξικές» αρμοδιότητες, χωρίς τους ανάλογους πόρους. Οι πολιτικές αυτές οδήγησαν πολλές Ευρωπαϊκές Τοπικές Αυτοδιοικήσεις σε οικονομικό αδιέξοδο και αύξησαν το δημοσιονομικό τους χρέος.
Οι Miquel Vidal Bover και Andrés Rodríguez-Pose (2023), χρησιμοποιώντας ένα σύνολο δεδομένων, που καλύπτει 518 περιφέρειες του ΟΟΣΑ κατά την περίοδο 1997-2018, συνέκριναν τη δημοσιονομική αποκέντρωση, σε περιφερειακό επίπεδο και την πολιτική αποκέντρωσης. Υπολόγισαν την αναντιστοιχία μεταξύ των δύο, την οποία χρησιμοποίησαν ως δείκτη για μη χρηματοδοτούμενες μεταβιβάσεις από την Κεντρική Κυβέρνηση, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Ο παραπάνω χάρτης καταδεικνύει μια τάση προς μη επαρκώς χρηματοδοτούμενες μεταβιβάσεις αρμοδιοτήτων, σε περιφερειακό επίπεδο, κυρίως σε χώρες με ενιαία Συνταγματική οργάνωση (π.χ. Γαλλία, Ολλανδία, Νέα Ζηλανδία, Πολωνία, Σλοβακία). Το φαινόμενο αυτό παρατηρήθηκε και σε ορισμένα ομοσπονδιακά Ευρωπαϊκά κράτη, με αποκεντρωτική ιστορία, όπως η Γερμανία και η Ισπανία[1].
Ένα δεύτερο σημαντικό συμπέρασμα της παραπάνω έρευνας είναι ότι οι μη επαρκώς χρηματοδοτούμενες μεταβιβάσεις στην ΤΑ είναι πιο διαδεδομένες σε περιοχές με σχετικά χαμηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ (π.χ. Κολομβία, Πολωνία).
Τέλος, οι μη επαρκώς χρηματοδοτούμενες μεταβιβάσεις αρμοδιοτήτων φαίνεται να είναι πιο διαδεδομένες στις χώρες του ΟΟΣΑ της Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής, από ό,τι στις χώρες της Βόρειας Αμερικής και της Αυστραλίας.
Η μη όμως, επαρκής χρηματοδότηση των αποκεντρωμένων υπηρεσιών δημιουργεί, όχι μόνο, προβλήματα στους Δήμους και στις Περιφέρειες, αλλά και γενικότερα αναπτυξιακά και μακροοικονομικά προβλήματα. Ουσιαστικά ευνουχίζει το σύνολο των πλεονεκτημάτων της αποκέντρωσης. Σημαντικό επίσης εύρημα της προαναφερθείσας έρευνας είναι ότι οι μη χρηματοδοτούμενες μεταβιβάσεις αρμοδιοτήτων έχουν αρνητικό, ισχυρό και στατιστικά σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη. Δείχνει, επιπλέον, ότι αυτές οι απώλειες μπορεί να υπερβαίνουν τα όποια οφέλη από τη μεταβίβαση εξουσιών, σε χαμηλότερα επίπεδα διακυβέρνησης.
Το βασικό συμπέρασμα της συγκεκριμένης έρευνας είναι ότι σε όλες τις περιπτώσεις, η χρηματοδότηση θα πρέπει να ακολουθεί την αρμοδιότητα. Η ανάθεση αρμοδιοτήτων σε ΟΤΑ, χωρίς τους κατάλληλους πόρους, δεν είναι αποκέντρωση εξουσιών, αλλά προβλημάτων. Όταν η χρηματοδότηση δεν ακολουθεί την αρμοδιότητα, στο πλαίσιο της αποκέντρωσης, δημιουργούνται δυσλειτουργίες οι οποίες μπορούν να επιβαρύνουν σοβαρά την οικονομική ανάπτυξη και να προβάλλουν μια αρνητική εικόνα της αποκέντρωσης.
Συμπεράσματα
Ενώ η αποκέντρωση θεωρείται συχνά ως πανάκεια για μια σειρά προκλήσεων διακυβέρνησης, η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη και εξαρτάται από την ποιότητά της. Η αποκέντρωση πρέπει να θεωρείται ως μέσο για την επίτευξη ενός σκοπού και όχι ως αυτοσκοπός. Η επιτυχία της εξαρτάται από σειρά παραγόντων, όπως η ικανότητα (διαχειριστική και πολιτική) των τοπικών αρχών, η ποιότητα της διακυβέρνησης, το πολιτικό και θεσμικό περιβάλλον, το επίπεδο του ανθρωπίνου κεφαλαίου και κυρίως η διαθεσιμότητα πόρων.
Η αποκέντρωση θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με διαφοροποιημένη και ταυτόχρονα ολιστική προσέγγιση. Οι προσπάθειες για την προώθησή της θα πρέπει να συνδυαστούν με μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας της τοπικής διακυβέρνησης. Ικανή και αναγκαία συνθήκη για την εφαρμογή της είναι η θωράκιση της, με ανθρώπινους και χρηματοδοτικούς πόρους, προκειμένου να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη της αποκέντρωσης για την βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών και την ανάπτυξη. Είναι επίσης αναγκαία, κατά τη γνώμη μου, η διερεύνηση συγκεκριμένων μηχανισμών, μέσω των οποίων η αποκέντρωση και η ποιότητα της τοπικής διακυβέρνησης, επηρεάζουν την οικονομική ανάπτυξη.
[1] Η Ισπανία από πολλούς διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΟΣΑ, λόγω των ιδιαιτεροτήτων της, θεωρείται ως οιονεί ομοσπονδιακό κράτος.
Για περισσότερα:
- Miquel Vidal Bover and Andrés Rodríguez-Pose. «When Finance Doesn’t Follow Function: Unfunded Mandates And Their Impact On Economic Growth» OECD, COGITO, Insights on Entrepreneurship, SMEs, Tourism, Regions and Cities
2019α. Ράλλης Γκέκας «Δέκα βήματα για αποτελεσματική διοικητική μεταρρύθμιση, που στοχεύει στην αποκέντρωση». LOCALIT:
2019β. Ράλλης Γκέκας. Πανεπιστημιακές σημειώσεις. Μάθημα «Οικονομική Διαχείριση και Έλεγχος Φορέων Τοπικής και Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης», στο πλαίσιο του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Τοπική και Περιφερειακή Ανάπτυξη και Αυτοδιοίκηση» των Πανεπιστημίων: Δημοκρίτειου, Πειραιώς, Πελοποννήσου και της ΕΕΤΑΑ.